Εκατόν τριάντα ένα χρόνια πέρασαν από τότε… Όταν οι εγκατεστημένοι στην Σμύρνη συμπολίτες μας, Πανανός Θεοδουλάκης και Αθηνά Θεοδουλάκη δώρισαν στο χριστιανικό νοσοκομείο του Μεγάλου Κάστρου, μετά τη ζωή τους μια οικία και έξι μαγαζιά. Αυτή την φιλάνθρωπη πράξη τους, την ανακοινώνει με έγγραφό του ο πρόεδρος της Ιεράς επαρχιακής συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης, Μητροπολίτης Τιμόθεος, σ’ ένα έγγραφο του που δημοσιεύεται στην εφημερίδα “Κρήτη”, εφημερίδα της Γενικής Διοίκησης Κρήτης το οποίο φέρει ημερομηνία, εν Ηρακλείω τη 29η Νοεμβρίου 1892.
Το προαναφερόμενο έγγραφο υπογράφεται από τα παρακάτω μέλη του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, τα οποία και το απαρτίζουν:
Γεώργιος Καπνιστός, Δημήτριος Μελισιώτης Μιχαήλ Μελισιώτης, Εμμανουήλ Καστρινάκης, Γεώργιος Καπετανάκης, Στυλιανός Χαιρέτης, Γεώργιος Δ. Κουταντάκης, Πολυχρόνιος Ρασιδάκης, Ιωάννης Γ. Παπαδάκης, Γεώργιος Βουγιουκαλάκης, Δημήτριος Καπετανάκης, Αντώνιος Καπνιστός, Ανδρέας Ι. Βλαχάκης, Εμμανουήλ Φουντουλάκης, Εμμανουήλ Μιχελάκης, Γεώργιος Καπνιστός, Μιχαήλ Κατεχάκης, Εμμανουήλ Μαθιουδάκης, Νικόλαος Καντζιλάριος.
Μια ημέρα αργότερα ακολουθεί και δεύτερο έγγραφο του Μητροπολίτη Τιμοθέου προς την αυτού εξοχότητα, τον σύμβουλον της Γενικής Διοίκησης Κρήτης, κύριον κύριον Βέροβιτς Πασσάν, το οποίο αναφέρει τα εξής:
“Εξοχώτατε,
Συνεπεία της κατά τον παρελθόντα μήνα Οκτώβριον γενομένης υπό των εν Σμύρνη εγκατεστημένων ημετέρων συμπολιτών κ.κ. Πανανού και Αθηνάς Θεοδουλάκη προς το ενταύθα χριστιανικόν νοσοκομείον γενναίας δωρεάς αι επιτροπαί των τε ενταύθα εκκλησιών και τον εν λόγω Νοσοκομείου εκφράζουσι προς τους ειρημένους δωρητάς δια του εν αντιγράφω εσωκλειομένου εγγράφου αυτών την ευγνωμοσύνην παντός του χριστιανικού λαού της πόλεως Ηρακλείου, υπέβαλόν μοι δε και την επιθυμίαν, όπως το περιεχόμενον του εγγράφου τούτου δημοσιευθεί και δια της εφημερίδος “Κρήτη”. Κατά συνέπειαν αποστέλλων το έγγραφον τούτο παρακαλώ την ημετέραν εξοχότητα, όπως ευαρεστουμένη διατάξη την δημοσίευσιν αυτού δια της ειρημένης εφημερίδος κατά την εκφρασθείσαν μοι επιθυμίαν.
Εν Ηρακλείω τη 30 Νοεμβρίου 1892.
Διατελώ δε της Υμετέρας Εξοχότητος διάπειρος
Εν Χριστώ Ευχέτης
Κρήτης Τιμόθεος.
Δεν ήταν μόνο η δωρεά της οικίας και των έξι μαγαζιών για την ενίσχυση των σκοπών του Νοσοκομείου των χριστιανών. Οι δωρητές παραχώρησαν και 500 λίρες για την ίδρυση του νέου Νοσοκομείου οι οποίοι θα καταβάλλονταν “άμα τη ενάρξει της οικοδομής του νέου Νοσοκομείου”. Το 1895 και συγκεκριμένα Γενάρη μήνα ακολούθησε και νέα μεγάλη δωρεά από 2.000 εικοσόφραγκα. Έτσι για το λόγο αυτό τα χριστιανικά σωματεία της πόλης μας, δια των εκπροσώπων τους και υπό την προεδρεία του πανάξιου ιεράρχη Μητροπολίτη Κρήτης, Τιμοθέου Καστρινογιαννάκη, εξέδωκαν ψήφισμα με το οποίο ανεκήρυξαν το ζεύγος Θεοδουλάκη, μεγάλους ευεργέτες της πόλης του Ηρακλείου!
