Η φράση του τίτλου είναι το εφύμνιο του περίφημου Κοντακίου των Χριστουγέννων «Η Παρθένος σήμερον…», ένα ποίημα του μεγαλύτερου εκκλησιαστικού ποιητή, του αγίου Ρωμανού του Μελωδού, το οποίο ψάλλεται ανήμερα της μεγάλης εορτής των Χριστουγέννων και τις επόμενες ημέρες, μέχρι την απόδοση της εορτής, την 31η Δεκεμβρίου.
Ο εμπνευσμένος από την Παναγία, όπως λέει η παράδοση, Ρωμανός συνέθεσε έναν αληθινά τέλειον ύμνο, όπου συμπυκνώνονται όλα τα γεγονότα αλλά και όλο το μυστήριο της Ενανθρώπησης του Υιού Λόγου του Θεού. Ειδικά, στο εφύμνιο «Δι’ ημάς γαρ εγεννήθη Παιδίον Νέον, ο προ αιώνων Θεός» ο Ρωμανός κλείνει σε μια φράση, σε ένα οξύμωρο, όλο το παράδοξο της σαρκώσεως του Θεού και το νόημα της εορτής.
Ένα οξύμωρο που δημιουργείται μέσα από την αντιφατικότητα μεταξύ νέου και αιωνίου: πώς γίνεται ο αιώνιος Θεός να γεννιέται ως νέο Παιδί, πώς γίνεται ο προαιώνιος Θεός να γίνεται άνθρωπος; Ακριβώς στο σημείο αυτό είναι εντεθειμένο το θαύμα, αυτό που υπερβαίνει τους κανόνες της ανθρώπινης λογικής και αποκαλύπτει την άλλη «λογική» του Θεού, μπροστά στην οποία ο νους ιλιγγιά και ο άνθρωπος μένει ενεός. Την έννοια του θαύματος μπροστά στο μυστήριο της Γέννησης του Θεού τονίζει όλη η υμνογραφία της ημέρας, που μας καλεί να μην προσεγγίσουμε το μυστήριο με τη λογική, αλλά να δοξάσουμε τον Θεό για την αγάπη Του προς τον άνθρωπο. «Οὐ φέρει το μυστήριον ἔρευναν· πίστει μόνῃ τοῦτο πάντες δοξάζομεν», λέει ο άγιος Ανδρέας, αρχιεπίσκοπος Κρήτης στα τροπάρια των αίνων.
Επανέρχομαι, όμως, στη φράση του τίτλου. Ως «Παιδίον Νέον» γεννιέται ο Θεός. Παιδί, όπως όλα τα παιδιά του κόσμου, φτωχό όμως, άσημο και διωγμένο από τις εξουσίες, που αγκυλωμένες στον θώκο τους, φοβούνται καθετί το καινούργιο, καθετί που μπορεί να αλλάξει το παρόν και να κομίσει ένα καινούργιο μέλλον. Ο Ηράκλειτος λέει ότι «παιδός η βασιλείη», δηλαδή η βασιλεία ανήκει στο παιδί, θέλοντας να δείξει ότι στα παιδιά είναι κρυμμένη η δύναμη της αλλαγής, τα παιδιά είναι οι φορείς της ανανέωσης του χρόνου, που όλο ανανεώνεται και όλο παλιώνει. Γι’ αυτό και ο Χριστός δεν είναι απλώς ένα Παιδί, είναι «Νέον Παιδίον». Προκαλεί ίσως εντύπωση ο προσδιορισμός «Νέον», αφού κάθε παιδί είναι νέο, οπότε ο επιθετικός προσδιορισμός φαίνεται περιττός.
Όμως, το επίθετο δηλώνει κάτι άλλο. Δηλώνει ότι πρόκειται για κάτι ολότελα καινούργιο και γι’ αυτό παράδοξο. Δεν πρόκειται, επομένως, για ένα μικρό παιδί απλώς, αλλά για ένα μοναδικό και πρωτοφανέρωτο Παιδί, που μπορεί να γεννήθηκε ακριβώς όπως ένας άνθρωπος και να έχει όλα τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, δεν είναι όμως μόνο άνθρωπος. Η Γέννησή Του είναι, κατά την έκφραση του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, το «πάντων καινών καινότατον, το μόνον καινόν υπό τον ήλιον».
