Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) το 1993 όρισε την 22 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Νερού για να αναδείξει την τεράστια σημασία του, κυρίως του γλυκού νερού, για τη ζωή στον Πλανήτη.
Αυτή την ημέρα εορτάζεται ουσιαστικά το Ένα Νερό προκειμένου να ευαισθητοποιήσει όλους ότι 2,2 δισεκατ. άνθρωποι ζουν χωρίς πρόσβαση σε ασφαλές νερό. Η παγκόσμια αύξηση της ζήτησης του νερού εξ αιτίας της πληθυσμιακής αύξησης και της αστικοποίησης αποτελεί ένα πιεστικό και πρωταρχικής σημασίας πρόβλημα, που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπων σε όλον τον κόσμο.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 3,58 εκατ. άνθρωποι ετησίως πεθαίνουν από ασθένειες, που σχετίζονται με το νερό. Στόχος λοιπόν της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού είναι να συμβάλει στη λήψη μέτρων για τη διάσωση, τη βελτίωση και την προστασία και χρηστή διαχείριση του νερού (Αγγελάκης, 2024).
Κάθε χρόνο, ο συντονιστικός μηχανισμός του ΟΗΕ για το νερό, θέτει το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού. Το 2024 η ημέρα είχε αφιερωθεί στην συμβολή του νερού στην ειρήνη. Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού του 2025 είναι αφιερωμένη στη διατήρηση των παγετώνων.
Οι παγετώνες είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή μας. Το παραγόμενο νερό από το λιώσιμο των παγετώνων συμβάλλει ουσιαστικά στη διαθεσιμότητα του πόσιμου νερού, του νερού για τη γεωργία, τη βιομηχανία, την παραγωγή καθαρής ενέργειας και τα υγιή οικοσυστήματα.
Σε όλη σχεδόν την Ελλάδα υπήρξαν και υπάρχουν παγετώνες, όμως υπάρχουν αμφιβολίες για την ύπαρξη τους στην νότια χώρα και ιδιαίτερα στην Κρήτη. Γενικά η Κρήτη, είναι μία θερμή περιοχή, που δε «επιτρέπει» παγετώνες.
Ωστόσο, οι δυτικές οροσειρές της και κυρίως τα Λευκά Όρη είναι υγρές, το ίδιο υγρές με αυτές της Πίνδου. Παρότι η Κρήτη είναι μια ξηρή περιοχή, σε τέτοια υψόμετρα κυρίως στη δυτικές περιοχές της, η εικόνα αλλάζει άρδην και οι βροχοπτώσεις είναι πολύ πιο υψηλές και έντονες, υψηλότερες ακόμη και από περιοχές της βόρειας Ευρώπης.
Γενικά τα Λευκά Όρη και ο Ψηλορείτης ξεπερνούν σε υψόμετρο τα 2.450 m και δέχονται πολύ υψηλές ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις. Μέχρι πρότινος οι επιστημονικές αναφορές ήταν αντικρουόμενες καθώς δεν υπήρχαν σαφή ίχνη παγετώνων.
Παρότι οι δορυφορικές εικόνες και οι εκτεταμένες έρευνες πεδίου δεν έχουν δώσει στοιχεία, που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο (Μυλωνά, 2024), τελευταία αποτελέσματα πιθανολογούν την ύπαρξη παγετωνικών αποθέσεων στη βόρεια πλευρά του Ψηλορείτη, ψηλά στο Λάκκο του Μυγερού.
Αντίστοιχα, στα Λευκά Όρη, που είναι ένας τεράστιος και υγρότερος ορεινός όγκος με υψηλότερες ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις, δεν υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης παγετώνων.
Αντίθετα στον Παρνασσό, το στολίδι της Στερεάς Ελλάδας με τις αμέτρητες φυσικές ομορφιές και το φημισμένο χιονοδρομικό του κέντρο, τα πανέμορφα γραφικά χωριά του και την σύνδεσή του με την μυθολογία, κρύβεται ο νοτιότερος παγετώνας της Ευρώπης.
Φιλοξενείται σε ένα υπέροχο σπηλαιοβάραθρο στη θέση Επτάστομο (μεταξύ Αράχωβας και χιονοδρομικού κέντρου) 50 m κάτω από την επιφάνεια και σε υψόμετρο 1.260 m (Εικ. 1).
Η κατάβαση στο σπήλαιο δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και γίνεται μόνο από καλά εκπαιδευμένα άτομα, όπως οι σπηλαιολόγοι. Όσοι πάντως καταφέρουν να κατέβουν, αντικρίζουν μοναδικές εικόνες από εκπληκτικούς καταρράκτες, σταλακτίτες και σταλαγμίτες από πάγο, καθώς επίσης και μια μικρή λίμνη με κρυστάλλινα παγωμένα νερά (Ανώνυμο, 2025).
Εξαιτίας των σταθερών θερμοκρασιών, που επικρατούν στο σπήλαιο χειμώνα-καλοκαίρι από 0 έως -2ο C, ο παγετώνας είναι μόνιμος. Ο κανόνας είναι πως τα σπήλαια έχουν την ιδιότητα να διατηρούν στο εσωτερικό τους τη μέση ετήσια θερμοκρασία της εισόδου τους, η οποία διαμορφώνεται ανάλογα με το υψόμετρο. Σ
τα μεγάλα υψόμετρα, όπου η θερμοκρασία της εισόδου του σπηλαίου είναι πολύ χαμηλή, οι παγετώνες, όπως ο συγκεκριμένος, διατηρείται μέσα στο βάραθρο ολόκληρο το έτος.
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2024). Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2024 Αφιερώνεται στην Ειρήνη. ΠΑΤΡΙΣ, Ηρακλείου 21/3/2024, https://www.patris.gr/stiles/i-pagkosmia-imera-neroy-2024-afieronetai-stin-eirini/
Ανώνυμο (2025). Ελλάδα: Σε ποιο μέρος της χώρας μας βρίσκεται ο νοτιότερος παγετώνας της Ευρώπης. In/ Science, https://www.in.gr/2025/02/23/in-science/perivallon-b-science/ellada-se-poio-meros-tis-xoras-mas-vrisketai-o-notioteros-pagetonas-tis-eyropis/
Μυλωνά, Κ. (2024). Η Κρήτη πρωταγωνίστησε και… στην Εποχή των Παγετώνων! Τι «δείχνει» έρευνα στον Ψηλορείτη! Cretalive News, https://www.cretalive.gr/kriti/i-kriti-protagonistise-kai-stin-epohi-ton-pagetonon-ti-deihnei-ereyna-ston-psiloreiti
Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι Επίτιμο μέλος και Διακεκριμένο Fellow της IWA (Παγκόσμιας Εταιρείας Νερού)