Το 1989 όταν πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν ο Ζολώτας κατ’ επανάληψη έλεγε ότι ο πλούτος ενός λαού είναι η αρετή του. Κάτι τέτοιο είχε πει και ο Σωκράτης απολογούμενος στους δικαστές του τονίζοντάς τους «ουκ εκ χρημάτων η αρετή αλλά εξ αρετής τα χρήματα και τα άλλα αγαθά».
Σ’ αυτό βέβαιά συμπεριελάμβανε το ύψιστο δηλαδή την ανθρώπινη ευδαιμονία, την οποία θεωρούσε άσχετη προς τα χρήματα. Την ίδια γνώμη είχε και ο Αριστοτέλης ο οποίος έγραψε ότι «ευδαιμονία εστί ψυχής ενέργεια κατ’ αρετή».
Επίστευε δηλαδή ότι από την αρετή προέρχεται η ευδαιμονία και όχι από τα χρήματα. Γι’ αυτό είχε θέσει σκοπό της αληθινής πολιτικής όχι το πώς θα αυξήσουν οι πολίτες τα χρήματά τους αλλά πως θα αυξήσουν την αρετή τους.
«Αύτη (η πολιτική) πλείστην επιμέλειαν ποιείται… και αγαθούς τους πολίτας ποιείσαι και πρακτικούς των καλών». Απέβλεπε δηλαδή στην ανάδειξη πολιτών υψηλής ποιότητας και πολιτικών που θα εργάζονται για την πραγματοποίηση του σκοπού που είναι ταγμένοι. Ορίζει ότι βούληση και αποστολή ταυ «κατ’ αλήθειαν πολιτικού» είναι να μοχθεί για να καταστήσει τους πολίτες «αγαθούς και των νόμων υπηκόους».
Πόσοι όμως πολιτικοί αντιλαμβάνονται έτσι την αποστολή τους;
Στο ερώτημα αυτό ο Σταγειρίτης φιλόσοφος απαντά: «Οι πολλοί των πολιτικών ουκ αληθές τυγχάνουσι της προσηγορίας». Δηλαδή δεν τους αξίζει να ονομάζονται πολιτικοί «ου γαρ εισί πολιτικοί κατ’ αλήθειαν… οι πολλοί χρημάτων και πλεονεξίας ένεκα άπτονται του ζην ούτως» δηλαδή άπτονται της πολιτικής για να πιάσουν την «κουτάλα» κατά τη λαϊκή έκφραση.
Σ’ αυτό συμφωνεί και ο Πλάτων, ο οποίος παρομοιάζει την πολιτεία με πλοίο και το λαό με πλοιοκτήτη-πλοίαρχο δίδοντας την εξής ωραία αλλά και προφητική εικόνα ιδίως σήμερα που συνταράσσεται η κοινωνία από πολιτικά σκάνδαλα. Ο πλοιοκτήτης-πλοίαρχος (λαός) μέσα στο πλοίο (πολιτεία) είναι ο πιο σωματώδης, ρωμαλέος και χεροδύναμος. Πάσχει όμως από βαρηκοΐα, έλλειψη καλής όρασης και στερείται ναυτικής εμπειρίας.
Έτσι οι κλίκες των ναυτών που υπάρχουν μέσα στο πλοίο (πολιτεία) τον περιτριγυρίζουν (τον πλοίαρχο-λαό) και αρχίζουν μεταξύ τους τον καυγά για το ποιος ναύτης της κλίκας θα πάρει στα χέρια του το τιμόνι αν και κανείς δεν έχει σπουδάσει την τέχνη του πλοιάρχου, η οποία δεν θεωρείται απαραίτητη.
Αν κάποιοι (ναύτες) αποκτήσουν την εύνοια του πλοιάρχου (λαού) και πάρουν στα χέρια τους το τιμόνι τότε άλλοι ναύτες (άλλης κλίκας) ορμούν εναντίον τους και ή τους σκοτώνουν ή τους πετούν στη θάλασσα τον δε πλοιοκτήτη -πλοίαρχο (λαό) τον δυστυχή ή τον αποκοιμίζουν με μανδραγόρα ή τον μεθούν ή με κάποιο άλλο τρόπο τον ξεφορτώνονται.
Τότε όταν πιάσουν το τιμόνι ορμούν στην «κουτάλα» δηλ. στα εφόδια του πλοίου και αρχίζουν την ευωχία (φαγοπότι) ενώ το πλοίο πώς πλέει με τέτοιους ανθρώπους είναι ευνόητο.
Η παραπάνω εικόνα δεν είναι μόνο προφητική. Είναι συνάμα και διδακτική για τον πλοιοκτήτη-πλοίαρχο (λαό). Διότι όσο πιο τυφλός είναι «τα τ’ ώτα τον τε νουν τα τ’ όμματα» τόσο και πιο αχρείοι πολιτικοί θα του αρπάζουν το πηδάλιο όχι μόνο του πλοίου του αλλά και του νου του και θα προσπαθούν να τον τυφλώσουν πιο πολύ.
Παρά ταύτα υπάρχει «κολλύριο» προληπτικό και θεραπευτικό της τυφλότητας. Το φάρμακο αυτό «εστί δύναμις ποριστική αγαθών και φυλακτική και ευεργετική πολλών και μεγάλων και πάντων περί πάντα». Έχει ήδη αναφερθεί. Ονομάζεται αρετή. Υπάρχει όμως και ο μέγας οφθαλμίατρος και παθολόγος. Τον συνιστά εκθύμως ο προφητάναξ Δαυίδ λέγοντας «Κύριος φωτισμός μου και Σωτήρ μου» και συμβουλεύει: «Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιούς ανθρώπων… αγαθόν πεποιθέναι επί Κύριον ή πεποιθέναι επ’ ανθρώπων».
Πηγές
- Πλάτωνος Απολ. Σωκρ. 308
- Αριστ. Ηθικά Νικομάχεια 1102Α
- Αριστ. Ηθικά Νικομάχεια 1099Β
- Αριστ. Ηθ. Ευδημ. 1216Α
- Αριστ. Ρητ. Τέχνη 1366Β
- Ψαλμός 26,1
- Ψαλμός 145,3
- Ψαλμός 117,8
*Ο Κωνσταντίνος Λ. Βορνιωτάκης είναι αξιωματικός ΕΛ.ΑΣ. ε.α.