Πολλοί σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι οι νέοι έχουν αρκετές αιτίες για να αισθάνονται άγχος και κατάθλιψη, όπως τα στοιχεία της κλιματικής αλλαγής, της αυξανόμενης κοινωνικής ανισότητας, των παγκόσμιων συγκρούσεων και της μόνιμης πολιτικής κρίσης.
Αλλά το βιβλίο ‘Η ανήσυχη γενιά’ του Τζόναθαν Χάιντ που αναφερθήκαμε, πριν λίγες μέρες σε τούτη την εφημερίδα, επιμένει λέγοντας ότι και οι προηγούμενες γενιές είχαν τα δικά τους προβλήματα και είχαν μεγαλώσει στη σκιά του πολέμου και της παγκόσμιας αστάθειας.
Τα smartphone των νέων, ισχυρίζονται αρκετοί, εκτόπισαν χρησιμότατες δραστηριότητες και οδήγησαν τους νέους να περνούν πολλές ώρες στο διαδίκτυο, όπου παροτρύνεται η συνεχής κοινωνική σύγκριση κυνηγώντας likes, ακολουθώντας ανόητες επιρροές και αντικαθιστώντας τον πλούτο της πραγματικής φιλίας με τη ρηχή διαδικτυακή επικοινωνία.
Όπως παρατήρησε η κλιματική επιστήμονας της Οξφόρδης Χάννα Ρίτσι στο πρόσφατο βιβλίο της, ‘Not the End of the World’ (2024) τα ποσοστά θνητότητας από φυσικές καταστροφές βαίνουν συνεχώς μειούμενα, αλλά σχεδόν όλοι πιστεύουν ότι αυξάνονται!
Είναι επίσης σαφές ότι οι σημερινές καθοριστικές κρίσεις, όπως η γνωστή πανδημία και η κλιματική αλλαγή, δεν θα εμβαθύνουν απαραίτητα την κοινωνική αλληλεγγύη.
Το βιβλίο ‘Η Ανήσυχη Γενιά’ του Αμερικανού Χάιντ είναι παρ’ όλα αυτά ένα ουσιαστικό ανάγνωσμα που προτείνει να γίνει πανστρατιά που θα κρατήσει τα smartphone μακριά από τα σχολεία και τα μικρά παιδιά μακριά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Εκτός από το αίτημα για απαγόρευση τηλεφώνων στα σχολεία, ο Χάιντ υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναγκάσουν τις εταιρείες τεχνολογίας να αυξήσουν το έτος ηλικίας όσων πλοηγούνται στο διαδίκτυο στο δέκατο έκτο έτος της ηλικίας και να θεσπίσουν σωστά και αποτελεσματικά φίλτρα ηλικίας.
Όποιος παρακολουθεί την εκτεταμένη βιβλιογραφία του κοινωνικού ψυχολόγου Τζόναθαν Χάιντ, είναι ήδη εξοικειωμένος με τα παραπάνω αναγραφόμενα. Είναι ευρύτερα γνωστός για το μπεστ σέλερ του 2018, «The Coddling of the American Mind», το οποίο έγραψε μαζί με τον συγγραφέα Greg Lukianoff.
Σε αυτό, ο Χάιντ βασίζεται στην προηγούμενη δουλειά του και την ενισχύει, υποστηρίζοντας ότι οι νέοι σήμερα, ειδικά αυτοί που ανήκουν στη γενιά Z, είναι κατεστραμμένα προϊόντα μιας τεράστιας αλλαγής στην κουλτούρα της παιδικής ηλικίας.
Γεννημένοι στα τέλη της δεκαετίας του 1990 από φοβισμένους και υπερπροστατευτικούς γονείς, μεγάλωσαν με σχεδόν συνεχή επίβλεψη ενηλίκου, σε αντίθεση με τους Μπέιμπι μπούμερς (baby boomers, που γεννήθηκαν ανάμεσα στα 1946 και 1964), και τη Γενιά Χ (Generation X, γεν. μεταξύ 1963 και 1980).
Έγιναν η πρώτη σειρά που πέρασε την εφηβεία κάτω από τη συντριβή των smartphone, διαμορφώνοντας την ταυτότητά της, σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτα, στο κακώς κατανοητό σύμπαν των εκμαυλιστικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Ο τοξικός συνδυασμός της υπερπροστασίας στον πραγματικό κόσμο και της υποπροστασίας στον εικονικό κόσμο τούς έκανε υπερβολικά ανήσυχους.
Ο χρόνος που αφιερώθηκε στις οθόνες σε απομόνωση και μακριά από προσωπικές αλληλεπιδράσεις τούς προκάλεσε κατάθλιψη, τους στέρησε τον ύπνο, κατακερμάτισε την προσοχή τους και τους έκανε εθισμένους στις επιτυχίες των likes και των σχολίων.
Η γενιά Z έγινε η πρώτη γενιά στην ιστορία που πέρασε την εφηβεία με μια ‘πύλη’ στην τσέπη που τους καλούσε μακριά από τους ανθρώπους, κοντά και σε ένα εναλλακτικό σύμπαν που ήταν συναρπαστικό, εθιστικό, ασταθές και ακατάλληλο για παιδιά και εφήβους, γράφει ο Χάιντ.
Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία στις ΗΠΑ, πάντως, είναι τρομακτικά. Σύμφωνα με την ‘Εθνική Έρευνα του 2022 για τη Χρήση Ναρκωτικών και την Υγεία’ (National Survey on Drug Use and Health), σχεδόν 1 στους 5 στους ηλικίας 12 έως 17 ετών είχε ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο τον περασμένο χρόνο, ενώ σχεδόν οι μισοί από τους 18 έως 25 ετών, είχαν είτε διαταραχές από χρήση ουσιών, είτε ψυχική ασθένεια.
Αλλά φυσικά η απόδειξη της αιτιώδους συνάφειας είναι μια ανίσχυρη θεωρία μπροστά σε ένα μεγάλο σώμα σύγχρονης επιστημονικής βιβλιογραφίας σχετικά με τις ψυχολογικές βλάβες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που στην καλύτερη περίπτωση φαντάζει διφορούμενη.
Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι δ/ντής Χειρουργικής-συγγραφέας