Μάης του 1925 και η Νομαρχία Ηρακλείου θέλει να τροποποιήσει να συμπληρώσει και να κωδικοποιήσει, με κάποιο διάταγμα, που αφορά στην ρύθμιση μισθώσεων επί παντός είδους αστικών κτημάτων, κάποια ζητήματα. Προκειμένου όλα αυτά να υλοποιηθούν, καταρτίσθηκαν επιτροπές κατά ενορία της πόλης μας, στις οποίες έπρεπε να υποβληθούν οι διάφορες δηλώσεις. Ας δούμε όμως ποιες ήταν οι ενορίες μαζί και τα ονόματα της κάθε συσταθείσας επιτροπής.
Η πρώτη ενορία άρχιζε από το λιμάνι, έπιανε την οδό Πλάνης, τη σημερινή 25η Αυγούστου, το κέντρο, το Μεϊντάνι, την Πλατειά Στράτα μέχρι την οικία Λογιάδη στο Καμαράκι, το Βαλιδέ Τζαμί (πλατεία Κορνάρου), μέχρι και την Ακ Τάμπια (σημερινή περιοχή Ανάληψης). Η επιτροπή αποτελούνταν από τον Νικόλαο Τσαμπαρλάκη πρωτοδίκη ως πρόεδρο, τον Αρτέμιο Αθουσάκη υπογραμματέα του Δήμου Ηρακλείου και από τον εφημέριο της ενορίας αυτής ως μέλος, τον πατέρα Τίτο Φακιωλάκη.
Επρόκειται για την ενορία του Αγίου Τίτου, στην οποία συνεδρίαζε και η αρμόδια συσταθείσα επιτροπή που προαναφέραμε. Η δεύτερη ενορία ξεκινούσε και αυτή από το λιμάνι, συμπεριλαμβάνοντας την οδό της 25ης Αυγηούστου, την Νομαρχία, το Αμπάρ Αλτί (πλατεία των λιονταριών) και φυσικά όλη τη δεξιά πλευρά μέχρι την οικία του Ανδρέα Καλοκαιρινού στην περιοχή του ιστορικού μουσείου και στο Μπεντενάκι.
Ο πρωτοδίκης Χρήστος Μπενάκης ως πρόεδρος, ο Γεώργιος Παπαγεωργίου, καθηγητής και ο Αιδεσιμότατος εφημέριος της ενορίας πατέρας Δημήτριος Παπαγρηγορίου ως μέλη. Όλοι αυτοί αποτελούσαν την ενοριακή επιτροπή του Αγίου Δημητρίου.
Η τρίτη ενοριακή επιτροπή ήταν του μικρού ιερού ναού του Αγίου Μηνά και την συγκροτούσαν ο πρωτοδίκης Χ. Δημόπουλος ως πρόεδρος και μέλη ο Συλιανός Ξυδάκης καθηγητής, καθώς και ο Αιδεσιμότατος εφημέριος πατέρας Μηνάς Βλασάκης ως μέλη. Αυτή εκτείνονταν από τον φούρνο του Τουλουπανά (συμβολή οδών Δοϊράνης και Τσακίρη), στην συνοικία της Αγίας Τριάδας), περιοχή μικρού Αγίου Μηνά, Αγίας Αικατερίνης, πλατύ σοκάκι (ο σημερινός δρόμος Κατεχάκη), ο χώρος της οικίας Δημάκη, μέχρι και την περιοχή της Αγίας Παρασκευής.
Η τέταρτη ενορία άρχιζε από τον Ιερό Μητροπολίτικό Ναό του Αγίου Μηνά προς την πάροδο της οικίας Τσαχάκη (η οικία στην αρχή της οδού Θεσσαλονίκης, έργο του Κυριακού, απέναντι από την εφημερίδα “Πατρίς”). Και συνεχιζόταν μέχρι την περιοχή της καινούργιας πόρτας, στη συμβολή των σημερινών δρόμων Πλαστήρα και Έβανς.
Πρόεδρος αυτής της επιτροπής ήταν ο αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών Ηρακλείου Παπαδάκης και μέλη ο Ιωάννης Τρικουράκης, ελεγκτής οικονομικής εφορίας Ηρακλείου μαζί με τον Αιδεσιμότατο εφημέριο Στυλιανό Κοντάκη. Εδρα της ενορίας αυτής ήταν ο Μητροπολιτικός ιερός Ναός του Αγίου Μηνά.
