Στη ζωή του ο άνθρωπος δημιουργεί υποδομές, προϋποθέσεις, εν γνώσει του ή όχι, είτε ευχάριστες είτε δυσάρεστες και μέχρι να πεθάνει, κάποια στιγμή τον προστατεύουν και του λένε: “Ε! Κι εγώ είμαι εδώ”.
Τότε ή ανεβαίνει στους εφτά ουρανούς ή χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του.Καινούργιος φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τη δεκαετία του ´60 και ύστερα από προτροπή του καθηγητή της Λαογραφίας, κ. Σπυριδάκη, είτε από φιλότιμο ή διότι το θεώρησα τόσο σπουδαίο, αφιέρωσα δύο χειμώνες για την καταγραφή λαογραφικού υλικού από άνδρες και γυναίκες ηλικιωμένους τότε (πάνω από 70 χρονών) στο χωριό μου το Τζερμιάδω και έκανα μια μεγάλη και σπουδαία για μένα εργασία. Την κατέθεσα στο Πανεπιστήμιο, ουδεμία επιβράβευση, νομίζω ή 5 ή 6 μου έβαλε ο καθηγητής στο μάθημα. Οι προτεραιότητες της ηλικίας τη διέγραψαν.
Όλως τυχαίως, ύστερα από πενήντα χρόνια, τώρα το καλοκαίρι, ο κ. Λενακάκης Ανδρέας, συνάδελφος, κάνει διδακτορικό στο ριζίτικο τραγούδι και ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρίσκει την εργασία μου και ενημερώνει τον φίλο του Τσικαλά Μανόλη, δικηγόρο, (συντοπίτη μου και φίλο),ώστε αν με γνωρίζει, να μας φέρει σε επαφή. Συναντηθήκαμε και μου έδειξε στο διαδίκτυο την καταγραφή.
Τρελάθηκα, τους ευχαριστώ και τους δυο.Σε αίτημά μου στο Πανεπιστήμιο για αντίγραφο, μού απάντησαν: Μόνο οι ερευνητές έχουν πρόσβαση στο χειρόγραφο, διότι θεωρείται πρωτογενής εργασία. Στην επιμονή μου, επέτρεψαν μόνο να το φωτογραφήσω. Όντως φωτογραφήθηκε και το έκανα αντίγραφο. Στο διαδίκτυο διαβάζεται δύσκολα, διότι είμαι κακογράφος και το χειρόγραφο έχει σε κάθε σελίδα μεγάλες σφραγίδες.Περιλαμβάνει: Δημώδη ποίηση.
Α) Άσματα: Παραλογές, της αγάπης, σατυρικά, του γάμου, του χάρου, του βοσκού, ιστορικά.
Β) Μαγεία, μαντική, αινίγματα, λαϊκή ιατρική.
Γ) Παραδόσεις (νεράϊδες, φαντάσματα, Σαρακηνοί).
Δ) Ευτράπελες διηγήσεις και παραμύθια.
Μικρό δείγμα:
Αίνιγμα: Σφάζω την αίγα μου, πουλώ την αίγα μου και με το ένα τζης μερί έχω την αίγα μου γερή (το σκόρδο).
Γηθειά για το χελόνι (εξόγκωμα εξωτερικό στο σώμα): Ο κουφός κουφήν επήρε και κουφά παιδιά εκάμαν και κουφοί ‘ταν
κι οι σαντόλοι και κουφό
και το χελόνι (τρις).
Συγχρόνως το τρίβεις.
Του πνευματικού (σατυρικό):
Σαράντα μέρες προπατώ,
για να βρω πνευματικό.
Πηγαίνω μια, πηγαίνω δυο,
δεν τον βρίσκω μοναχό.
Πάω μια Κυριακή πρωί,
τον βρίσκω κι ήπινε ρακή.
Σκύβω φιλώ το χέρι του,
καθίζω στο μεντέρι του.
Παπά μου ξεμολόγα με,
τα κρίματά μου ρώτα με.
Τα κρίματά σου είναι πολλά, αγάπη να μην κάνεις πλια.
Μ’ αν αρνηθείς εσύ παπά
τον άρτο και τη Λειτρουγιά,
τότε κι εγώ θε ν’ αρνηθώ
τα μαύρα μάθια π’ αγαπώ.
Πάει ο παπάς στην εκκλησιά, πάω κι εγώ στην παπαδιά.
Πάει ο παπάς στις Ώρες του, πάω κι εγώ στις κόρες του.
Για όσους έχουν διάθεση
και χρόνο, βρίσκουν
το χειρόγραφο στο διαδίκτυο: goo.gl/GLUoys (περιεχόμενα).
Ουφ… Μεγάλο προτέρημα
η κουλτούρα και η φαντασία του κάθε λαού.
* Ο Μανόλης Σπανάκης είναι συν/χος καθηγητής