Ως ανθρώπινο είδος, αντιμετωπίζουμε μια έκτακτη ανάγκη και ένα δραματικό σενάριο το οποίο εάν ήθελε επισυμβεί θα ξεριζώσει εκ βάθρων όλα όσα γνωρίσαμε διαχρονικά ως ανθρωπότητα. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι με κάθε ένα βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, πολλά εκατομμύρια άνθρωποι θα εκτοπίζονται από τη ζώνη στην οποία ζουν για χιλιάδες χρόνια. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που γίνονται για να μετριάζουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η σκληρή αλήθεια είναι ότι τεράστια τμήματα του πλανήτη μας γίνονται δυστυχώς ακατοίκητα. Από το Μπαγκλαντές, το Σουδάν έως τις δυτικές ΗΠΑ, και σε πόλεις από το Κάρντιφ, τη Νέα Ορλεάνη και τη Σαγκάη, η τετραπλή απειλή της ξηρασίας, της ζέστης, των πυρκαγιών και των πλημμυρών, θα αναδιαμορφώσει εντελώς την ανθρώπινη γεωγραφία της Γης τις επόμενες δεκαετίες ετούτου του αιώνα. Στο βιβλίο της ‘Νομαδικός Αιώνας’ (Nomad Century) του 2022, η ανεξάρτητη βρεττανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Γκάια Βινς (Gaia Vince, γεν. 1973), βραβευμένη από την Βασιλική Εταιρεία, περιγράφει πώς μπορεί το ανθρώπινο γένος να σχεδιάσει και να διαχειριστεί αυτήν την αναπόφευκτη κλιματική μετανάστευση, επαναφέροντας ταυτόχρονα τον πλανήτη σε μια ανεκτή και κατοικήσιμη κατάσταση.
Το ζωτικό μήνυμα αυτού του βιβλίου, όμως, είναι ότι η μετανάστευση δεν είναι το κυρίως πρόβλημα, αλλά η ενδεικνυόμενη λύση! Βασιζόμενη σε πληθώρα εντυπωσιακών επιστημονικών δεδομένων και πρωτότυπων εκθέσεων και αναφορών, η Βινς αποδεικνύει πώς η μετανάστευση φέρνει οφέλη όχι μόνο στους μετανάστες, αλλά και στις χώρες υποδοχής, πολλές από τις οποίες αντιμετωπίζουν δημογραφικές κρίσεις και δραματικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Όπως περιγράφει, θα χρειαστεί να κινηθούμε προς τα βόρεια ως είδος, στις κατοικήσιμες παρυφές της Ευρώπης, της Ασίας και του Καναδά και ακόμα κοντά στον κύκλο της Αρκτικής.
Ενώ, τονίζει, η κλιματική καταστροφή έχει αρχίσει επιτέλους να λαμβάνει την καθολική προσοχή που της αξίζει, το αναπόφευκτο της μαζικής μετανάστευσης έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό. Έτσι, στον ‘Νομαδικό Αιώνα’, η συγγραφέας μάς προσφέρει για πρώτη φορά, ανάλυση του πιο πιεστικού ερωτήματος που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στις μέρες μας και θα βρεθεί αντιμέτωπη σε μεγαλύτερο βαθμό στο μέλλον. Έρχεται, γράφει, μεγάλη ανατροπή, που θα αλλάξει και εμάς και τον πλανήτη μας, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Στον Νότο, η ακραία κλιματική αλλαγή θα εξωθήσει τεράστιο αριθμό ανθρώπων από τα σπίτια τους, μεγάλες περιοχές θα γίνονται ακατοίκητες, ενώ στον πιο άνετο σήμερα βορρά του πλανήτη, οι οικονομίες θα δυσκολευτούν να επιβιώσουν λόγω των δημογραφικών αλλαγών, με τις τεράστιες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και έναν ηλικιωμένο κυρίως πληθυσμό. Τα επόμενα πενήντα χρόνια, οι υψηλότερες θερμοκρασίες σε συνδυασμό με την έντονη υγρασία θα κάνουν μεγάλες εκτάσεις του πλανήτη θανατηφόρες, για τους μισούς περίπου κατοίκους της γης.
Απομακρυνόμενοι από τις τροπικές περιοχές, από τις ακτές των θαλασσών και τις πρώην καλλιεργήσιμες εκτάσεις, μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες θα χρειαστεί να αναζητήσουν νέους χώρους για να ζήσουν και να εργαστούν. Η εν λόγω μετανάστευση, έχει ήδη ξεκινήσει, στην ουσία, με ροές ανθρώπων να εγκαταλείπουν τις περιοχές που πλήττονται από την ξηρασία στη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία, όπου η γεωργία και άλλα μέσα διαβίωσης της αγροτικής υπαίθρου έχουν καταστεί ανέφικτα.
Οι μετακινήσεις λόγω κλίματος προστίθενται στη μετανάστευση που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη προς τις πόλεις του κόσμου. Ο αριθμός των μεταναστών έχει διπλασιαστεί παγκοσμίως την τελευταία δεκαετία και το ζήτημα του τί συγκεκριμένα πρέπει να γίνει όσον αφορά την αύξηση του πληθυσμού των εκτοπισμένων, θα γίνεται όλο και πιο επιτακτικό όσο η θερμοκρασία αυξάνεται. Ο πλανήτης αντιμετωπίζει έκτακτη ανάγκη για το ανθρώπινο είδος την οποία οι πολιτικοί οφείλουν να διαχειριστούν, αλλά θα απαιτηθεί προγραμματισμένη και σκόπιμη μετανάστευση την οποία η ανθρωπότητα δεν έχει γνωρίσει.
Σήμερα, απ’ ότι φαίνεται, μας λείπει ένα συνεκτικό σχέδιο. Απλώς βιώνουμε παντού ξηρασίες, τυφώνες, φλεγόμενα δάση, παρακολουθούμε τις φουσκωτές βάρκες των μεταναστών και προσπαθούμε να βρούμε λύσεις με καινούργια ημίμετρα.
Οφείλουν, ισχυρίζεται η βρεττανίδα συγγραφέας, οι παγκόσμιες δυνάμεις να πάρουν τον έλεγχο του μέλλοντος όλων, και αυτό σημαίνει να χαράξουν ένα σχέδιο για την προστασία της ευημερίας πλουσίων και φτωχών, από κάθε ήπειρο, καθώς εισερχόμαστε στο πιο απαιτητικό και δύστροπο περιβάλλον των επόμενων δεκαετιών.
Αυτό υπαινίσσεται ότι πρέπει να υπάρχει το θάρρος να οραματιστούμε έναν διαφορετικό τρόπο συμπεριφοράς, από το να εγκαταλείπουμε τους ανθρώπους να απομακρύνονται από τις σταθερές κατοικίες τους και να περιπλανώνται ελεύθεροι αναζητώντας ασφαλή μέρη κατοικίας και εργασίας, κάτι που βεβαίως προϋποθέτει την προγραμματισμένη, διαχειριζόμενη, ειρηνική μετάβαση σε έναν ασφαλέστερο και δικαιότερο κόσμο, με διεθνή φυσικά συνεργασία και έλεγχο.
Ενώ η Γκάια Βινς ελπίζει ότι οι αυξήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας μπορεί να συγκρατηθούν στους 2°C ή λιγότερο, πιστεύει εν τούτοις ότι πρέπει να αρχίζουμε να σχεδιάζουμε το μέλλον μας σε μια αύξηση 4°C έως το 2100, ένα σενάριο εφιαλτικό από κάθε πλευρά. Επιμένει ότι οι μεγάλες περιοχές της κεντρικής ζώνης του πλανήτη θα καταστούν ακατοίκητες, από τις φωτιές, την αύξηση της θερμοκρασίας, την ξηρασία και τις πλημμύρες.
Αυτές οι περιοχές θα περιλαμβάνουν, προφανώς, την υποσαχάρια Αφρική και στη συνέχεια μεγάλες περιοχές της νοτιοανατολικής Ασίας, τη νότια Καλιφόρνια, την Αυστραλία, ακόμη και τη νότια Ευρώπη. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, που θα επηρεάσει ιδιαίτερα χώρες όπως το Μπαγκλαντές και τα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού, αλλά και αρκετές από τις σημερινές μεγαλουπόλεις.
Το βιβλίο της επιχειρεί επίσης να παρουσιάσει μια εικόνα της διάταξης που θα πρέπει να γίνει για τα κύματα μεταναστών που θα κινηθούν προς τον πιο ψυχρό Βορρά του πλανήτη. Η εκτίμησή της είναι ότι μια πόλη μερικών εκατομμυρίων ανθρώπων θα πρέπει να χτίζεται κάθε λίγο και λιγάκι τα επόμενα ογδόντα χρόνια για να αντιμετωπισθεί ο τρομακτικός εκείνος όγκος μετανάστευσης.
Είναι όμως πραγματικά απαραίτητα όλα αυτά, αναρωτιούνται πολλοί; Ναι, απαντά εκείνη, εκτός αν ληφθούν δραματικά μέτρα για την προστασία της ευημερίας όλων και εφαρμοστούν οι κατάλληλες πολιτικές για μια ομαλή δημογραφική μετάβαση, καθώς εισερχόμαστε στο πιο απαιτητικό περιβάλλον των επόμενων δεκαετιών. Επιμένει, επανειλημμένα, ότι οι μετανάστες όχι μόνο δεν αποτελούν πρόβλημα, αλλά επιδρούν θετικά στις οικονομίες των χωρών υποδοχής.
Πρέπει να εξασφαλισθεί, γράφει, ότι οι μετακινήσεις αυτές δεν θα προκαλέσουν συγκρούσεις στις κοινωνίες υποδοχής, ενώ φέρνει ως παραδείγματα την οικοδόμηση από τους μετανάστες μεγάλων κρατών, όπως τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Θίγει το ζήτημα των νέων πόλεων κοντά στις παραλίες που θα πρέπει να είναι ανθεκτικές στη διάβρωση του εδάφους και στην άνοδο τη στάθμης της θάλασσας.
Αλλά πέρα απ’ αυτά επαναλαμβάνει τα κρίσιμα ζητήματα που θα αποτελέσουν η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση των μεταναστών. Τέλος, η Γκάια Βινς, θίγει την απαραίτητη αλλαγή νοοτροπίας των κατοίκων στους χώρους υποδοχής, γιατί ισχυρίζεται ότι όλοι αυτοί θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς γειτόνους μας, παρά τις ακραίες φωνές πολλών στο εσωτερικό, ειδικά, της Ευρωπαϊκής Ένωσης!
ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