Είμαι πεσιμιστής, αλλά έχω δικαίωμα να πιστεύω σ’ έναν κόσμο καλύτερο.
(Etel Adnan)
Παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, φαίνεται ότι η Δημοκρατία αμφισβητείται και πιθανόν κινδυνεύει. Ο δεξιός, αλλά και ο αριστερός λαϊκισμός αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν τον διάλογο. Αναιρούν τις βάσεις, όπου στα νεώτερα χρόνια άνθισε το κοινοβούλιο, ο κορυφαίος δημοκρατικός θεσμός.
Οι νέοι επαναπαύονται στις δάφνες των προηγούμενων γενεών ή θεωρούν την συμμετοχή στα κοινά διαδικασία περιττή. Περίπου για όλα τα κακά ενοχοποιείται η Δύση. Παράλληλα μικροομάδες αναρχοαυτόνομων υπερβαίνοντας τα όρια ως ακτιβιστές παίρνουν επάνω τους το νόμο ως φωτεινοί αστέρες που επωμίζονται την ευθύνη να μεταλλάξουν μια διεφθαρμένη κοινωνία επί το ηθικότερον. Εδώ φυσικά εντάσσεται και η λογική των υπερπατριωτών, των κάθε λογής φανατισμένων οπαδών που απαιτούν να καταργήσουν τον ιδιωτικό χώρο και να στήσουν λαϊκά δικαστήρια ή νέα ιερά εξέταση, όπου θα κάψουν στην πυρά τους ανήθικους. Τα όρια κράτους-κοινωνίας-πολιτών όπου θα έπρεπε να κυριαρχεί η αριστοτελική «μεσότηςª ωθούνται στα άκρα. Ο κοινωνικός μετασχηματισμός επιταχύνεται συνεχώς και «άβουλοι και δειλοί αντάμα» αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε τις νεοφανείς αξίες, όπου βασιλεύει η ιδιώτευση, το κέρδος, το χρήμα. Η ηδονή της τιμιότητας και η χαρά που προσφέρει η ηθική πράξη θεωρείται ανόητη βλακεία.
Το χειρότερο ακόμα είναι ότι πολλοί και δυστυχώς και επιστήμονες είτε διαστρέφουν τις γενικότερες επιστημονικές αλήθειες, είτε καταφεύγουν σε αστρολόγους και χαρτορίχτρες για να προβλέψουν το μέλλον. Φυσικά πολλές επιστημονικές θεωρίες απαιτούν βεβαιότερες αποδείξεις.
Αλλά προς Θεού! Δεν είναι δυνατό να αρνούμαστε σήμερα την θεωρία του Δαρβίνου και να θεωρούνται άθεοι όσοι την διδάσκουν. Υπάρχει ο χώρος της επιστήμης και η παρηγοριά της θρησκείας για όσους αισθάνονται φόβο μπροστά στον θάνατο.
Μόνο που το ερώτημα στην αναζήτησή τους και η παρηγοριά είναι καθαρά προσωπικό και δεν είναι δυνατό να αποκτήσει την δύναμη του κράτους που θα επιβάλει γενικούς ηθικούς κανόνες.
Επειδή οι κοινωνίες μοιάζουν περισσότερο με την θάλασσα που άλλοτε υψώνονται τα κύματα και άλλοτε ηρεμούν, έχω την αίσθηση και γιατί όχι την πεποίθηση ότι η κοινωνική καμπύλωση θα αναταχθεί και εμείς και οι μέλλουσες γενιές θα απολαύσουμε πολλές «ροδοδάχτυλες αυγές και Ανατολές».
Αν η Δημοκρατία χρειάζεται εμβάθυνση, θεσμική θωράκιση ή γιατί όχι διατύπωση νέων κανόνων που θα επιβάλουν βελτίωση στη χρήση των νέων κατακτήσεων, ας γίνει κοινή προσπάθεια και είμαι βέβαιος ότι θα γίνει από την παγκόσμια κοινότητα. Οι κινδυνολόγοι που υπερτονίζουν τις καταστροφές από την κλιματική αλλαγή, τις επιδημίες, τις μολύνσεις, την πείνα που σε αρκετά μέρη του πλανήτη κυριαρχεί δεν κλονίζουν την δική μου πεποίθηση. Το γιατί θα σας το πω παραφράζοντας μια σκέψη της Εθέλ Αντάν:
´Είμαι πεσιμιστής, αλλά έχω δικαίωμα να πιστεύω σ’ έναν κόσμο καλύτερο».
* Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος