Η κρίση της Δημοκρατίας και η επικράτηση του ανορθολογισμού, των δογματικών απόψεων και των ακραίων ιδεολογημάτων φαίνεται ότι κυριαρχούν στην χώρα μας, αλλά και στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Χώρες που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατόρθωσαν να προχωρήσουν σταθερά, σήμερα διστάζουν και επικροτούν έναν ανεπίτρεπτο συντηρητισμό και εθνικιστικές, λαϊκιστικές απόψεις. Μια σε βάθος ανάλυση ίσως εντοπίσει πολλές αιτίες και αρκετά άρθρα και βιβλία ειδικών επιστημόνων γράφονται. Φυσικά τα φαινόμενα αυτά είναι πολυπαραγοντικά.
Η μετανάστευση, οι τρομοκρατικές επιθέσεις, η ανασφάλεια και η αδυναμία του κράτους να ενισχύσει την προστασία των αδύναμων κοινωνικά ομάδων αναμφισβήτητα συμβάλλουν. Επίσης, η γοητεία του ψεύδους, η αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά και η ιδιώτευση των νέων που κυνηγούν την ευκολία και κάνουν την ζωή τους πιο δύσκολη.
Η χώρα μας πρωτοστατεί και διαχρονικές μας αδυναμίες κάνουν πάλι την εμφάνισή τους. Η μετάθεση της ευθύνης στους ξένους ή τους ντόπιους πολιτικούς είναι γενικευμένη πίστη. Σε πρόσφατη άλλωστε στατιστική το ξεμάτιασμα και οι καφετζούδες θεωρούνται ως επιστημονικές απόψεις.
Πλήρης αναξιοπιστία επίσης υπάρχει για τα πολιτικά κόμματα και ο κομματικός λόγος ή η ένταξη σε κάποιο κόμμα θεωρείται αλλοτρίωση και υποταγή.
Σεβόμαστε τις διαδικασίες εφόσον μας αναδεικνύουν άξιους και αυτοπροσδιοριζόμαστε αν δεν είμαστε πρώτοι. Κοινοβούλιο όμως χωρίς πολιτικά κόμματα δεν υπάρχει και φυσικά ούτε δημοκρατία. Ο πρώτος θεσμός που καταργείται στα ανελεύθερα καθεστώτα είναι τα πολιτικά κόμματα. Κάποτε η αποστασία ήταν εξαίρεση και οι αποστάτες κατακριτέοι. Σήμερα είναι κανόνας.
Αν τα πολιτικά κόμματα δεν λειτουργούν με εσωκομματική δημοκρατία η λύση δεν είναι να τα καταργήσουμε, αλλά να αναζητήσουμε τρόπους, ώστε να μην είναι προσωποπαγή και κληρονομικά. Να έχουν και να σέβονται τον προγραμματικό τους λόγο. Οι αυτοπροσδιοριζόμενοι, οι αναποφάσιστοι, οι κοψοχέρηδες δεν είναι αναγκαστικά οι καλύτεροι πολίτες. Και δεν είναι δυνατόν ο αρχηγός ενός κόμματος να διαγράφει με προσωπική του απόφαση όποιον διαφωνεί ή να διορίζει τα όργανα του κόμματος με βάση την προσωπική του προτίμηση.
Αναμφισβήτητα, αν δούμε μακροσκοπικά και ιστορικά τα πράγματα, έχει υπάρξει πρόοδος.
Η σημερινή κρίση και της δημοκρατίας και των κοινοβουλευτικών θεσμών είναι συγκυριακή. Μόνο που δεν πρέπει πάντα να διδασκόμαστε από τα λάθη μας. Ας διδαχθούμε κάποτε από τα λάθη των άλλων. Ένας λαός όπως ο γερμανικός με υψηλή κουλτούρα και επιστημονικές κατακτήσεις όχι μόνο ψήφισε τον Χίτλερ, αλλά αρκετοί τον υπηρέτησαν και τον λάτρεψαν μέχρι τέλος. Εκατομμύρια θεοποίησαν τον Στάλιν και ακόμα και σήμερα τον λατρεύουν αγνοώντας τις εκτελέσεις εκατομμυρίων πολιτών που υποχρεώνονταν σε αυτοκριτική πριν εκτελεστούν.
Η ελεύθερη λειτουργία των κομμάτων, ο διάλογος, οι συναινέσεις, ο ήπιος λόγος και η ευπρέπεια δεν είναι λέξεις απλές. Είναι μεστές σε περιεχόμενο. Ο σκεπτόμενος πολίτης που μετέχει στα κοινά, ενημερώνεται, αναζητεί την αλήθεια, εκείνος συμβάλλει στην εξέλιξη, στην πρόοδο και στην αναβάθμιση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Που αναζητά την αλήθεια γνωρίζοντας πολύ καλά ότι δεν υπάρχει μια και μοναδική αλήθεια.
Η δική του. Ότι δεν είναι θέσφατο ο λόγος του αρχηγού ή του κόμματος του. Γνωρίζοντας επίσης ότι εκείνος που διαφωνεί με επιχειρήματα είναι όχι μόνο αναγκαίος για να διορθωθεί η πορεία μας, αλλά πολύ πιο χρήσιμος από τον κόλακα, τον υποτακτικό, τον υπήκοο.
Επίσης, η ένταξη σε κάποιο κομματικό φορέα δεν σημαίνει αλλοτρίωση. Αν τελικά, και δυστυχώς είναι μια γενικευμένη άποψη, απορρίψουμε τα πολιτικά κόμματα και θεωρούμε ότι μόνο οι ανένταχτοι έχουν ελεύθερο λόγο τότε κάποιοι ευκαιριακοί σωτήρες θα κυριαρχήσουν.
* Ο κ. Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος.