Έτος δίσεκτο το 2020 και δεν ήρθε μόνο του απ’ ότι φαίνεται, αλλά με ό, τι δυσοίωνο το συνοδεύει η παράδοση! Επιβεβαίωσε την κακή φήμη που έχει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, με τον πλέον δραματικό τρόπο! Προληπτικοί όλου του κόσμου, ενωθείτε!
Η πανδημία του κοροναϊού αναστάτωσε ολόκληρο τον πλανήτη, σπέρνοντας τον φόβο, τον τρόμο και τον πανικό. Συνέπεια αυτών, η ανασφάλεια και η αποθάρρυνση για οποιαδήποτε πρωτοβουλία προόδου.
Μπορεί να θεωρούν κάποιοι ότι δεν είναι της ώρας μια αναδρομή στις πανδημίες της ανθρωπότητας, όταν έχουμε μπροστά μας μια πρωτόγνωρη και δύσκολη κατάσταση να αντιμετωπίσουμε.
Ίσως όμως και να είναι μια καλή ευκαιρία, τώρα που είμαστε όλοι κλεισμένοι μέσα και παραδομένοι στην τρομολαγνεία της TV, να ιχνηλατήσουμε ιστορικά (για να χρησιμοποιήσω έναν επίκαιρο επιστημονικό όρο) τις «επαφές» μας με το παρελθόν και να αντλήσουμε κάποιες πληροφορίες (ως συγκρίσιμα στοιχεία), που ίσως και να μας φανούν χρήσιμες!
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες όπου η ανθρωπότητα δοκιμάστηκε από ταχέως μεταδιδόμενες και θανατηφόρες πανδημικές νόσους, όπως η σύγχρονη COVID-19, που προκαλείται από τον κοροναϊό SARS-CoV-2.
Έναν ιό που μας έχει αλλάξει τη ζωή και ίσως να μας αλλάξει και τον τρόπο που θα ζούμε μελλοντικά. Σίγουρα όμως δεν διεκδικεί την αποκλειστικότητα, ως πανδημία, στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού έχουν υπάρξει αρκετές άλλες και φονικότερες, κατά πάσα πιθανότητα.
Από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα, έχουν απειλήσει το ανθρώπινο είδος με αφανισμό, μια σειρά από πανδημίες που, αν και δεν κατάφεραν να το εξολοθρεύσουν, εντούτοις εξαφάνισαν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Γης.
Για μερικές από αυτές, χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να βρεθεί φάρμακο και να τις εξαλείψει. Άλλες πάλι εξαφανίστηκαν το ίδιο ξαφνικά και μυστήρια, όπως ακριβώς και εμφανίστηκαν! Επιχειρώ μια ιστορική αναδρομή στις πιο χαρακτηριστικές πανδημίες:
Μια από τις πρώτες καταγεγραμμένες πανδημίες τη συναντάμε στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου(430 έως 427 π. Χ.). Πρόκειται για τον «Λοιμό των Αθηνών», γνωστό και ως «τύφο», που έφτασε στην Αθήνα από το λιμάνι του Πειραιά και αποδεκάτισε τότε σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της πόλης του Περικλή, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη και μαζί μ’ αυτούς και τον «πρώτο πολίτη των Αθηνών», τον ίδιο τον Περικλή.
Την επόμενη πανδημία την συναντάμε στα 543 μ .Χ. και είναι γνωστή ιστορικά με την ονομασία «Πανώλη ή πανούκλα του Ιουστινιανού», επειδή έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Ιουστινιανού του Α΄, στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία και σε διάστημα 50 χρόνων από την πρώτη της εκδήλωση, σκότωσε από 25 έως και 100 εκατομμύρια ανθρώπους. Θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες πληγές της ιστορίας!
Η πιο γνωστή όμως πανδημία πανώλης, φέρει τον τίτλο «Μαύρος θάνατος»! Πρόκειται Ίσως, για την μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή στην ιστορία! Ξεσπά την περίοδο του Μεσαίωνα, μεταξύ 1348 και 1353 μ. Χ., από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και εξαπλώθηκε γρήγορα στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και σε τμήματα της Ασίας.
Κύριοι φορείς του ιού και υπεύθυνοι της εξάπλωσής του, θεωρήθηκαν οι αρουραίοι, που φώλιαζαν στα αμπάρια των πλοίων που μετέφεραν σιτηρά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ξεκλήρισε τα 2/3 του πληθυσμού της Ευρώπης, προκαλώντας τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων από κάθε άλλο γεγονός της παγκόσμιας ιστορίας.
Τη σκυτάλη παίρνει η «φονική ευλογιά» που εμφανίζεται τον Μεσαίωνα και εδραιώνεται την εποχή των Σταυροφοριών. Από τον 15ο έως και τον 17ο αιώνα μ. Χ., περίπου 20 εκατομμύρια κάτοικοι της Αμερικανικής Ηπείρου χάνουν τότε τη ζωή τους, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 90% του συνολικού πληθυσμού. Τότε βρήκαν μια καλή ευκαιρία οι ευρωπαίοι να δημιουργήσουν αποικίες και δεν την έχασαν.