Στο άλλο χώρο του ίδιου ναού ήταν και η έδρα της πέμπτης ενορίας που συμπεριλάμβανε μέρος της περιοχής από τον φούρνο του Τουλουπανά, περνούσε από τον Μπαλτά-Τζαμί (η συμβολή της λεωφόρου Σοφοκλή Βενιζέλου και Γιαμαλάκη, παραλιακά), από την πύλη της Άμμου (Κούμ-Καπί) στο ίδιο περίπου σημείο. Την επιτροπή αυτή αποτελούσαν ο δικηγόρος Εμμανουήλ Κουσταλάκης ως πρόεδρος και μέλη ο υπογραμματέας πρωτοδικείου Εμμανουήλ Λυράκης μαζί με τον Αιδεσιμότατο εφημέριο πατέρα Ιωάν νη Μανιουδάκη.
Από την αγορά στο Καμαράκι επίσης εκτείνονταν η άλλη ενορία, η έκτη η οποία περνούσε μπροστά από την πλατεία του Αγίου Μηνά συνεχιζόταν στο Πανάνειο Νοσοκομείο μέχρι και την περιοχή της Χανιώπορτας. Την επιτροπή αυτή συγκροτούσαν ο δικηγόρος Ευάγγελος Λογιάδης ως πρόεδρος, ο Μιλτιάδης Καλούτσης, τελωνειακός καθώς και ο Αιδεσιμότατος πατέρας Εμμανουήλ Σπυριδάκης ως μέλη της επιτροπής.
Έδρα αυτής της επιτροπής αλλά και της συγκεκριμένης ενορίας ήταν ο Ιερός Ναός του Αγίου Παντελεήμονα στον χώρο του Πανανείου Νοσοκομείου. Άλλη ενορία ήταν η έβδομη η οποία άρχιζε από το Καμαράκι, περιελάμβανε την περιοχή του φαρμακείου Θειακάκη (περιοχή Αγίας Τριάδας) στο Κούμ-Καπί και έφτανε μέχρι τα τείχη της Χανιώπορτας. Πρόεδρος της επιτροπής ορίστηκε ο δικηγόρος Δημήτριος Χαλκιαδάκης και μέλη ο Μηνάς Καρδαμάκης, υπάλληλος Νομαρχίας και ο Αιδεσιμότατος παπα Νικηφόρος Νικηφοράκης.
Την επιτροπή αυτή φιλοξενούσε προκειμένου να συνεδριάζει ο ιερός ναός της Αγίας Παρασκευής. Τέλος υπήρχε και η όγδοη ενοριακή επιτροπή που είχε έδρα της τον ενοριακό ναό του Αγίου Ματθαίου. Η ενορία αυτή άρχιζε από την Καινούργια Πόρτα και περιελάμβανε την Πηγάιδα, το Πανάνειο Νοσοκομείο και την περιοχή του Λάκκου. Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο δικηγόρος Νικόλαος Ορφανουδάκης και μέλη ο ταμειακός υπάλληλος Εμμανουήλ Πεπόνης, καθώς και ο Αιδεσιμότατος εφημέριος παπά Παναγιώτης Δασκαλάκης.
Σύσταση λοιπόν των ενοριακών επιτροπών πρόσωπα της εποχής, ονόματα, ονόματα εκκλησιών της πόλης μας, αλλά και ένας περίπατος στο παλιό κάστρο… δίνουν στον καθένα μας την ευκαιρία ενός άλλου νότου!
Ενός νότου μιας πόλης με οθωμανική λογική διάρθρωσης του κάθε χώρου της, με κοσμοπολίτικο στοιχείο και με φόντο το βενετικό της παρελθόν, καθώς και το κάθε τι απομεινάρι εκείνης της εποχής!
Τι να κάνουμε έτσι ήταν τα πράγματα… Μια ιστορία που αποτυπώνονται πόλεμοι, νίκες, ήττες, κατακτήσεις, πολιορκίες, σφαγές, θάνατοι, έκρηξη βίας και φυσικά να απορρέει το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας!