Η Βιομηχανική Επανάσταση είναι μια περίοδος που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερες μεταβολές και ανακατατάξεις σε πολλούς τομείς που οδήγησαν στην εκβιομηχάνιση (industrialization) της κοινωνίας.
Η Βιομηχανική Επανάσταση ξεκίνησε από τη Μεγάλη Βρετανία μεταξύ των ετών 1760-1860 και γρήγορα εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη και ΗΠΑ. Η χειρωνακτική εργασία αντικαθίσταται σταδιακά από μηχανές που χρησιμοποιούν τη δύναμη του ατμού.
Ακολουθεί η 2η Βιομηχανική Επανάσταση, τέλη 19ου αιώνα η οποία ξεκίνησε από τη Γερμανία και ΗΠΑ και εξαπλώθηκε στον υπόλοιπο κόσμο. Με την εφεύρεση του ηλεκτρικού ρεύματος εμφανίζονται οι πρώτοι ηλεκτροκινητήρες, οι ηλεκτρογεννήτριες, ο τηλέγραφος, το τηλέφωνο και ο ηλεκτρικός λαμπτήρας.
Το 1903 ο Αμερικανός βιομήχανος Henry Ford, δημιουργεί την πρώτη κινητή γραμμή συναρμολόγησης μαζικής παραγωγής, κάτι που υιοθετήθηκε και εφαρμόζεται ακόμη και σήμερα από όλη την παγκόσμια βιομηχανία.
Η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση (Ηλεκτρονική Επανάσταση) τέλη 20ού αιώνα (1969) ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία και άλλαξε τόσο τις διαδικασίες παραγωγής όσο και την καθημερινότητα της κοινωνίας.
Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, της οποίας η έναρξη θεωρείται το 2011, ονομάστηκε η τρέχουσα τάση της αυτοματοποίησης και της ανταλλαγής δεδομένων στις τεχνολογίες παραγωγής.
Χαρακτηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία και την αυτοματοποίηση. Σκοπός της 4ης βιομηχανικής επανάστασης είναι η πλήρης αυτοματοποίηση της γραμμής παραγωγής με μεθόδους σύγχρονης ρομποτικής Περιλαμβάνει τα κυβερνο-φυσικά συστήματα, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things), το Cloud Computing, και τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ).
Μέχρις ενός χρονικού σημείου τα τεχνολογικά επιτεύγματα αφορούν στο Υλικό (hardware) των εργαλείων και μέσων που παράγονται από τις εκάστοτε τεχνολογικές καινοτομίες.
Από την Ηλεκτρονική Επανάσταση και μετά εμφανίζεται η πληροφοριακή πλευρά των εργαλείων και επομένως έχουμε διαχωρισμό της εμφάνισης των καινοτομικών επιτευγμάτων σε δύο κλάδους: Υλικού (hardware) και Λογισμικού (software).
Η πρώτη ενσωμάτωση διαχωριζόμενης πληροφορίας στα συστήματα αυτά στηρίζεται στην ηλεκτρονική με λυχνίες. Από το χρονικό σημείο αυτό και μετά αναφερόμαστε σε φάσεις ανάπτυξης υλικού και ανάπτυξης λογισμικού.
Ανάπτυξη Υλικού (Hardware):
Ο κλάδος του υλικού υπολογιστών αναπτύσσεται επίσης σε στάδια:
1. Μηχανικοί Υπολογιστές,
2. Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές με Λυχνίες,
3. Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές με Τρανζίστορ,
4. Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές με ολοκληρωμένα κυκλώματα.
5. Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπολογιστών Πέμπτης Γενιάς ξεκίνησε από την Ιαπωνία, όπου τέθηκε σε εφαρμογή από το 1982.
Στόχος ήταν η δημιουργία υπολογιστών με αρχιτεκτονική προσαρμοσμένη στην ΤΝ στο επίπεδο όμως του υλικού (hardware) και όχι του λογισμικού (software). Η πέμπτη γενιά υλικού υπολογιστών δεν ολοκληρώθηκε αλλά είναι καταγεγραμμένη.
