Η αλήθεια είναι η απόλυτη αρμονία με την πραγματικότητα. Η αντικειμενική της υπόσταση δεν καθορίζεται από υποκειμενισμούς ή από ψευδείς συνειδήσεις. Ωστόσο η παραχάραξή της είναι μια συνήθης πράξη, προκειμένου να εξυπηρετηθούν ανομολόγητες επιδιώξεις είτε ατομικές είτε συλλογικές. Έτσι το ψευδεπίγραφο εσκεμμένα εμφανίζεται σαν αληθινό.
Κορυφαία περίπτωση είναι εκείνη της ταυτότητας την οποία ορίζει ο καθένας, για τον εαυτό του. Όπως πολύ εύστοχα είχε πει ο σπουδαίος Έλληνας Γιάννης Τσαρούχης, «στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις». Το δηκτικό αυτό σχόλιο τελικά δεν επιβεβαιώνεται μόνο στον τόπο μας, αλλά σε όλο τον κόσμο.
Στο πολιτικό σύμπαν εδώ και χρόνια, φύεται μια νέα αντίθεση. Οι εμπνευστές της αποκαλούν τα υποκείμενά της, συστημικές και αντισυστημικές δυνάμεις. Ουσιαστικά πρόκειται για μια διχοτομία με την οποία επιχειρούν να υποκαταστήσουν, τις ιστορικές ιδεολογικές και πολιτικές διαιρέσεις με διαφορετικές διαχωριστικές γραμμές.
Στον καμβά τους τοποθετούν από τη μια τα παραδοσιακά κόμματα και τις ηγεσίες τους, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τους εκπροσώπους του επιχειρείν και της αγοράς. Και από την άλλη αντιπαραβάλλουν τα διάφορα ριζοσπαστικά σχήματα ανεξαρτήτως προσανατολισμού, ακροαριστερού, ακροδεξιού τα οποία φέρονται να αμφισβητούν τα λεγόμενα κατεστημένα, πολιτικά, κοινωνικά και άλλα.
Οι δυνάμεις που κατατάσσονται στην πρώτη κατηγορία, εγκαλούνται γιατί υποτίθεται πως εξυπηρετούν και στηρίζουν το υπάρχον σύστημα, ενώ εκείνες που ανήκουν στη δεύτερη εμφανίζονται να το αντιστρατεύονται.
Έτσι πλασάρεται η αντίληψη ότι στο πεδίο του πολιτικού ανταγωνισμού αντιμαχόμενα στρατόπεδα είναι πλέον δύο: Οι πολυποίκιλες ελίτ και οι αυθεντικοί εκφραστές των λαϊκών συμφερόντων. Βέβαια οι απλοϊκές αυτές προσεγγίσεις και ερμηνείες, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πεμπτουσία του λαϊκισμού.
Κατ’ αρχάς ο διαχωρισμός συστημικοί και αντισυστημικοί, δεν είναι μόνο αυθαίρετος αλλά και επικίνδυνος. Και τούτο γιατί καλλιεργεί το διχασμό και την εχθροπάθεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το περιβόητο στρατήγημα, «εκείνοι ή εμείς». Επιπροσθέτως διαστρεβλώνει τις πραγματικές αντιθέσεις που διαπερνούν το σύγχρονο κόσμο και κατ’ επέκταση την εγχώρια πολιτική σκηνή.
Πέρα από όλα αυτά υπάρχει και η ουσία των πραγμάτων. Οι δυνάμεις που αυτοπροσδιορίζονται ως αντισυστημικές ενσαρκώνουν το ακριβώς αντίθετο. Η συστημικότητά τους είναι κραυγαλέα. Το αποδεικνύει ο ανορθολογισμός και ο αναχρονισμός τους, η εναντίωση τους στις αλλαγές, στις μεταρρυθμίσεις και στον εκσυγχρονισμό, η σύμπλευσή τους με τους θεματοφύλακες ενός παρασιτικού και αντιπαραγωγικού συστήματος, η σύμπραξη τους με τους δήθεν ακτιβιστές που αντιμάχονται τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αλλά και η απροκάλυπτη στήριξη που παρέχουν στους αντιεμβολιαστές.
Τη συστημική τους υπόσταση υποδηλώνει επίσης ο εθνοκεντρισμός με τον οποίο αντιμετωπίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ίδιο συμβαίνει και με τον ακλόνητο αντιδυτικισμό τους αλλά και τον υφέρποντα φιλορωσισμό. Η εξίσωση του θύματος με το θύτη στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι αποκαλυπτική. Ταυτόχρονα επιβεβαιώνεται η ανοχή που επιδεικνύουν, απέναντι σε ολοκληρωτικά και αυταρχικά καθεστώτα.
Ως εκ τούτου το τι συνιστά μια συστημική ή αντισυστημική έκφραση, είναι μια σύνθετη αλλά αναγκαία άσκηση αυτογνωσίας. Προϋποθέτει απεξάρτηση από άτοπες θεάσεις, άκυρους φορμαλισμούς, ρηχές προσεγγίσεις και απολιτικούς χαρακτηρισμούς. Τα προβλήματα του τόπου μας, της οικονομίας και της κοινωνίας δεν αντιμετωπίζονται με ψευδεπίγραφους διαχωρισμούς και ακατάλληλα εργαλεία.
Αναζητώντας την αλήθεια εύκολα διαπιστώνουμε, πως οι πραγματικές αντισυστημικές δυνάμεις είναι εκείνες που σήμερα εγκαλούνται για τη συστημικότητά τους. Και τούτο διότι είναι αυτές που έχουν τη δυνατότητα, της προσαρμογής της χώρας μας στο διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Αρκεί βέβαια να επιδείξουν την απαιτούμενη τόλμη και αποφασιστικότητα, δίχως να υποκύπτουν σε απολιθωμένες κομματικές δομές, σε απομεινάρια του παρελθόντος. Αλλά και σε λογικές συγκερασμού και μέσου όρου. Άλλωστε η αυθεντική τους αντισυστημικότητα, έγκειται στο βλέμμα ελευθερίας με το οποίο βλέπουν την πραγματικότητα.
*Ο Γιώργος Πανταγιάς είναι σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της POLITY A.E.