Το Παιδί είναι Νέο, η Γέννησή του ένα γεγονός μοναδικό, το πιο παράδοξο και ακατάληπτο θαύμα που είδε ποτέ ο κόσμος. Πρόκειται για το Παιδί που είναι αιώνια «Νέον», που δεν γερνά, που δεν χάνει το κάλλος του, που κάνει καινούργια τα πάντα, ακριβώς γιατί είναι Νέον. Είναι το Παιδί που ανανεώνει τον άνθρωπο, που μεταμορφώνει την ανθρώπινη φύση, γιατί την κάνει δική του, την εμβολιάζει στη δική του αιώνια νεότητα, την θεραπεύει, της δίνει σφρίγος όχι σωματικό αλλά οντολογικό, γιατί την ενώνει με τη δική του θεία φύση.
Το Νέον Παιδίον, καθώς λαμβάνει «αρχήν χρονικήν», ανανεώνει και τον χρόνο, ο οποίος ξεκινά με άλλες προοπτικές και δυνατότητες για το άνθρωπο. Η ιστορία αποκαλύπτεται ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη ύπαρξη αγωνίζεται στην προοπτική μεταμόρφωσής της, με πρότυπο το «Νέον Παιδίον», και όπου επιτελείται η πρόσληψη του κόσμου και η ένταξή του στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Καλούμαστε να γίνουμε «νέοι άνθρωποι», αναγεννημένοι, μακριά από ό,τι παλιό μάς εγκλείει στις μικρότητες και ασημαντότητες του κόσμου.
«Παιδίον Νέον». Ο άνθρωπος πάντα επιδίωξε την νεότητα, που στην ανθρώπινη συνείδηση είναι συνδεδεμένη με τη δύναμη, την ομορφιά, την ελπίδα, το μέλλον. Η επιδίωξη της αιώνιας νεότητας αποτελεί συχνό θέμα των παραμυθιών (π.χ. αθάνατο νερό) αλλά και της λογοτεχνίας. Και σήμερα η επιστήμη, η τεχνολογία, τα φάρμακα, τα διάφορα σκευάσματα και καλλυντικά και η ιατρική υπόσχονται παράταση της ζωής αλλά και της νεότητας. Μόνο όμως παράταση, όχι και νίκη επί των γηρατειών. Το «Νέον Παιδίον» υπόσχεται την αιώνια νεότητα, όχι αυτή που θέλουν να εξασφαλίσουν ο άνθρωποι με τα μέσα που αναφέρθηκαν, αλλά αυτή που θα επέλθει με τον εγκεντρισμό τους στη ζωή του, με την ένωσή τους μαζί του.
Είναι μια νεότητα που δεν συναρτάται με τον χρόνο ούτε και εξαρτάται από αυτόν. Είναι η νεότητα που εντοπίζεται στην ουσία του ανθρώπινου όντος, στο γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού, μια εικόνα που μπορούμε να ανακαλύψουμε μέσα μας, όταν ατενίζουμε το Νέον Παιδίον, όταν ανοίξουμε την καρδιά μας να το δεχτεί και του δώσουμε χώρο να γεννηθεί εκεί, στο κέντρο της ύπαρξης.
Αυτό το «Νέον Παιδίον», όμως, είναι και κάτι πέρα από αυτό που φαίνεται: είναι ο προ αιώνων Θεός, ο Θεός που υπάρχει πριν από τον χρόνο, Αυτός που δημιούργησε τον κόσμο και τον χρόνο. Ο Θεός είναι άκτιστος, άναρχος, ανέκφραστος, ακατάληπτος, υπερούσιος, δηλαδή άγνωστος κατά την ουσία του. Γνωρίζουμε τον Θεό, στον βαθμό που ο ίδιος αποκαλύπτεται σε μας, και πάλι όχι κατά την ουσία του, αλλά μέσα από τις ενέργειές του. Και η τέλεια αποκάλυψη έγινε με την Γέννησή του στο σπήλαιο της Βηθλεέμ από την Παναγία. Τότε που αποκαλύφθηκε ως «Παιδίον Νέον» «εν χρόνω» Αυτός που δημιούργησε τον χρόνο και είναι άχρονος, αιώνιος, άκτιστος και ατελεύτητος.
Εκεί βρίσκεται το παράδοξο θαύμα: «Θεὸς ὤν τέλειος, ἄνθρωπος τέλειος γίνεται». Και όπως λέει ο ύμνος: «ἄσαρκος γὰρ ὢν, ἐσαρκώθη ἑκών· καὶ γέγονεν ὁ ὥν ὃ οὐκ ἦν δι’ ἡμᾶς». Η αιωνιότητα εισορμά στον χρόνο, ο χρόνος μπορεί να ανοιχτεί στην αιωνιότητα, η ύλη δέχεται τον άσαρκο Θεό, ο Ων γίνεται για χάρη μας αυτό που δεν ήταν πριν, δηλαδή άνθρωπος σαν ένας από εμάς. Η διαλεκτική αντίθεση μεταξύ χρόνου και αιωνιότητας υπερβαίνεται στο πρόσωπο του Χριστού, όπου ενώθηκε η θεία με την ανθρώπινη φύση, ο χρόνος με την αιωνιότητα, η κτιστή ύλη με τον άκτιστο Θεό.
Τώρα πλέον ο άνθρωπος μπορεί να μην αγωνιά μπροστά στο αναπόφευκτο του θανάτου, γιατί γνωρίζει ότι ο χρόνος έχει εγκεντριστεί στην αιωνιότητα και ότι η αιωνιότητα δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τον υπερβατικό Θεό, αλλά σ’ αυτήν μπορεί να γίνει μέτοχος και κοινωνός και ο άνθρωπος, ο οποίος, ως ον με συνείδηση του χρόνου, είναι ο μόνος με ιστορική διάσταση, που με τη Γέννηση του Νέου Παιδίου, του προ αιώνων Θεού, ανοίγεται πλέον και στη διάσταση της αιωνιότητας. Ο χρόνος δεν είναι πια η συνθήκη της ανθρώπινης καταδίκης και ο χώρος της υπαρξιακής αγωνίας ενώπιον του θανάτου, αλλά το πεδίο της νίκης της υπάρξεως πάνω στον θάνατο, αφ’ ης στιγμής ο προ αιώνων Θεός γεννήθηκε ως «Παιδίον Νέον».
«Παιδίον Νέον»! Συγκλονιστική φράση, συγκλονιστικό νόημα! Ο Θεός κοντά μας, ο Εμμανουήλ. «Μεθ’ ημών ο Θεός!», Αυτός που είπε αργότερα το «ἄφετε τὰ παιδία ἐλθεῖν πρός με καὶ μὴ κωλύετε αὐτά, τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 19,14). Αυτό το «Νέον Παιδίον» ας υποδεχτούμε κι εμείς και μαζί Του ας δείξουμε αγάπη και ευαισθησία απέναντι στα παιδιά όλου του κόσμου, που γίνονται θύματα του κάθε λογής σύγχρονου Ηρώδη. Ας ανανεώσουμε τη ζωή μας όχι μόνο με την αγορά νέων πράγματων, όπως το συνηθίζουμε τούτες τις γιορτινές μέρες, αλλά κυρίως με την ανανέωση της ματιάς με την οποία βλέπουμε τον κόσμο και τη ζωή, με την αλλαγή του τρόπου ζωής μας, μακριά από καθετί που μας εκτρέπει από τα σημαντικά της ζωής και θανατώνει την ψυχή μας. Ας γίνει η αγάπη ο κανόνας των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών μας, η αγάπη προς το «Νέον Παιδίον», που σημαίνει: αγάπη προς τον Θεό και τον άνθρωπο.