Συγκεκριμένα επιχειρήθηκε να αναπτυχθεί υπολογιστής με γλώσσα μηχανής βασισμένη στη γλώσσα προγραμματισμού Prolog (Programming in Logic).
Δηλαδή υπολογιστές με γλώσσα μηχανής που υλοποιούν λειτουργίες της Prolog ηλεκτρονικά επιπλέον των συνήθων εντολών που εκτελούν αριθμητικές πράξεις.
Ακολούθησε η έναρξη της περιόδου προσπάθειας δημιουργίας κβαντικών υπολογιστών και που θα μπορούσε να ονομαστεί 6η γενιά.
Ανάπτυξη Λογισμικού (Software):
Ο κλάδος του λογισμικού αναπτύσσεται σε στάδια δια της εξέλιξης των μεθόδων και των γλωσσών προγραμματισμού ως εξής:
1. Οι υπολογιστές με εντολές που προγραμματίζονταν σε Γλώσσα Μηχανής,
2. Σε επόμενο στάδιο προγραμματίζονταν με τη συμβολική γλώσσα Assembly Language,
3. Στο τρίτο στάδιο προγραμματίζονταν με τις διαδικαστικές Γλώσσες Algol, Fortran, Basic κ.λπ.,
4. Στο τέταρτο στάδιο προγραμματίζονταν με Γλώσσες 4ης Γενιάς π.χ. SQL,
5. Στο πέμπτο στάδιο εμφανίζονται οι μη διαδικαστικές Γλώσσες (Lisp, Prolog).
Εκτός από τα στάδια ανάπτυξης γλωσσών προγραμματισμού παραλλήλως υπάρχουν γενιές Πληροφορικής ως επιστήμης.
Η ανάπτυξη της Πληροφορικής ακολουθεί τα εξής στάδια:
1ο Προγράμματα ενσωματωμένα στο υλικό (hardware) δηλαδή κατασκευή υπολογιστών ειδικού σκοπού με παγκοσμίως πρωτοπόρο τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
2ο Η κλασική πληροφορική με προγραμματιζόμενα συστήματα και παράλληλα ανάπτυξη ρομποτικής με λογισμικό.
3ο Συστήματα ΤΝ κυρίως με λογικούς συλλογισμούς που ως ιδέα ξεκίνησαν με τους συλλογισμούς του Αριστοτέλη από το έργο του «Αναλυτικά Πρότερα».
4ο Συστήματα ΤΝ με εξήγηση Explanation)( (XAI), η οποία αντιμετωπίζει τους φόβους για ανεξέλεγκτα συστήματα ΑΙ.
5ο Δημιουργική ΤΝ που πρέπει να διαχωριστεί από τη λεγόμενη δημιουργική που εμφανίζεται τελευταία ως μόδα και αφορά συστήματα διαλογικά που έχουν αναπτυχθεί με χρήση νευρωνικών δικτύων και στατιστικών μεθόδων.
Η δημιουργική ΤΝ στηρίζεται κυρίως σε συμβολική ΤΝ. Η τεχνολογία αυτή ονομάζεται και Υπολογιστική Δημιουργικότητα (Computational- Artificial – Machine Creativity) για την οποία υπάρχει σειρά συνεδρίων εδώ και χρόνια. Το πρώτο συνέδριο έγινε το 2010.
Οι εξελίξεις αυτές των νέων τεχνολογιών προκάλεσαν νέες κοινωνικές ανακατατάξεις κυρίως σε ό,τι αφορά στα εργασιακά θέματα. Η απώλεια θέσεων εργασίας είναι σύνηθες φαινόμενο σε τομείς που εφαρμογές της Πληροφορικής και της ΤΝ αντικαθιστούν την ανθρώπινη εργασία.
