Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο ότι σήμερα, μια εποχή κρίσιμη για τη δημοκρατία και την αξιοπιστία της πολιτικής, το έργο της Χάννα Αρεντ, η συνολική της προσφορά επανεκτιμούνται και τα έργα της μεταφράζονται στη γλώσσα μας.
Θα αναφέρω ενδεικτικά τα έργα της «Κρίσεις της Δημοκρατίας», «Περί βίας» και τη μελέτη «Γιατί πρέπει να διαβάζουμε Χάννα Αρεντ» που κυκλοφορούν από τον εκδοτικό οίκο ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ.
Η ζωή της σημαδεύτηκε από την επικράτηση του Ναζισμού και η ίδια με δυσκολία κατόρθωσε να διαφύγει αρχικά στη Γαλλία και στη συνέχεια στην Αμερική, όπου διακρίθηκε ως δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος.
Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε ότι ο καθηγητής και εραστής της Χαϊντέκερ υπερασπίστηκε και υπηρέτησε το Ναζισμό χωρίς να πει μια λέξη συγνώμης, ακόμα και μετά την ήττα του και την αποκάλυψη των στυγερών του εγκλημάτων και καλώς θεωρείται σήμερα ίσως μεγάλος φιλόσοφος, αλλά χυδαίος άνθρωπος.
Παρά τις σπουδές της στη φιλοσοφία αρνείται τον τίτλο του φιλοσόφου, γιατί θεωρεί ότι η ενασχόληση των φιλοσόφων με την πολιτική ζημίωσε τον καθαρά πολιτικό στοχασμό.
Ιδιαίτερα ο Πλάτων που με την αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας και της έγκυρης γνώσης των σοφών άσκησε αρνητική επίδραση στην πόλη και στη δημοκρατία της Αθήνας.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ένα έργο όπου με συστηματικό και αναλυτικό τρόπο παρουσιάζονται οι γόνιμες απόψεις της Χάννα Αρεντ και αναδεικνύεται η διεισδυτικότητα και η ικανότητα της να προχωρεί σε βάθος και να αποκαλύπτει στο σύγχρονο άνθρωπο πώς πρέπει να πράττει και να λειτουργεί στο σύνθετο σημερινό κόσμο για να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας, όπου δεν θα είναι απλό εκτελεστικό όργανο και υπηρέτης, αλλά πραγματικός πολίτης που συμμετέχει, δρα και συνδιαμορφώνει τις αποφάσεις.
Συγγραφέας της εξαιρετικής αυτής μελέτης είναι η Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου που δίδαξε σε διάφορα Πανεπιστήμια και σήμερα είναι πρόεδρος στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Βασικές θέσεις της Χάννα Αρεντ είναι ότι ο άνθρωπος υπάρχει, σκέφτεται και δρα στο δημόσιο χώρο όχι ως μονάδα, αλλά ως σύνολο στον πλανήτη Γη. Όσο κι αν θελήσει να απομονωθεί και να γίνει αναχωρητής τελικά, αφού η Γη είναι σφαιρική, θα επιστρέψει στην αφετηρία του. Οι άλλοι δεν είναι η Κόλαση, αλλά η προϋπόθεση της ύπαρξής μας.
Με εκείνους πρέπει να συνομιλήσουμε, να διατυπώσουμε τη γνώμη μας, έστω κι αν αναγκαστικά είναι μια απλή δοξασία και δεν διεκδικεί την εξ αποκαλύψεως αλήθεια και να συμβάλουμε στις γενικότερες πολιτικές αποφάσεις. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος διακρίνεται από τα άλλα ζώα, που ενώ έχουν ζωή δεν έχουν βίο. Δεν οικοδομούν ιστορία, πολιτισμό και παραμένουν υπηρέτες των ενστίκτων.
Η Χάννα Αρεντ σε συνέντευξή της θα πει «πατρίδα μου είναι η γλώσσα μου». Δεν νοστάλγησε τη Γερμανία και τους Γερμανούς, αλλά τη γερμανική γλώσσα στην οποία ονειρευόνταν και μια ταυτότητα που της αρνήθηκαν μόνο και μόνο επειδή ήταν Εβραία.
Μόνο οι πόλεις και ο νόμος της Γης είναι η βάση όπου μπορεί να θεμελιωθεί μια κοινότητα ισονομίας. Γι΄ αυτό και πιστεύει ότι υπάρχει ο δημόσιος χώρος, όπου όλοι συμμετέχουν και ο ιδιωτικός, όπου ο άνθρωπος μοχθεί και καθένας διαμορφώνει το δικό του νόημα και τη δική του αλήθεια.
Μόνο στα μαθηματικά υπάρχει η απόλυτη αλήθεια, όχι στην πολιτική πράξη. Συνολικά το έργο και η προσφορά της Χάννα Αρεντ συγκροτούν ένα νέο ανθρωπισμό που καταξιώνει την ανθρώπινη ζωή και δείχνει ότι συνεχώς οφείλουμε να παραμένουμε ανήσυχοι, γιατί εύκολα οι κατακτήσεις που θεωρούμε δεδομένες μπορεί να αναιρεθούν.
Οι εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ επιβεβαιώνουν για μια ακόμα φορά την πολύτιμη προσφορά τους και χαρίζουν στους αναγνώστες ένα λαμπρό βοήθημα για να κατανοήσουμε σε βάθος το έργο της Χάννα Αρεντ και να αντλήσουμε διδάγματα, ώστε να δούμε καθαρά την ανθρώπινη κατάσταση και την πολιτική λειτουργία.