Ο Πολιτισμός περιλαμβάνει τα πάντα, από Τέχνες, Λογοτεχνία, Αρχιτεκτονική, Μουσική, Χορό μέχρι Παραδόσεις, Έθιμα, Γλώσσες, Πεποιθήσεις και Αξίες. Προσδιορίζει τον τρόπο ζωής και την ταυτότητα μιας κοινωνίας και για αυτό συνδέεται άμεσα με την τοπική κοινωνία.
Για τον ίδιο λόγο, η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο στην προώθηση και διατήρηση του πολιτισμού μιας περιοχής. Ο σχεδιασμός στρατηγικής και ο προγραμματισμός, μπορούν να προάγουν πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην προβολή και διατήρηση των τοπικών στοιχείων της περιοχής, την παράδοση, τα έθιμα, και την λαογραφία (λαϊκό θέατρο, λαϊκές τέχνες).
Στόχος, είναι να αποτελέσει ο πολιτισμός τον μοχλό για την κοινωνική συνοχή της περιοχής, να καλλιεργήσει το έδαφος για συνεργασίες και να συνδεθεί με τον ποιοτικό τουρισμό, την τοπική οικονομία και τις τοπικές κοινωνίες.
Η αξιοποίηση και η προαγωγή του πολιτισμού από τις τοπικές αρχές, μπορεί να οδηγήσει σε πιο πλούσια και ενεργή τοπική κοινότητα. Μπορεί να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση και τη διάδοση του πολιτισμού, προωθώντας εκδηλώσεις, φεστιβάλ και εκθέσεις που αναδεικνύουν την τοπική κληρονομιά.
Μια βελτιωμένη στρατηγική για την τοπική πολιτιστική πολιτική θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τους πολίτες και τις ανάγκες τους, να ευνοεί τις συνέργειες των δρώντων στο πολιτιστικό πεδίο, να αξιοποιεί τις γνώσεις και την εμπειρία του εξειδικευμένου προσωπικού, να εγγυάται τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους και να προωθεί την κοινωνική ανάπτυξη. Ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη αλλά και καταλύτης για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι που προαναφέρθηκαν, οι αρμόδιοι φορείς άσκησης της πολιτιστικής πολιτικής πρέπει προηγουμένως να έχουν σχεδιάσει μια σαφή πολιτική για τον πολιτισμό. Στο στρατηγικό σχέδιο της πολιτικής για τον πολιτισμό είναι σημαντικό να εκφράζονται οι πολιτιστικές αξίες του τοπικού πληθυσμού και να λαμβάνονται υπόψη οι παράμετροι της τοπικής οικονομίας του πολιτισμού.
Κρίσιμη, επίσης, αποδεικνύεται η διατήρηση της υπάρχουσας πολιτιστικής υποδομής (πολιτιστικά κέντρα, μουσεία, θέατρα, κινηματογράφοι, πινακοθήκες κ.ά.), καθώς και η επέκτασή της με βάση το πληθυσμιακό κριτήριο και τις κοινωνικές ανάγκες του πληθυσμού. Ο τομέας του πολιτισμού σύμφωνα με το άρθρο 75 παρ. στ. του Ν. 3463/2006 «Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων» περιλαμβάνει:
- Την εφαρμογή πολιτικών για την ανάδειξη και προστασία του τοπικού πολιτισμού, την προβολή των πολιτιστικών αγαθών και των σύγχρονων πολιτιστικών έργων που παράγονται σε τοπικό επίπεδο, με τη δημιουργία πολιτιστικών και πνευματικών κέντρων, μουσείων, πινακοθηκών, κινηματογράφων και θεάτρων, φιλαρμονικών και σχολών διδασκαλίας μουσικής, σχολών χορού, ζωγραφικής, γλυπτικής κ.τ.λ. καθώς και την μελέτη και εφαρμογή πολιτιστικών προγραμμάτων.
- Την προστασία μουσείων, μνημείων, σπηλαίων καθώς και αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων της περιοχής και των εγκαταστάσεων αυτών.
- Την διοργάνωση συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων και άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων.
- Την προώθηση πολιτιστικών ανταλλαγών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
- Την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού.
Σε αυτόν τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/ 2006), προστέθηκαν αρμοδιότητες με το άρθρο 75 του μεταγενέστερου Ν. 3852/2010, σχετικές με θέματα παιδείας και πολιτισμού όπως η χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών πολιτιστικών ιδρυμάτων, συμμετοχή στη διοργάνωση φεστιβάλ τοπικής εμβέλειας, δυνατότητα επιχορή- γησης φορέων που αναπτύσσουν δραστηριότητες πολιτιστικού χαρακτήρα στη χωρική αρμοδιότητα του δήμου καθώς και όσων συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη και προβολή του.
Ο πολιτισμός ανατίθεται πλέον, κυρίως στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που καλείται να αντεπεξέλθει σε αυτόν τον ρόλο.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποτελεί μια από τις καλύτερες και πιο άμεσες εκφάνσεις μιας δημοκρατικής κοινωνίας και δίνεται πλέον, στην κάθε τοπική κοινωνία, η δυνατότητα συνερ- γασίας με τις οργανωμένες μορφές της Κοινωνίας των Πολιτών (φορείς, συλλόγους, σωματεία, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς κ.λ.π.), με στόχο τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό στρατηγικής πολιτιστικής βιώσιμης ανάπτυξης.
* Η Ζαχαρένια (Ρένια) Δρόσου είναι Hons.BA, MSc Κοινωνιολόγος-Περιφερειακή Ανάπτυξη, Διαχείριση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Δημόσια Διοίκηση, Διευθύντρια Προγραμματισμού, Οργάνωσης και Πληροφορικής Δήμου Ηρακλείου, Πρόεδρος του Σωματείου Γυναικών ΙΡΙΔΑ Δήμου Χερσονήσου