“Αρχή πραγμάτων ονομάτων επίστασις…”. Σταματώ και ψάχνω να γνωρίσω και να βρω τι σημαίνει και από πού προέρχεται ο τίτλος “Ακαδημία… “Γύρω στο 387 π.Χ. ο Πλάτων στην Αθήνα στεγάζει τη φιλοσοφική του σχολή στο ιερό άλσος του ήρωα Ακαδήμου (ή Εκαδήμου). Από ‘δω λοιπόν προέρχεται ο τίτλος Ακαδημία. Ταυτόχρονα ο Πλάτων προτρέπει τους μαθητές του και τους συνεργάτες του να εργασθούν και να ερευνήσουν θέματα που αναφέρονται σε επιστημονικά, φιλοσοφικά, καλλιτεχνικά κ.ά. που απασχολούσαν τους ανθρώπους της εποχής του…
Σήμερα σε όλα τα κράτη του κόσμου το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα κάθε χώρας λέγεται ΑΚΑΔΗΜΙΑ και περιλαμβάνει ανθρώπους που ασχολήθηκαν ή ασχολούνται με όλους τους κλάδους της επιστήμης, της τέχνης (αρχιτεκτονικής, ζωγραφικής), του πολιτισμού κα.α Ετσι έχομε Ακαδημία Αθηνών, Ακαδημία Παρισίων, Ακαδημία Ρώμης, Ακαδημία Λονδίνου κ.λπ.
Εξέλιξη του θεσμού των Παιδαγωγικών Ακαδημιών γενικά
Το 1834 το νεοσύστατο ελληνικό κράτος ιδρύει στην πρωτεύουσά του, το Ναύπλιο, ένα Διδασκαλείο ή Διδασκαλοδιδακτήριο για να μορφώνει τους δασκάλους των δημοτικών σχολείου. Το 1878 ιδρύεται και στην Αθήνα Διδασκαλείο.
Το 1880 ιδρύονται τρία ακόμη Διδασκαλεία σε Τρίπολη, Κέρκυρα και Λάρισα.
Το 1905 καταργούνται τα επαρχιακά Διδασκαλεία και μένει μόνο των Αθηνών που μοτονομάζεται Μαράσλειο Διδασκαλείο.
Το 1920 με εισήγηση του Δημήτρη Γληνού ιδρύεται Παιδαγωγική Ακαδημία στην Αθήνα.
Οι πολιτικές ανωμαλίες του καιρού (το κόμμα των Φιλελευθέρων ηττήθηκε στις εκλογές του Νοεμβρίου το 1920) δεν επέτρεψαν τη λειτουργία της Παιδαγωγικής Ακαδημίας τότε.
Ύστερα από μια τετραετία τον Νοέμβρη του 1924 άρχισε να λειτουργεί με φιευθυντή τον Δημήτρη Γληνό. Στη δεκαετία 1920-1930 ιδρύονται Διτάξια και Πεντατάξια Διδασκαλεία για τη μόρφωση των δασκάλων.
Το 1933 καταργούνται όλα τα πολυτάξια Διδασκαλεία και τη θέση τους παίρνουν οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες. Ο προσδιορισμός “παιδαγωγική” προέρχεται από τις ανάλογες σχολές μόρφω-σης των δασκάλων στη Γερμανία.
Στο Ηράκλειο, η Παιδαγωγική Ακαδημία άρχισε να λειτουργεί το σχολικό έτος 1934-35 και στεγαζόταν εκεί που λειτουργεί σήμερα το 8ο Δημοτικό Σχολείο κοντά στην εκκλησία του Αγίου Ματθαίου των Σιναϊτών (την ίδια εποχή ο στρατηγός Γεώργιος Κατεχάκης δώρισε οικόπεδο εκεί που σήμερα στεγάζονται τα 53ο και 54ο Δημοτικά Σχολεία) σ’ αυτό τον χώρο υστερότερα κτίστηκε η Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου.
Στην περίοδο της Κατοχής, οι Γερμανοί έκαναν κατάληψη του 8ου Δημοτικού Σχολείου και η Ακαδημία μεταστεγάστηκε – φιλοξενήθηκε στο νάρθηκα και το γυναικωνίτη του Ιερού Ναού του Αγίου Μηνά. Μετά την Κατοχή η Ακαδημία επανήλθε στο χώρο του 8ου Δημοτικού μέχρι το 1957.
