Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, ακόμη και στις πλουσιότερες χώρες του κόσμου στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ), υπήρχαν εκατομμύρια πτωχών πολιτών, κυρίως αγροτών, χωρίς στοιχειώδεις συνθήκες βασικής διατροφής, διαμονής και υγιεινής.
To προσδόκιμο ζωής τους ήταν μικρότερο από 48 έτη σε σύγκριση με τα 60 έτη των πλουσίων. Στην συνέχεια, κυρίως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, παρατηρήθηκε μια τάση άμβλυνσης αυτών των ανισοτήτων, που φαίνεται να κορυφώθηκε το τέλος της δεκαετίας του 1970. Τότε, σε πολλές χώρες τα κατά κεφαλή εισοδήματα (ακαθάριστα εθνικά προϊόντα, ΑΕΠ) παρουσίασαν σημαντική σύγκλιση.
Την ίδια εποχή η παγκοσμιοποίηση, που ήταν γνωστή από πολύ παλιά, άρχισε να εδραιώνεται όλο και εντονότερα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Επίσης, από τότε μέχρι σήμερα, παρατηρείται ένας νέος κύκλος όξυνσης των ανισοτήτων μεταξύ πλουσίων και φτωχών σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη.
Σε σχετικό άρθρο μου στην ΠΑΤΡΙΣ πριν από ένα περίπου χρόνο ανέφερα, ότι σύμφωνα με The World’s Billionaires List τη γνωστή και ως Forbers List, οι 2208 δισεκατομμυριούχοι στον πλανήτη, αύξησαν τα συνολικά εισοδήματα τους από λιγότερο από ένα τρισεκ. USA $ το 2000, σε 7 τρισεκ. USA $ το 2015 και σε 9,10 τρισεκ. USA $ το 2018.
Με απλά λόγια σε διάστημα λίγο λιγότερο από 20 χρόνια, αυτοί οι 2208 άνθρωποι δεκαπλασίασαν περίπου τον συνολικό πλούτο τους. Σήμερα κατέχουν το 12% του ‘’ΑΕΠ του κόσμου’’. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή από το 2000 μέχρι τo 2018, τα εισοδήματα όλων των κρατών του κόσμου, το ‘’ΑΕΠ του κόσμου’’, μόλις διπλασιάστηκε, από 41 τρισεκ. USA $ το 2000 έφτασε σε περίπου 80 τρισεκατ. USA $ το 2018.
Ένα χρόνο περίπου μετά, στο τέλος του 2019, οι 2208 δισεκατομμυριούχοι στον πλανήτη μειώθηκαν στους 2153 (55 λιγότεροι) με συνολικό πλούτο 8,7 τρισεκ. USA $, δηλαδή 400 δισεκ. USA $ μικρότερο από αυτό του 2018. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα ενθαρρυντικό σημάδι για αρχή κάποιας τάσης άμβλυνσης των παγκόσμιων οικονομικών ανισοτήτων.
Δυστυχώς όμως, παρόμοιες τάσεις είχαν παρατηρηθεί και στο παρελθόν και συγκεκριμένα από τα μέσα του 2007 μέχρι το τέλος του 2009. Τότε παρατηρήθηκε ακόμη μεγαλύτερη μείωση του συνολικού πλούτου τους, ύψους περίπου 1,6 τρισεκ. USA $, που όμως τα επόμενα έτη, μέχρι και το τέλος του 2018, ο ρυθμός αύξησής του επιταχύνθηκε. Πιθανόν κάτι ανάλογο θα συμβεί τα επόμενα έτη.
Ένα άλλο σχετικό παράδειγμα αφορά την πολιτεία Μισσισίπι, που θεωρείται η φτωχότερη πολιτεία των ΗΠΑ. Εκεί, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τη δεκαετία του 1930 ήταν μόλις το 30% αυτού της Μασαχουσέτης, που ήταν μια από της πλουσιότερες πολιτείες.
Τα επόμενα έτη παρατηρήθηκε μια συνεχής πορεία σύγκλισης, που κορυφώθηκε τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν το αντίστοιχο ποσοστό υπερδιπλασιάστηκε και έφτασε το 70% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Μασαχουσέτης, και πολλοί άνθρωποι περίμεναν να συνεχιστεί αυτή η πορεία σύγκλισης. Συνέβη, όμως, το αντίθετο. Σήμερα, η πολιτεία του Μισσισίπι έχει κατά κεφαλήν ΑΕΠ περίπου το 55% εκείνου της Μασαχουσέτης.
Παραμένει σχεδόν φτωχή σε σύγκριση με τις παραθαλάσσιες πολιτείες των ΗΠΑ. Το ίδιο που ισχύει σε πολλές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), όπου το χάσμα μεταξύ Βορά και Νότου καλά κρατεί και ο σκοπός της συνθήκης του Άμστερνταμ για μείωση των ανισοτήτων στην ανάπτυξη των περιοχών της, σε όλα τα επίπεδα, μετά από 20 ολόκληρα έτη παραμένει ανεκπλήρωτος.
Ένα άλλο πρόσφατο παράδειγμα είναι η Χιλή, μια από τις πλουσιότερες χώρες της νότιας Αμερικής, αφού κατέχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Λατινική Αμερική και την 26η θέση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όμως, στην χώρα αυτή το 1% του πληθυσμού της κατέχει το 33% του εθνικού πλούτου της, που οδηγεί στην οικονομική εξαθλίωση του μεγαλύτερου ποσοστού των κατοίκων της. Έτσι, η Χιλή σήμερα κατέχει την πρωτοπορία στην ανισότητα μεταξύ πλουσίων και φτωχών από όλες τις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Σ’ αυτό οφείλεται το κίνημα χωρίς Αρχηγό, που αναπτύσσεται τελευταία, διαδηλώνει και ζητά νέο Σύνταγμα, για να αντικαταστήσει αυτό του 1980, που θεσπίστηκε από το δικτάτορα Πινοσέτ. Δηλαδή, ουσιαστικά ζητά να θεσπιστούν μέτρα με τα οποία θα αμβλυνθούν οι υφιστάμενες ανισότητες. Μακάρι να δικαιωθούν.
Τέλος, ο Paul Krugman αναφέρει στην THE NEW YORK TIMES, ότι πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν ότι από τα τέλη του περασμένου αιώνα, η σύγκλιση ανάμεσα στα κατά κεφαλήν εισοδήματα παγκοσμίως έχει ανατραπεί.
Και δυστυχώς η σχετική οικονομική παρακμή των φτωχότερων περιοχών, συνοδεύεται και από επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων, όπως είναι η ανεργία, η εγκληματικότητα, η διαφθορά, το μικρό προσδόκιμο ζωής και η κατανάλωση ναρκωτικών.
Οι προσδοκίες των τελευταίων 40 ετών, ότι η παγκοσμιοποίηση θα οδηγούσε σε ταχύτερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, που τα οφέλη της θα μοιράζονταν δικαιότερα μεταξύ πλουσίων και φτωχών φαίνεται να αποτελεί όνειρο θερινής νυκτός.
Συγνώμη για τους δυσανάλογα πολλούς αριθμούς και χρονολογίες που χρησιμοποιώ. Όμως ένα τέτοιο θέμα νομίζω δεν τεκμηριώνεται επαρκώς χωρίς τη χρήση αριθμών.