Το γεγονός αυτό είναι επόμενο να προκαλεί ανησυχία σε εργαζόμενους που δεν έχουν κάποια ειδίκευση σε σύγχρονες τεχνολογίες ώστε να επωφεληθούν από τις νέες επαγγελματικές ευκαιρίες. Ορισμένα παραδοσιακά επαγγέλματα καταργούνται εντελώς ή έχουν ήδη καταργηθεί.
Τέλος, με την αυτοματοποίηση της παραγωγής εταιρείες παλαιάς τεχνολογίας οδηγούνται σε πτώχευση οδηγώντας στην ανεργία μεγάλους αριθμούς εργαζομένων.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι η δημιουργία πολυεθνικών τεχνολογικών κολοσσών. Χαρακτηριστικό σημείο των καιρών ο υπερπλουτισμός εταιρειών νέας τεχνολογίας με ακριβοπληρωμένους μάνατζερ και μηχανικούς λογισμικού σε διευθυντικές θέσεις.
Είναι προφανές ότι στη γνώση και στη δραστηριότητα αυτών των στελεχών οφείλεται και η άνοδος των πωλήσεων της εταιρείας.
Κατά πόσο όμως αυτά τα προϊόντα είναι χρήσιμα και κατά πόσο βελτιώνουν την εξυπηρέτηση των χρηστών θα δείξει το μέλλον.
Επί πλέον οι υπερβολικά υψηλές αμοιβές των ολίγων προκαλούν το δημόσιο αίσθημα και ενδεχομένως αποτελούν και μια απειλή για τη δημοκρατία, λόγω πιθανής επιρροής τους επί των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων και ειδικά στα προηγμένα κράτη.
Η επικράτηση των νέων τεχνολογιών έχει επηρεάσει την Αμυντική Βιομηχανία και συνεπώς ο τρόπος που διεξάγονται σήμερα οι πολεμικές επιχειρήσεις έχει αλλάξει δραστικά.
Οι πόλεμοι έχουν αλλάξει μορφή και προβλέπεται να αλλάξουν ακόμη περισσότερο. Οι τεχνολογικά αδύναμες χώρες είναι προφανές ότι θα έχουν πρόβλημα με την άμυνά τους.
Οι νέες τεχνολογίες εισερχόμενες στους τομείς οικονομικών δραστηριοτήτων όπως στον Πρωτογενή Τομέα με την παραγωγή πρώτων υλών κατ’ ευθείαν από τη φύση (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία κ.λπ.), στον Δευτερογενή Τομέα (κατασκευαστική βιομηχανία, μεταποίηση), και στον Τριτογενή Τομέα (εμπόριο, υπηρεσίες, διοίκηση), μπορούν να βελτιώσουν την παραγωγή και την αποδοτικότητά τους.
Ο τομέας της μεταποίησης τείνει να αυτοματοποιηθεί τελείως καταργώντας τη χειροκίνητη γραμμή παραγωγής, ειδικά σε περιπτώσεις συναρμολόγησης, ώστε να επιτυγχάνεται ο ακριβής συνδυασμός επιμέρους τεμαχίων για την παραγωγή ολοκληρωμένων προϊόντων.
Η ανάπτυξη όμως των νέων τεχνολογιών έχει και πολλά θετικά στοιχεία ειδικά σε θέματα αντικατάστασης της επικίνδυνης ανθρώπινης εργασίας. Ένα ρομπότ π.χ. σε θέση πυροτεχνουργού μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές.
Το ρομπότ χρησιμοποιείται και σε άλλες περιπτώσεις επικίνδυνης εργασίας.
Το μέλλον θα δείξει κατά πόσο η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση θα φέρει αναμενόμενες βελτιώσεις στην καθημερινότητά μας ή θα δημιουργήσει παράλληλα προβλήματα στη διαβίωσή μας.
Εν αναμονή της Πέμπτης Βιομηχανικής Επανάστασης!
Η Ιωάννα Δ. Μαλαγαρδή
είναι δρ. Υπολογιστικής
Γλωσσολογίας-ιστορικός