Ο λόγος; “Επειδή απεφάσισαν, νέαν μεγάλην δωρεάν, υπέρ των ενδεών ασθενών πατριωτών ημών, ορίσαντες 2.000 εικοσόφραγκα, προς ίδρυσιν νοσοκομείου, εν τη πόλει ημών ου μεγίστην ανάγκην έχει η χριστιανική κοινότης Ηρακλείου, άτε του υπάρχοντος όντος ακαταλλήλου και μη εκπληρούντος πάντας τους όρους της υγιεινής”.
Ο Πανανός Θεοδουλάκης καταγόταν από τη Μεγάλη Βρύση Μονοφατσίου και εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη, μάλλον μετά την επανάσταση του 1866, όπου απέκτησε τεράστια περιουσία. Η σύζυγός του ήταν κόρη του Ηρακλειώτη μεγαλεμπόρου Ιωάννη Ανεμογιάννη. Στο όνομα των δωρητών το νοσοκομείο ονομά-
σθηκε Πανάνειο και σύμφωνα με έγγραφο της εποχής, το οποίο φέρει ημερομηνία 15η Μαρτίου 1902, ο Μητροπολίτης Ευμένιος, ενημερώνει τον δεύτερο κατά σειρά δήμαρχο Ηρακλείου, ο οποίος ήταν Τουρκοκρητικός, τον Ριφαάτ Αφεντακάκη. Αυτό αναφέρει: “Λαμβάνομεν την τιμήν να δηλώσουμεν Υμίν, ότι το Πανάνειον Νοσοκομείον, κατά πάντα είναι έτοιμον, όπως χρησιμεύει ως Νοσοκομείον του Δήμου Ηρακλείου”. Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, την διοίκηση του Νοσοκομείου, το αδελφάτο όπως λεγόταν, το αποτελούσαν πρόσωπα του Ηρακλείου, τα οποία έχαιραν πράγματι ιδιαιτέρας υπολήψεως. Αυτά ήταν οι:
- Ριφαάτ Αφεντάκης, Δήμος Ηρακλείου, Οθωμανός.
- Αριστείδης Ζαφειρίδης, ιατρός, μέλος.
- Ιωσήφ Χατζιδάκης, ιατρός, έφορος αρχαιοτήτων.
- Αριστείδης Στεργιάδης, μέλος, δικηγόρος.
- Φαζήλ Βέης Χατζηφαζιλαζαδές, οθωμανός επίσημος.
Το νοσοκομείο περιελάμβανε παθολογικό και χειρουργικό τμήμα, καθώς και δύο ιδιαίτερα παραρτήματα α) των συφυλιδικών γυναικών και β) των μολυσματικών νοσημάτων.
Τότε ήταν τόσο αναγκαία και απαραίτητη η ίδρυση ειδικών παραρτημάτων για τα αφροδίσια νοσήματα λόγω της μικτής κατοχής των ξένων στόλων, αλλά και της μεγάλης συρροής αριθμού γυναικών ελευθερίων ηθών στις πόλεις της Κρήτης και ειδικά στο Ηράκλειο και στα Χανιά.
Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου! Ένας ναός υγείας που με το ακούραστο και υπεύθυνο προσωπικό του έδωσε μάχες για την υγεία των ανθρώπων της πόλης μας και του νησιού μας. Ας μου επιτραπεί το κείμενό μου αυτό να το αφιερώσω σ’ έναν ευπατρίδη και λόγιο υπηρέτη του Ιπποκράτη, στον αγαπημένο μας αείμνηστο ιατρό Μανόλη Δετοράκη αφενός και αφετέρου σ’ όλους τους ανθρώπους της υγείας, ιατρούς και νοσηλευτές αλλά και λοιπούς εργαζόμενους, που τόσο δοκιμάστηκαν τα τελευταία χρόνια, που τόσα υπέμειναν, αλλά και τόσα προσέφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν αγόγγυστα. Σ’ όλους αυτούς θα ήταν… μικρό, ένα… μεγάλο!
Ευχαριστώ από όλους μας!