Ακόμα από την περίοδο της Δημογεροντίας γύρω στα 1880 ο κανονισμός με την εκπαίδευση ήταν πολύ αυστηρός. “Εκάστος μαθητής μετά την εγγραφή του στο γενικό μαθητολόγιο του σχολείου, λογίζεται φοιτητής ιερού καταστήματος”.
Αποκτά μια ξεχωριστή ιδιότητα και αρχίζει γι’ αυτή ένας άλλος τρόπος ζωής, πολύ πιο υπεύθυνος και σοβαρός. Τα μαθητικά καθήκοντα θα λέγαμε είναι εξαντλητικά, σύμφωνα με την υπάρχουσα κατάσταση. Πάνω απ’ όλα ήταν ο σεβασμός η κοσμιότητα. Ποινή και αμοιβή ήταν έννοιες αλληλένδετες.
Αν ο μαθητής ήταν συνεπής υπήρχε έπαινος, αλλά και το αντίθετο. Συμπλήρωμα του εκπαιδευτικού προσωπικού ήταν ο θεσμός του παιδονόμου. Φόβητρο σίγουρα για τους μαθητές, σωτήρια κίνηση όμως για τους γονείς, το ίδιο και για τους δασκάλους.
Φυσικά ο παιδονόμος επιλεγόταν, τόσο από τον Σύλλογο των Καθηγητών, όσο και από τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων με κάποια κριτήρια. Πόσοι μαθητές του Γυμνασίου της Πόμπιας, ενός ιστορικού σχολείου, δεν θυμούνται τον Γιάγκο Φουστανάκη, τον παιδονόμο, έναν ακέραιο άνθρωπο με υπέρμετρο ενδιαφέρον για κάθε μαθητή.
Αργότερα, όταν έγινε το Γυμνάσιο Μοιρών σίγουρα οι σημερινοί εξηντάρηδες μαθητές θα θυμούνται τον μακαρίτη τον Τζίμη Στεφανάκη, παιδονόμο μέχρι το 1978-1979, τον οποίο αντικατέστησε ο Μανόλης Διακάκης. Ηράκλειο, περίοδος του Μεσοπολέμου! Ο Σύλλογος Πολυτέκνων Γονέων, κάνει έκκληση προς την Εκκλησία, προς την κυβέρνηση και όλες τις αρχές, τους διανοούμενους και τον Τύπο, τις οργανώσεις, τους απανταχού πολυτέκνους και εν γένει προς τον ελληνικό λαό.
Οι πολύτεκνοι του νομού μας ίδρυσαν σύλλογο, με σκοπό η ίδρυσή του να συμβάλλει στην εξύψωση της κοινωνίας. Να κάνουν μια ευγενή προσπάθεια και να περιφρονηθούν, αλλά και να απομονωθούν τα διάφορα κοινωνικά στοιχεία.
Σκοπός του Συλλόγου Πολυτέκνων επίσης ήταν να ανατραφούν με επιμέλεια και σύνεση τα τέκνα τους, ώστε μ’ αυτό τον τρόπο να τιμήσουν την Ελλάδα, καθώς επίσης να στηριχθεί με οποιοδήποτε τρόπο, όπως της αρμόζει, η ελληνική οικογένεια και ο ρόλος της.
Τέλος ο Σύλλογος, παρακαλεί να ιδρυθούν και άλλοι παρόμοιοι σ’ όλη τη χώρα, αποβλεποντας μ’ αυτόν τον τρόπο στην ίδρυση μίας ομοσπονδίας στην Αθήνα, η οποία θα προάγει με συστηματικότερο τρόπο την πραγματοποίηση του ιερού σκοπού. Το Διοικητικό Συμβούλιο του προαναφερθέντος συλλόγου αποτελούνταν από τους:
Μιλτιάδη Χισκάκη, πρόεδρο, από τον Γ. Βέργη, γραμματέα, και από τα μέλη: Γ. Μαμαλάκη, Μ. Γαλενιανό, Π. Πρατικάκη, Ι. Κουκουριτάκη, Α. Τρουλλινό, Ι. Κλάδο, Γ. Τζενάκη, Μ. Κικιβαράκη, Γ. Λαμπράκη, Μ. Παπουτσάκη και Γ. Βιτσαξάκη.
Ηράκλειο 22α Αυγούστου 1927. Ο ίδιος σύλλογος απευθύνεται στον τότε δήμαρχο Ηρακλείου και γενικά σ’ όλο το Δημοτικό Συμβούλιο με το έγγραφο που ακολουθεί: “Κύριε πρόεδρε, κύριε δήμαρχε, έχουμε την τιμή να σας αναφέρουμε τα εξής: Επειδή ως γνωστόν, μεταξύ των παιδονομικών μέσων με τα οποία επιτυγχάνεται η αγωγή των παιδιών, την πρώτη θέση κατέχει η επιτήρηση, η οποία πολλά κακά προλαμβάνει και επειδή πολλές φορές το κακό που προέρχεται απ’ αυτή, όταν δεν υπάρχει, ζημιώνει την κοινωνία, αλλά και τα ίδια τα παιδιά.
Το ιδιαίτερον ενδιαφέρον σας ως πολυτέκνων υπέρ της κοινωνίας το οποίο έχουμε για αυτούς τους λόγους αναφέρουμε στην συνημμένη έκκλησή μας, μας οδήγησε να ζητήσουμε από το κράτος, την λήψη ορισμένων μέτρων για την ηθικοποίηση της κοινωνίας μεταξύ δε αυτών των μέτρων ζητούμε και την ίδρυση παιδονομικών τμημάτων.
Μέχρι όμως την πραγματοποίηση αυτών των μέτρων νομοθετικά και επειδή δεν πρέπει να μείνουν ανεπιτήρητα τα παιδιά, εφροντίσαμε και ανέλαβε ο κ. Ιωάννης Πολυξίγκης, απόστρατος υπολοχαγός, την επιτήρηση αυτή, που επιτελεί με την βοήθεια χωροφυλάκων τόσο επιτυχώς, ώστε τα αποτελέσματα αυτής μέχρι σήμερα να είναι θαυμάσια.
Επειδή όμως ο εν λόγω κ. Ιωάννης Πολυξίγκης για τις υπηρεσίες του δεν αμείβεται υπό του συλλόγου μας ελλείψει επαρκών πόρων και επειδή ο κ. Ι. Πολυξίγκης έχει ανάγκη και πρέπει να αμείβεται για την κοινωφελή αυτή υπηρεσία του, καθ’ ότι τυγχάνει πτωχός, ουδένα δε τρόπο ζωής έχει, καθ’ ότι τυγχάνει απόστρατος χωρίς ουδ’ οβολόν να λαμβάνει, έστω και ως σύνταξιν, για τις μεγάλες και πολλαπλές προς την πατρίδα υπηρεσίες του και επειδή φρονούμε, ότι ο δήμος πρέπει να έρθει επίκουρος προς εξυπηρέτηση του σκοπού της επιτήρησης των παιδιών που είναι απαραίτητη.
Δια ταύτα παρακαλούμε εσάς, όπως ευαρεστούμενοι, διαθέσετε ποσό προς πληρωμή κατά μήνα του κ. Ι. Πολυξίγκη, για την υπ’ αυτού ασκουμένη επιτήρηση των παιδιών της πόλεως, μέχρις όταν κανονισθεί το ζήτημα τούτο της επιτήρησης, είτε νομοθετικά όπως ζητήσαμε, είτε με την πρωτοβουλία μας με τα σχολεία, μετά την τακτική έναρξη των εργασιών αυτών. Πεποιθόντες, ότι το υπέρ της προστασίας των παιδιών ενδιαφέρον σας συντελέσει στην πραγματοποίηση της παρούσης μας. Διατελούμεν μετά του προσήκοντος σεβασμού.
Ο πρόεδρος Μιλτιάδης Χισκάκης, ο αλά Γραμματεύς Ι. Κλάδος.
Παιδονόμος!… πόσες φορές μέσα από συμβουλές, νουθεσίες και συζητήσεις, με αυστηρό ύφος δεν πρόλαβε καταστάσεις, δεν καθοδήγησε και δεν στεναχώρησε ίσως, κάποιους από τους μαθητές… τότε όμως. Αργότερα οι ίδιοι εκτίμησαν την προσφορά του! και μέχρι σήμερα αναγνωρίζουν και ευγνωμονούν το πέρασμά τους!
Στον κάθε ένα απ’ αυτούς τους ανθρώπους που πάσχιζαν για τους μαθητές, που τους ένιωθαν παιδιά τους, αφού έπρεπε να λογοδοτήσουν στους γονείς, στους δασκάλους και στους καθηγητές, αλλά και σ’ όλους τους μαθητές που αρχίζουν τα μαθήματά τους, αφιερώνω τούτο το κείμενό μου, ευχόμενος να κυλίσουν όλα ήρεμα και χωρίς προβλήματα.
Όσο μπορεί να θυμηθεί κανείς, ποτέ άλλοτε δεν είχε προκαλέσει τόση ένταση, τόση συζήτηση, τόση ανησυχία και προβληματισμό, η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, αφού ο κοροναϊός δυστυχώς δεν μας εγκαταλείπει.
Με κάθε ελπίδα, αλλά και με αισιοδοξία πιστεύουμε ότι όλα θα πάνε κατ’ ευχήν. Από τη στήλη μας: Καλή χρονιά σε όλους!