Έτσι φτάνουμε στα χρόνια της «Χολέρας» (1817 έως 1823), μια πανδημία που αρχίζει από την Ινδία και μετά εξαπλώνεται και στις γειτονικές περιοχές, στερώντας τις ζωές από εκατομμύρια ανθρώπους. Από τότε έκανε 7 ξεσπάσματα η συγκεκριμένη πανδημία, που το τελευταίο της το συναντάμε το 1961, και έκτοτε συνεχίζεται σε αδρανή μορφή έως και σήμερα. Ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), χαρακτηρίζει τη χολέρα, ως την «ξεχασμένη πανδημία».
Η «Ισπανική Γρίπη» εμφανίζεται το 1918 και αποτελεί την πρώτη μεγάλη πανδημία του 20ου αιώνα από την οποία προσβάλλονται περισσότεροι από 500 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ έχασαν τις ζωές τους, από 50 έως 100 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό! Λέγεται ότι, η συγκεκριμένη γρίπη προήλθε πιθανότατα από τον πόλεμο στη Άπω Ανατολή, από νεκρούς που δεν θάβονταν και επειδή αυτό έγινε αντιληπτό από ισπανούς παρατηρητές, οι οποίοι δεν συμμετείχαν καν στον πόλεμο, ονομάστηκε έτσι, προκειμένου να υποβαθμίσουν το αποτέλεσμα αυτό του πολέμου, τα δυτικά κράτη.
Το 1981 γνωρίσαμε, οι σύγχρονοι κάτοικοι του πλανήτη, τον ιό HIV γνωστό και ως AIDS, ο οποίος είναι ζωντανός έως και σήμερα. Από την εμφάνισή του μέχρι και τώρα, έχουν καταγραφεί περίπου 75 εκατομμύρια φορείς του ιού και περίπου 32 εκατομμύρια έχουν χάσει τη ζωή τους. Είναι νόσημα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο, δεν έχει βρεθεί θεραπεία μέχρι σήμερα, όμως έχουν παρασκευαστεί φάρμακα που απλώς επιβραδύνουν» την νόσο.
Ένας συγγενής ιός με τον κοροναϊό (SARS-CoV-2) είναι ο SARS (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο), που εμφανίστηκε το 2002-2003 και είναι τύπος «κορονοϊού». Προκάλεσε πανδημία, ξεκινώντας από την επαρχία Γκουαντόνγκ της Κίνας, ενώ εξαπλώθηκε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα σε 26 χώρες.
Από τον συγκεκριμένο ιό, νόσησαν πάνω από 8.000 άνθρωποι ενώ 774 έχουν χάσει τη ζωή τους. Οι συνέπειες του SARS ήταν περιορισμένες, λόγω της ταχείας αντίδρασης των υγειονομικών Αρχών σε παγκόσμιο επίπεδο, που επέβαλλαν καραντίνες και απομόνωσαν τα ύποπτα περιστατικά.
Ολοκληρώνουμε την αναδρομή μας, με την «Γρίπη των χοίρων» το 2009-2010, γνωστή με την επιστημονική ονομασία Η1Ν1. Ονομάστηκε έτσι, γιατί ξεκίνησε από χοίρους που είχαν επαφή με τους ανθρώπους. Το 2010 ο ΠΟΥ ανακοίνωσε πως ο ιός Η1Ν1 ολοκλήρωσε τον κύκλο του και η πανδημία έχει πλέον τελειώσει. Από την εμφάνιση της ασθένειας στο Μεξικό το 2009 έως τον Αύγουστο του 2010 είχαν επιβεβαιωθεί σχεδόν 18.500 θάνατοι από τον ιό, σε 214 χώρες.
Η παραπάνω αναδρομή, αν μη τι άλλο, μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε πως, το «κακό» έρχεται από μακριά! Όπως τότε έτσι και τώρα δεν ήρθε το τέλος του κόσμου…
Έχω την αίσθηση πάντως, πως την όποια κακή φήμη του δίσεκτου 2020, δεν θα την έχει επιβεβαιώσει τόσο η άφιξη του κοροναϊού στον κόσμο, όσο η αναχώρησή του (προσωρινή ή οριστική)από αυτόν. Τότε δηλαδή που θα μετράμε, εκτός από τους νεκρούς και όλες εκείνες τις «πληγές» που θα αφήνει πίσω του!
Είναι βέβαιο πως η κρίση αυτή θα ξεπεραστεί, όπως και όλες οι παρόμοιες κρίσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας και η ζωή αργά ή γρήγορα, θα επανέλθει στους κανονικούς της ρυθμούς. Μακάρι, το τέλος τούτης της κρίσης να μας βρει σοφότερους, αν και γι αυτό, επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω.