Ο Μαΐρ Γκουβέν είναι Γάλλος συγγραφέας με πρόσφυγες γονείς και συγκεκριμένα μητέρα από την Τουρκία και Κούρδο πατέρα από το Ιράκ. Με το βιβλίο του «Μεγάλος αδερφός» που κυκλοφόρησε στη Γαλλία τον Οκτώβριο του 2017 απέσπασε δικαίως το βραβείο Goncourt πρωτοεμανιζόμενου συγγραφέα 2018, το Βραβείο Regine Deforges πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα 2018 και το Βραβείο Premiere 2018.
Μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση δύο ηρώων, του μεγάλου και του μικρού αδερφού, παρουσιάζεται η ιστορία μιας γαλλοσυριακής οικογένειας που ζει στα προάστια του Παρισιού. Ο πατέρας, ταξιτζής στο επάγγελμα, πικρόχολος και γκρινιάρης, έχει εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του λόγω των κομμουνιστικών του φρονημάτων. Η μητέρα, Γαλλίδα, πεθαμένη από καιρό. Η ανατροφή των δυο αγοριών, στα χέρια της μουσουλμάνας γιαγιάς.
Ο μεγάλος γιος, κάπου στα τριάντα του σήμερα και έχοντας πολεμήσει με τον γαλλικό στρατό στο Τσαντ, επιστρέφει για λόγους ψυχικής υγείας πίσω. Αφού περνάει μία περίοδο εγκληματικότητας ως βαποράκι ναρκωτικών, κάνει μία συμφέρουσα συμφωνία με την αστυνομία για να μην πάει φυλακή και εντάσσεται στο σύστημα ως οδηγός της πλατφόρμας VTC, επέκταση της Ούμπερ λογικής.
Ο δε μικρός γιος, δύο χρόνια νεότερος, με στρωμένη δουλειά νοσηλευτή και επαγγελματικές προοπτικές στο δρόμο του, φεύγει κρυφά με μία μουσουλμανική ΜΚΟ για να προσφέρει τις ιατρικές του υπηρεσίες στον πόλεμο της Συρίας δίπλα σ’ αυτούς που μάχονται τον Άσαντ. Τα κίνητρά του; Καθαρά ιδεαλιστικά.
Όντας ο ίδιος ένας μυστικιστής, ένας μεταφυσικός φιλόσοφος, καθοδηγείται από την σουράτ του Κορανίου που λέει ότι «Όποιος σώζει έναν άνθρωπο, είναι σαν να έχει σώσει όλη την ανθρωπότητα». Έτσι, ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία και την εξέλιξή του, «στα μέρη των τρελών», σε εμπόλεμες επιχειρήσεις, στο πλάι των τζιχαντιστών.
Και μία μέρα, σαν να είναι το φυσικότερο πράγμα στον κόσμο, ύστερα από τρία ολόκληρα χρόνια, επιστρέφει σε μια Γαλλία που έχοντας βιώσει την τρομοκρατική επίθεση του Charlie Hebdo, μισεί κάθε τι μουσουλμανικό και μόνο το γεγονός ότι έχει πάει κάποιος στη Συρία είναι λόγος για να κατηγορηθεί για τρομοκρατία.
Γιατί επέστρεψε ο μικρός αδερφός; Μήπως έχει μετανιώσει; «Εδώ δεν έχεις το δικαίωμα να καπνίζεις. Το δικαίωμα να κάνεις αυτό. Το δικαίωμα να κάνεις το άλλο. Όχι στις ταινίες. Όχι στη μουσική. Οι άνθρωποι φοβόντουσαν τα πάντα. Τους άλλους ανθρώπους, τις γυναίκες, τους φίλους, τους εχθρούς, τον ήλιο, το Θεό. Προσεύχονταν λοιπόν. Προσευχές, νεκροί, και καθόλου γέλια», μας λέει σε κάποιο σημείο για την Συρία.
Υπάρχει όμως και η Τακίγια που σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο επιτρέπεται το να κρύβεις ή να κάνεις πως αρνείσαι την πίστη σου όταν απειλείσαι ή εξυπηρετούνται σκοποί της θρησκείας. Δηλαδή, πολύ απλά, μπορείς μία μέρα να ανατιναχτείς με εκρηκτικά και να σπείρεις τον θάνατο γύρω σου.
Θα βοηθήσει τον μικρό αδερφό ο μεγάλος αδερφός; Θα τον πιστέψει; Θα εξαπατηθεί απ’ αυτόν; Και ποιο είναι τελικά το χρέος του καθενός μας μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο;
Το μυθιστόρημα είναι ένα οδοιπορικό αναζήτησης ταυτότητας, ένα μάθημα ανθρωπιάς. Είναι όμως και μία υπενθύμιση της υποκρισίας της γαλλικής κοινωνίας και των Γάλλων διανοουμένων όσον αφορά τη δικαιοσύνη, την αδικία, την ισότητα, την ανεκτικότητα και τον σεβασμό, απέναντι σε όλους αυτούς που ζουν στο περιθώριο και επαναλαμβάνουν αδιέξοδα έναν κύκλο φτώχειας και έλλειψης ευκαιριών.
Τέλος, το βιβλίο αφορά τον δημιουργικό δρόμο που εκφράζεται μέσα από την αφήγηση, την επινόηση, το παραμύθι, τις ιστορίες και κλείνοντας ο συγγραφέας δίνει μία απάντηση στο γιατί γράφουμε.
Εξαιρετική η μετάφραση της Λίζυς Τσιριμώκου που αποδίδει στην εντέλεια το ύφος της καθομιλουμένης γλώσσας που χρησιμοποιείται στις λαϊκές συνοικίες.
* Η Μαρία Βρέντζου είναι δικηγόρος