Κύριε διευθυντά,Είχα διαβάσει στην εφημ. “ΠΑΤΡΙΣ” στις 14.09.16 επετειακό άρθρο σας που αφορούσε στη Μάχη της Κάτω Σύμης Βιάννου και τα γεγονότα που ακολούθησαν, με τίτλο “Ο Μαύρος Σεπτέμβρης της επαρχίας Βιάννου”. Η Μάχη αυτή, που ήταν η μεγαλύτερη και η σπουδαιότερη που έλαβε χώρα στην Κρήτη κατά τη γερμανική κατοχή κατά την οποία οι Γερμανοί νικήθηκαν κατά κράτος από τους αντάρτες, αντιμετωπίζεται με κάποια μισαλλοδοξία χωρίς να υπολογίζεται η ψυχοφθόρα επίδραση της έκβασης της Μάχης στο ηθικό των Γερμανών στρατιωτών και ο αντίκτυπός της στον ελεύθερο κόσμο που παρακολουθούσε τα γεγονότα και που απέδειξε ότι οι Γερμανοί δεν ήταν ανίκητοι, ανεβάζοντας συγχρόνως το γόητρο της Ελλάδας. Για τους λόγους αυτούς και για να πάψει να αδικείται αυτός ο απελπισμένος και αδιάκοπος αγώνας για την ελευθερία του τόπου, θα ήθελα χάριν της αλήθειας να κάνω ορισμένες διευκρινίσεις και να παραθέσω τα γεγονότα, όπως ακριβώς διαμορφώθηκαν την εποχή εκείνημ ώστε να σχηματισθεί όσο το δυνατόν ακριβέστερη η εικόνα των όσων πραγματικά συνέβησαν.
Οι Γερμανοί εγνώριζαν την ύπαρξη των Ανταρτών της Εθνικής Αντίστασης των ομάδων Μπαντουβάδεων στη Δίκτη και εσκόπευαν να τους επιτεθούν και να τους εξοντώσουν από καιρό, σύμφωνα με πληροφορίες των ανταρτών από δικές τους πηγές μέσα στις γερμανικές υπηρεσίες. Γι αυτό η γερμανική υπηρεσία που υπήρχε στη Βιάννο τοποθέτησε το φυλάκιο των τριών Γερμανών στρατιωτών στην Κάτω Σύμη που ήταν η πύλη για το λημέρι των Ανταρτών με πρόσχημα την συλλογή πατατών και άλλων τροφίμων για τις ανάγκες του γερμανικού στρατού, ενώ σκοπός τους ήταν να κατασκοπεύουν τα τεκταινόμενα εκεί και να ενημερώνουν καθημερινά την υπηρεσία τους στη Βιάννο, όπως πράγματι έκαναν και μάλιστα εμφανώς.
Η παρουσία τους δυσχέραινε το έργο της Εθνικής Αντίστασης και ο Αρχηγός απεφάσισε την απαγωγή των τριών στρατιωτών του φυλακίου και την αποστολή τους στη Μέση Ανατολή, αναχαιτίζοντας έτσι κάθε πρόθεση των Γερμανών για τη δημιουργία νέου φυλακίου.
Την ίδια εποχή, από τους συμμάχους διέρρευσε η πληροφορία ότι θα εγίνονταν απόβαση στον Τσούτσουρο, με τη στήριξη των Ανταρτών της Δίκτης από την ξηρά, προκειμένου να παραπλανήσουν τους Γερμανούς από το πραγματικό σημείο απόβασης.Οι Γερμανοί τότε άρχισαν να συγκεντρώνουν στρατό στη Βιάννο με σκοπό να εξοντώσουν άμεσα τους αντάρτες, ώστε να στερήσουν από τους συμμάχους το πλεονέκτημα της στήριξης από την ξηρά, πράγμα που θα τους διευκόλυνε στην αναχαίτιση της απόβασης, γιατί θα είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο ένα αντίπαλο.
Συνέπεσε στο ίδιο χρονικό διάστημα να αποφασισθεί και η απαγωγή των Γερμανών του φυλακίου. Όμως κατά τη διάρκεια της επιχείρησης της απαγωγής, από απόσπασμα 25 ανταρτών, εκ των επιλέκτων, τα μεσάνυχτα της 9-9-1943, οι Γερμανοί ξύπνησαν, έγινε συμπλοκή, κατά την οποία σκοτώθηκαν οι δύο Γερμανοί. Ο τρίτος επέζησε γιατί απουσίαζε στη Βιάννο.Όταν οι Γερμανοί αντελήφθησαν την εξόντωσή του φυλακίου, πίστεψαν ότι η ενέργεια αυτή σηματοδοτούσε την προετοιμασία της απόβασης στον Τσούτσουρο και αμέσως εξεστράτευσαν εναντίον των ανταρτών της Εθνικής Αντίστασης.