Το κτήριο στο οικόπεδο Κατεχάκη άρχισε να λειτουργεί ως Παιδαγωγική Ακαδημία το σχολικό έτος 1957-58. Το 1979-80 εγώ είχα αποσπασθεί για ένα χρόνο από τη Σχολή Νηπιαγωγών Χανίων στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου σ’ αυτό το κτήριο. Μετά το 1980 η Ακαδημία μεταφέρθηκε σε νέο κτήριο μετά το ΤΕΙ Ηρακλείου (περιοχή Σταυρωμένου).
Το 1991 (Ιούλιο μήνα) εγώ ως τελευταίος διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου παρέδωσα την κινητή περιουσία της Ακαδημίας σε επιτροπή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο, το δε κτήριο στη ΣΛΔΕ και ΣΕΛΜΕ που από τότε και ύστερα μετονομάστηκε ΠΕΚ (Περιφερειακό Επιμορφωτικό Κέντρο), όπου επιμορφώνονται νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές. Ένα μέρος του κτηρίου δόθηκε επίσης για τη στέγαση του Πειραματικού Γυμνασίου – Λυκείου Ηρακλείου.
Από το κτήριο της δωρέας Κατεχάκη (Παιδαγωγική Ακαδημία) εκεί που σήμερα στεγάζονται το 53ο και 54ο Δημοτικά Σχολεία, ο δρόμος ονομάστηκε λεωφόρος Ακαδημίας προς ανάμνηση του ανωτέρω μέχρι το 1991 Πνευματικού ιδρύματος της Κρήτης, το οποίο επί 60 περίπου χρόνια έδωσε χιλιάδες δασκάλους για τα παιδιά όλης της Κρήτης και όχι μόνο. Το όνομα της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου πρέπει να παραμείνει. Ο χρόνος σβήνει τη μνήμη.
Η ιστορία μένει. Ο Δήμος Ηρακλείου άλλαξε το όνομα της λεωφόρου Ακαδημίας σε λεωφόρο Α. Παπανδρέου. Γιατί; δεν υπήρχαν άλλοι δρόμοι να δοθεί το όνομα του άξιου πολιτικού; Μήπως πρέπει ο Δήμος να επανεξετάσει το θέμα; Για το θέμα αυτό παλαιότερα είχαμε γράψει:
Η Χρυσούλα Μπουρλώτου (ο πατέρας της ήταν ο πρώτος Δ/ντής της Ακαδημίας), ο Αιμίλιος Καλφόπουλος (δάσκαλος και κάτοικος του δρόμου), ο Αντώνιος Σοφουλάκης (ως τελευταίος Διευθυντής) κ.α. σε αλλεπάλληλα δημοσιεύματα. Το όνομα της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου δεν πρέπει να ξεχαστεί!
Βιβλιογραφία
Ακαδημιακά θέματα. Πόσο παιδαγωγικές είναι οι Ακαδημίες. Λαμία
Δημαράς Αλέξης: Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε. Τόμοι Α, Β, Ερμής Αθήνα 1990.
2ο ενημερωτικό φυλλάδιο Παιδ. Ακαδημιών και Σχολών Νηπιαγωγών. Μάρτης 1978
Ζαμπετάκης Εμμ.: Από την ιστορία των Παιδ. Ακαδημιών. Αγιος Νικόλαος Κρήτη 1981.
Λιάπης Βασίλης: Οι παιδαγωγικές ακαδημίες χθες και σήμερα. Λάρισα 1977.
Λεξικά: Επίτομο ορθογραφικό και εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ηλίου. Αθήνα χ.χ.
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα. 1991
Μπαμπινιώτης Γεωργ. Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα 1998.
Υ.Γ. Διευθυντές
της Παιδαγωγικής
Ακαδημίας Ηρακλείου
Σταύρος Μπουρλώτος,
Σταμάτης Γλύκας,
Εμμανουήλ Ζαμπετάκης,
Γεώργιος Ξέκαλος,
Γεώργιος Παπαγεωργίου,
Ευθύμιος Στυλιαράς,
Ευθύμιος Κασιώλας,
Γεώργιος Κρασανάκης,
Μιχαήλ Κυριακάκης,
Αντώνιος Κυπριωτάκης και
Αντώνιος Σοφουλάκης.
* Ο Αντ. Ε. Σοφουλάκης είναι συνταξιούχος πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Ιδρυτής του εξαταξίου Ιδιωτικού Γυμνασίου Επισκοπής Πεδιάδος. Διετέλεσε Δ/ντής της Σχολής Νηπιαγωγών Χανίων και της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου.