Ξαναδιάβαζα το περασμένο σαββατοκύριακο Αριστοτέλη. Συγκεκριμένα, ασχολήθηκα για μιαν ακόμη φορά με τα “Πολιτικά” του, εφόσον εκεί, κατά τη γνώμη μου, μπορούμε ν’ αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες για το πώς οραματιζόταν ο Σταγειρίτης φιλόσοφος την πολιτική ζωή και την άσκηση της εξουσίας σε μιαν οργανωμένη κοινωνία.
Και οι σκέψεις του Αριστοτέλη είναι, φρονώ, και για έναν ακόμη λόγο πολύτιμες για τις κατοπινές γενιές, πολύ περισσότερο για τους νέους του καιρού μας. Βοηθούν τους ανθρώπους να οργανώνουν με δημοκρατικό πολίτευμα τις δικές τους κοινωνίες και να τις ενδυναμώνουν και με τέτοιον τρόπο, ώστε εκείνες να μην κινδυνεύουν ποτέ ούτε από εξωτερικούς ούτε από εσωτερικούς αντιπάλους, απ’ τους οποίους οι μεν θα ζητούσαν να καταλύσουν βίαια τους δημοκρατικούς θεσμούς και να υποτάξουν τη χώρα, οι δε θα ορέγονταν, έκνομα δρώντας, να σφετερισθούν την εξουσία και, καταπατώντας τους γραφτούς και τους άγραφους νόμους, να καταπιέζουν τους πολίτες προς ίδιον συμφέρον…
Στις ημέρες μας, όλοι ξέρουμε πλέον πόσο σημαντικό είναι για μιαν, μικρή ή μεγάλη, κοινωνία να στηρίζει τη δύναμή της σε ισχυρά και ακλόνητα θεμέλια. Και τα θεμέλια αυτά δεν πρέπει να είναι άλλα, προσωπικά πιστεύω και θα ’θελα οι γονείς και οι δάσκαλοι να τα μεταλαμπαδεύσουν και στη νέα γενιά, από τους θεσμούς και τους νόμους, οι οποίοι θεωρούνται ότι είναι καλώς κείμενοι εάν γίνονται σεβαστοί και τηρούνται απ’ όλους από τη μια και, ταυτόχρονα, δίχως αναχρονιστικές ιδεοληψίες ή ευνοιοκρατία (ταξικές ή ρατσιστικές ή άλλες ανισότητες και διακρίσεις), προστατεύουν όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως από την άλλη από καθένα που θα ‘θελε να τους βλάπτει, είτε άρχοντας είναι αυτός της πολιτείας είτε ένας άλλος συμπολίτης τους.
Κλείνοντας, λοιπόν, το παρόν σημείωμα, ας ξαναθυμηθούμε, χάριν της νεολαίας που έχει ανάγκη και την αρωγή μας για να ενταχθεί αρμονικά στο κοινωνικό της περιβάλλον, πότε και πώς προκόβει και δυναμώνει μια κοινωνία.
Μας απαντά στα “Πολιτικά” ο Αριστοτέλης: “είναι προφανές ότι άλλη λύση δεν υπάρχει, εκτός από το να καταστήσουμε κυρίαρχους της πόλης τους καλώς κειμένους νόμους. Και ο άρχοντας (είτε είναι ένας, είτε περισσότεροι) πρέπει να παίρνει αποφάσεις μόνο στις περιπτώσεις που οι νόμοι δεν είναι δυνατό να καθορίζουν με ακρίβεια, γιατί δεν είναι εύκολο να νομοθετήσει κανείς για όλα” (μετάφραση: Β. Μοσκόβης. 1989, Αριστοτέλους “Πολιτικά”, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη).
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. Φιλόλογος, Msc Διαχ/σης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαχ/σης Πληροφ/κών συστημάτων