Ξεκίνησε τότε μια διλοχία Γερμανών στρατιωτών από την Άνω Βιάννο, άρτια εξοπλισμένη με κατεύθυνση την Κάτω Σύμη, στις 12-9-43.Οι αντάρτες που ενημερώθηκαν από δικές τους πηγές για τις κινήσεις αυτές των Γερμανών, συγκρότησαν τάχιστα τέσσερις ομάδες, από τις οποίες οι τρεις τοποθετήθηκαν σε καίρια σημεία της Δίκτης. Η τέταρτη ομάδα αποτελούμενη από τριάντα τρεις (33) επίλεκτους αντάρτες κατέλαβε την είσοδο της Κάτω Σύμης στις θέσεις “Κουτσουχρι – Κορνιαχτός” που ήταν τα πιθανότερα σημεία σύγκρουσης. Εκεί έλαβε χώρα σφοδρή μάχη που διήρκεσε 4-5 ώρες και έληξε με περιφανή νίκη των ανταρτών των Μπαντουβάδων, οι οποίοι εγκλώβισαν τους Γερμανούς στο φαράγγι που ευρίσκεται στις παρυφές της Κάτω Σύμης και τους αποδεκάτισαν.
Ο απολογισμός της Μάχης της Κάτω Σύμης ήταν σε σύνολο 180-200 Γερμανών στρατιωτών, 100-120 φονευθέντες, 13 αιχμάλωτοι και πολλοί τραυματίες.
Από μέρους των 33 ανταρτών εφονεύθηκε ένας (από τους Μύθους Ιεράπετρας) και τραυματίστηκαν δύο (από την Κάτω Σύμη Βιάννου και από Αμιρά).
Η μάχη της Κάτω Σύμης Βιάννου όπως προκύπτει απ’ όλα τα ιστορικά στοιχεία ήταν η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη που δόθηκε στην Κρήτη, διαρκούσης της Κατοχής, μεταξύ ανταρτών και Γερμανών και μάλιστα σε αναλογία ενός αντάρτη εναντίον έξι Γερμανών! Πραγματοποιήθηκε σε μια εποχή που η Γερμανία ήταν στις δόξες της και θεωρούνταν ανίκητη δύναμη, γι αυτό η ήττα των Γερμανών στην Κάτω Σύμη τραυμάτισε καίρια τον εγωισμό τους, έπληξε το ηθικό τους, ότι τάχα ήταν άτρωτοι, ενώ ταυτόχρονα διατράνωσε σ’ όλο τον κόσμο τον δίκαιο αγώνα των Ελλήνων εναντίον των κατακτητών.
Γι αυτό, η Βιάννος, εκτός των άλλων και παραμερίζοντας κάθε ίχνος μισαλλοδοξίας, πρέπει να τιμά την Ιστορική Μάχη της Κάτω Σύμης Βιάννου, που θα είναι αιώνια συνδεδεμένη με το όνομά της, όπως είναι οι Θερμοπύλες με τον Λεωνίδα, το Μανιάκι με τον Παπαφλέσσα, τα Δερβενάκια με τον Κολοκοτρώνη, το Αρκάδι με την Κρήτη.
Γιατί στη νικηφόρα αυτή Μάχη κατά την οποία οι 33 αντάρτες κράτησαν ψηλά το όνομα της Κρήτης, οι δεκαέξι ήταν Βιαννίτες, οι έξι Ιεραπετρίτες και οι λοιποί ένδεκα από άλλα μέρη της Κρήτης, όπως θα αποδειχθεί, όταν θα δημοσιευθεί η κατάσταση των ανταρτών γραμμένη από το χέρι του Αρχηγού της Μάχης. Αλλά και πριν να δημοσιευθεί είμαι διατεθειμένη να την επιδείξω, εάν μου ζητηθεί, σε όποιον ενδιαφέρεται να λάβει γνώση!
Δίκαιο, επίσης, είναι παράλληλα με τον πόνο της, που είναι και πόνος όλων των Κρητών, να υπερηφανεύεται η Βιάννος για τη θυσία των παιδιών της, γιατί στον τόπο της εκτέλεσης δεν σύρθηκαν σαν “αντικείμενα” στα εκδικητικά αντίποινα των Γερμανών, για την εξόντωση των στρατιωτών του φυλακίου, αλλά σαν ενεργοί αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και αυτό τους τοποθετεί στο επίπεδο των Ηρώων και όχι των απλών θυμάτων.
Γιατί είναι γνωστό ότι σύσσωμη η επαρχία Βιάννου και το γειτονικό τμήμα της επαρχίας Ιεράπετρας στήριξαν την Εθνική Αντίσταση στη Δίκτη συνειδητά και θερμά, η οποία Εθνική Αντίσταση δεν θα μπορούσε χωρίς αυτή τη στήριξη να επιβιώσει και να αγωνιστεί για την ελευθερία του τόπου.Και πρέπει, επίσης, ο αγώνας της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή αν εκτιμηθεί και να αναγνωρισθεί η σημασία και η προσφορά του αντί να παραποιείται, να υποβαθμίζεται και να συκοφαντείται!
