Ο Ρόμελ στην Κρήτη

Κύριε Διευθυντά,

Διάβασα, στο φύλλο της έγκριτης εφημερίδας σας της Δευτέρας 5 Φεβρουαρίου το άρθρο του δρος Γεώργιου Καλογεράκη  με τον τίτλο: «ο Ρόμελ στην Κρήτη», με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς είχα στο  παρελθόν κάποια ενασχόληση με το αυτό θέμα:

Με τον τίτλο: «Το  λεύκωμα φωτογραφιών του Karl Marx» είχα παρουσιάσει στο συνέδριο με θέμα «Μέρες του ‘43», που είχε οργανώσει το 2010 η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, το άλμπουμ Γερμανού υπαξιωματικού με αυτό το διάσημο  όνομα, που ήταν επικεφαλής του συνεργείου επισκευής των αυτοκινήτων της Wehrmacht στο κτήμα Χατζάκη, στον Τεκέ, τα σημερινά Νέα Αλάτσατα, κάτω από τις καμάρες  που σήμερα στεγάζουν το κέντρο «Αστερίων».

Κλείνοντας την ομιλία μου αναφέρθηκα στο θέμα επισκέψεων του Στρατάρχη Rommel στην Κρήτη ως εξής:

«Είχα ακούσει τον συμπολίτη δικηγόρο και φιλίστορα Κώστα Γιανναδάκη να αναφέρει στην ομιλία του στο μνημόσυνο των 62 μαρτύρων στις 25.06.2000 ότι «υπάρχουν πληροφορίες» ότι ο στρατάρχης Rommel επισκέφθηκε την Κρήτη στη διάρκεια του πολέμου.

Η συγκίνησή μου ήταν μεγάλη όταν, μετά ακριβώς από ένα μήνα, ξεφυλλίζοντας το λεύκωμα είδα αυτή τη φωτογραφία με τίτλο “ο στρατηγός (sic) Rommel στο αεροδρόμιο Ηρακλείου” (φωτ. 70). Είχα την απόδειξη γι’ αυτό που ο Κώστας Γιανναδάκης είχε εκφράσει ως εικασία; Ή μήπως όχι,  αφού δεν υπήρχε κανένα κτίσμα που να παραπέμπει στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου και καμία ημερομηνία. Η κα. Marx δεν θυμόταν να είχε μιλήσει ποτέ ο σύζυγός της γι’ αυτήν την επίσκεψη. Με διαβεβαίωσε όμως, ότι εκείνος είχε τραβήξει όλες τις φωτογραφίες του λευκώματος.

Απευθύνθηκα αργότερα στον κ. Wolfgang Meidert, γιο του ταγματάρχη Karl Meidert, διοικητή, τότε, του αεροδρομίου Ηρακλείου. Εκείνος μου έστειλε, μετά από έρευνα στο αρχείο του πατέρα του, δύο φωτογραφίες με συνημμένες στην πίσω πλευρά τις υπηρεσιακές σημειώσεις.

Στην πρώτη (φωτ. 71-72) καταγράφεται ως τόπος «Κρήτη» και ημερομηνία 25.10.42. Η λεζάντα αναφέρει ότι απεικονίζεται ο στρατάρχης Rommel σε συνομιλία με τον πτέραρχο von Waldau και τον στρατηγό Müller. Είναι τα ίδια πρόσωπα που φαίνονται στη φωτογραφία του λευκώματος Marx, που είχε ληφθεί πιθανότατα κατά τη διάρκεια της ίδιας συνομιλίας.

Στην επόμενη φωτογραφία (73-74) απεικονίζεται, πάλι με την ένδειξη «Κρήτη» 25.10.42, ο στρατάρχης Kesselring να συζητά μπροστά στο αεροσκάφος του με τον πτέραρχο von Waldau. Ο Kesselring ήταν τότε επικεφαλής των γερμανικών αεροπορικών δυνάμεων της Μεσογείου και είχε έδρα την Αθήνα.

Όπως μου εξήγησε πρόσφατα ο κ. Γιανναδάκης, έκανε στην ομιλία του αυτήν την αναφορά, στηριζόμενος σε έκθεση του Μιχάλη Ακουμιανάκη, ο οποίος αναφέρει, ότι του προσέφερε ανεκτίμητες πληροφορίες ο Gerhard Fray, οδηγός του στρατηγού Müller. Γράφει επί λέξει ο Ακουμιανάκης:

«Ο ως άνω συνεργάτης μου από Ιανουαρίου 1943 έως Φεβρ. 1944 προσέφερε εν συντομία 1) αφίξεις στρατηγών Γερμανών, όπως ο ROMMEL εκ βορείου Αφρικής διά δύο νύκτας εις την Βίλλαν Αριάδνη παρά την Κνωσσόν συναντηθείς μετά Στραταρχών αφιχθέντων εκ Γερμανίας, ίσως και ο Υπουργός των Στρατ. της Γερμανίας».

Τέλος αναφέρω τη μαρτυρία του συμπολίτη κ. Γιώργου Ιατρίδη, που θυμάται ότι ο Rommel είχε επισκεφθεί με μικρή συνοδεία την αγορά του Ηρακλείου την παραμονή του Αγίου Μηνά, το πρωί της 10ης Νοεμβρίου 1943. Και οι δύο αυτές αναφορές αφορούν επομένως σε άλλη χρονική περίοδο από εκείνη της φωτογραφίας.

Όλα αυτά, αν δεν είναι ήδη γνωστά στους ερευνητές, ίσως μπορέσομε να τα επιβεβαιώσομε από το αρχείο των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, αντίγραφο του οποίου διαθέτει η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη από το έτος 2004».

Αυτά είπα στο συνέδριο «Μέρες του ‘43». Το συμπέρασμα που, κατά τη γνώμη μου, προκύπτει από το άρθρο  του κ. Καλογεράκη και από όσα αναφέρονται παραπάνω είναι ότι η επίσκεψή του Στρατάρχη Rommel της 25ης Οκτωβρίου του 1942 στο Ηράκλειο είναι πλήρως τεκμηριωμένη με την αναφορά στη βιογραφία του και τις φωτογραφίες με την επιβεβαίωση του τόπου και της ημερομηνίας από επίσημη αρχή.

Για όλες τις άλλες που αναφέρονται στο άρθρο του κ. Καλογεράκη και στο παραπάνω  κείμενο δεν υπάρχει τεκμηρίωση, παρά μόνο προφορικές μαρτυρίες,  άλλες με αναφορά σε συγκεκριμένη ημερομηνία (όπως αυτή του αείμνηστου Γιώργου Ιατρίδη για την 10η Νοεμβρίου 1943) και άλλες αόριστες.

Η Κρήτη, λόγω της θέσης της, θα ήταν κατάλληλος τόπος για συναντήσεις του Rommel από τη Βόρεια Αφρική με αξιωματικούς από την Αθήνα, τη Ρόδο ή ακόμα και τη Γερμανία. Θα είναι ενδιαφέρουσα η έρευνα και τεκμηρίωση και για άλλες επισκέψεις του στρατάρχη,  πέραν εκείνης της 25ης Οκτωβρίου του 1942.

 

1 Σε Ασκληπιού Γ. Θεοδωράκη: Εθνική Αντίστασις Κρήτης 1941- 1945, έκδοση του συγγραφέα,  σελ. 59.

2 Ο Γιώργος Ιατρίδης ήταν παρών κατά την πρώτη παρουσίαση της παρούσας εργασίας στις 26.11.2010 στο Ιστορικό Μουσείο, στο Ηράκλειο.