Αργά το απόγευμα είχα ένα τηλεφώνημα.
– Guten Abend, Herr Professor! Wie geht es Ihnen?
– Άφησε τα γερμανικά, Σιδηρόπουλε, και μίλα μου στα ελληνικά.
Ήταν παλιός μαθητής μου από την Γερμανική Σχολή. Νευρολόγος, από τους καλύτερους, που πήγε στην Ελβετία, παντρεύτηκε Ελβετίδα και έμεινε εκεί. Κανονικά Δεμιρτζής λεγότανε και το άλλαξε σε Σιδηρόπουλος.
– Πώς τα πάτε, κύριε καθηγητά, στην Ελλάδα με την κρίση του κοροναϊού; Από τις ειδήσεις μαθαίνω ότι τα καταφέρνετε πολύ καλά.
– Τα καταφέρνομε καλά. Όμως με το κλείσιμο μέσα στο σπίτι, με την απομόνωση και με τις θλιβερές ειδήσεις καθημερινώς από την τηλεόραση, παθαίνομε εκνευρισμό και κατάθλιψη, όλοι μας, που και αυτό είναι μια αρρώστια, ψυχική. Πολεμώντας το ένα κακό παθαίνομε το άλλο.
– Οι τηλεοράσεις κακώς δημιουργούν θλιβερή ατμόσφαιρα με τα προγράμματά τους. Το επιτελείο των τηλεοπτικών σταθμών έπρεπε να έχει και έναν νευρολόγο να τους συμβουλεύει, ώστε να ρυθμίζουν το πρόγραμμά τους και να το προσαρμόζουν ανάλογα με τις περιστάσεις. Αγνοούν, όπως φαίνεται, ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι γεμάτος από καθρέπτες νευρώνες – ή αλλιώς νευρώνες του καθρέφτη – που ρυθμίζουν την συμπεριφορά μας.
– Καθρέπτες νευρώνες; Τι είναι αυτοί;
– Είναι νεύρα – mirror neurons – που αντιγράφουν την συμπεριφορά του άλλου, όπως ο καθρέφτης αντιγράφει την όψη του άλλου. Είναι σαν ο παρατηρητής να γίνεται συναισθηματικά πανομοιότυπος με τον παρατηρούμενο. Παρατηρητής και παρατηρούμενος ταυτίζονται ως προς την συμπεριφορά. Σαν να ζει ο άλλος μέσα στο μυαλό το δικό σου. Καθρεφτίζονται τα συναισθήματα του άλλου μέσα στην ψυχή σου και εσύ ανταποκρίνεσαι. Όταν βλέπεις τον άλλο να γελά, γελάς και εσύ, συνήθως χωρίς λόγο. Από αντανάκλαση. Εάν τον βλέπεις να χαμογελά, χαμογελάς κι εσύ. Εάν τον βλέπεις να κλαίει – και ειδικά όταν τον ξέρεις ή τον αγαπάς – κλαις κι εσύ.
Διότι όπως λέμε στην γλώσσα την δική μας, την ελληνική, «συγκινείσαι». Δηλαδή η ψυχή σου αρχίζει να κινείται, να συμπεριφέρεται παραλλήλως, συγχρόνως, παρομοίως με την ψυχή του άλλου. Πολλές φορές κλαίμε και όταν ακόμη το κλάμα του άλλου είναι φτιαχτό και ψεύτικο, όπως συμβαίνει στο θέατρο, όπου το κλάμα των ηθοποιών δεν είναι αληθινό. Έτσι μπορεί να μεταδώσει κάποιος στους άλλους και ελπίδα, ενθουσιασμό ή απογοήτευση. Στην δική σας περίπτωση π. χ. η προβολή μιας καλής κωμωδίας από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο θα σας έφτιαχνε την διάθεση. Ο Θεός μάς προίκισε με το δώρο αυτό, για να δενόμαστε μεταξύ μας. Και δεν πρέπει την προίκα αυτήν να την αφήσομε να πάει χαμένη. Η αλληλεγγύη που δείχνομε ο ένας προς τον άλλο, όταν ο άλλος υποφέρει, επάνω σ’ αυτό στηρίζεται, στην ταύτιση του πόνου που δημιουργούν οι καθρέπτες νευρώνες…
Μου έλεγε και άλλα που δεν τα πολυκαταλάβαινα. Χρησιμοποιούσε και ξενική ορολογία… Για μένα αυτά ήταν πρωτόγνωρα, πρωτάκουστα.
Πέρασε η ώρα. Νύχτωσε. Και το τηλεφώνημα ήταν από ξένη χώρα. Κλήση διεθνής.
Οι μονάδες χρέωσης έπεφταν. Τον ευχαρίστησα και τον καληνύχτισα, τον παλιό μου μαθητή, τον Σιδηρόπουλο, που ακόμη με θυμάται και μου τηλεφωνεί. Μου στέλνει πότε πότε και ειδήσεις και μηνύματα μέσω του ίντερνετ, από την Ελβετία. Κάποτε και στα γερμανικά, έτσι για να θυμόμαστε την Σχολή.