Πρέπει ομοίως να τύχει του ανάλογου σεβασμού η μνήμη και το έργο των αγωνιστών που απάρτιζαν την Εθνική Αντίσταση, όπως ακριβώς εκδηλώνονταν στις δύσκολες ημέρες της κατοχής, που όλος ο κόσμος συσπειρωνόταν γύρω τους και που καθημερινά, μέσα σε ταλαιπωρίες και κακουχίες, διακινδύνευαν τη ζωή τους χάριν της ελευθερίας της πατρίδας εθελοντικά και με ανιδιοτέλεια.Η Εθνική Αντίσταση Κρήτης δημιουργήθηκε με σκοπό να δρα δυναμικά κατά του κατακτητή και οι άντρες που την απάρτιζαν να πολεμούν ήξεραν και όχι να κάνουν αφισοκολλήσεις και να πετούν προκηρύξεις. Μέλημά τους ήταν η ελευθερία της πατρίδας και όχι τα όποια κομματικοπολιτικά συμφέροντα.Ακόμα πρέπει να κατανοήσουν όλοι ότι στην ανελέητη πάλη που εγίνονταν τότε, υπεράνω όλων ήταν ο υπέρτατος αγώνας για την Πατρίδα και οτι κάποιες φορές, απροσδόκητες συγκυρίες δημιουργούσαν αθέλητα αποτελέσματα. Αυτούς τους αστάθμητους παράγοντες και τις συγκυρίες προσπάθησα να σκιαγραφήσω στην εξιστόρηση αυτών των γεγονότων.
Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι δεν ήταν “απερισκεψία” του καπ. Μανώλη Μπαντουβά η Μάχη της Κάτω Σύμης Βιάννου, δεδομένου ότι οι Γερμανοί πάνοπλοι εξεστράτευσαν πρώτοι εναντίον των ανταρτών, των οποίων την εξόντωση σχεδίαζαν πριν από αρκετό καιρό, όταν πληροφορήθηκαν την παρουσία τους στη Δίκτη, αλλά δεν το αποτολμούσαν. Το αποτόλμησαν τη δεδομένη στιγμή προκειμένου να χαλάσουν τα σχέδια των Άγγλων για τη νομιζόμενη απόβασή τους στον Τσούτσουρο. Αλλά στην ουσία είναι αποδεδειγμένο ότι τόσο η Μάχη της Κάτω Σύμης, όσο και όλα τα δεινά που ταλαιπώρησαν και μάτωσαν την Ελλάδα, ήταν αποτέλεσμα και επακόλουθο ενός άδικου και αδόκητου πολέμου, στον οποίο σύρθηκε η Ελλάδα πληρώνοντας την τρέλα του Χίτλερ και δεν ενέχονται οι αγωνιστές της Ελευθερίας, που πάντα ενεργούσαν με αυτοθυσία, προσοχή και περίσκεψη!
Χάριν της Ιστορίας πρέπει να αναφερθεί ότι ο Καπετάν Χρήστος Μπαντουβάς που είχε ορισθεί υπαρχηγός των ομάδων Μπαντουβάδων, ανέλαβε τη διεξαγωγή της Μάχης στην Κάτω Σύμη. Με το σχέδιο που εφάρμοσε και με τους χειρισμούς του, αλλά και με τη γενναιότητα των 33 ανδρών της ομάδας του και του ιδίου, κατανίκησαν τους Γερμανούς. Και πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι περί το τέλος της Μάχης, η μαχόμενη ομάδα του Καπετάν Χρήστου Μπαντουβά ενισχύθηκε από τον Καπετάν Γιώργη Νιργιανό με 25 αντάρτες, όπου όλοι μαζί έδωσαν το τελικό χτύπημα στους Γερμανούς και εκέρδισαν τη Μάχη.Οι θηριωδίες των Γερμανών σημάδεψαν ανεξίτηλα και πλήγωσαν την Ελλάδα ολόκληρη.
Ας μην ξεχνούμε τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, τον Χορτιάτη και τα Κεδρύλια της Μακεδονίας, το Κομμένο της Άρτας, τη δική μας Κάντανο και τα Ανώγεια, τα Βορίζια, τα Σκούρβουλα κ.τ.λ.Ο πόλεμος είναι πάντα κακός και καταραμένος. Όμως υπεύθυνος και υπόλογος είναι ο επιτιθέμενος, αυτός που ήρξατο χειρών αδίκων, και όχι ο αμυνόμενος, που, εν τέλει έχει την υποχρέωση και το καθήκον να υπερασπίζεται την εστία του. Κι όπως διαπιστώνεται, η Ελλάδα ανήκε πάντα στους αμυνόμενους…
* Η Ρένα Μπαντουβά – Μελά είναι πρόεδρος του Σωματείου Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης Κρήτης (Ομάδες Μπαντουβάδων)