Τόσο στις Ευρωεκλογές της 26ης Απριλίου όσο και στις Βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουλίου ενισχύθηκε ο νέος δικομματισμός (δηλαδή η εναλλαγή στην εξουσία δυο κομμάτων). Στο νέο δικομματισμό τη θέση του ΠΑΣΟΚ μέχρι τις εκλογές του 2009, έχει καταλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ από το 2012 και μετά, ενώ ό έτερος πόλος, δηλαδή η Ν.Δ., δεν έχει αλλάξει. Το ποσοστό, όμως, που συγκέντρωσαν αθροιστικά η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ, στις τέσσερις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, καίτοι αυξημένο στις πρόσφατες εκλογές, είναι μικρότερο από εκείνο που συγκέντρωναν μέχρι το 2009 το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ.
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε πώς εξελίχθηκε αυτός ο νέος δικομματισμός στην Κρήτη και στους νομούς της σε σχέση με την Επικράτεια:
– Από τη μια μεριά στις Βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου 2015 (Β.ΙΑ15) στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ κατέλαβε την 1η θέση σε σχέση με εκείνες του Ιουνίου 2012 (Β.12) στις οποίες την 1η θέση είχε καταλάβει η Ν.Δ., και
– από την άλλη στις πρόσφατες Βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουλίου (Β.19) στις οποίες την 1η θέση κατέλαβε η Ν.Δ. σε σχέση με εκείνες του Σεπτεμβρίου 2015 (Β.ΣΕ15) στις οποίες την 1η θέση είχε καταλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Στις τέσσερις αυτές εκλογικές αναμετρήσεις υπάρχει μια σημαντική διαφορά, παρ’ όλο ότι και οι τέσσερις διεξήχθησαν το ίδιο καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα της Ν.Δ., στο οποίο το πρώτο κόμμα πριμοδοτείται με 50 έδρες (κλέβοντάς τις από τα μικρότερα κόμματα):
Στις τρεις πρώτες (Β.12, Β.ΙΑ15 και Β.ΣΕ15), το πρώτο κόμμα δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία, διότι το ποσοστό του ήταν χαμηλότερο ή πολύ χαμηλότερο από αυτό που χρειαζόταν για να την εξασφαλίσει. Για το λόγο αυτό σχηματίζονταν Κυβερνήσεις ετερόκλητου συνασπισμού κομμάτων που είτε «μονομαχούσαν» επί 35 έτη (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) είτε οι ιδεολογίες τους ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες (ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ).
Αντίθετα στις Β.19 η Ν.Δ., με το να φτάσει σχεδόν το 40%, εξασφάλισε αυτοδυναμία και μάλιστα με 158 Βουλευτές χάρη στο bonus των 50 εδρών. Το «επίτευγμά» της αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, πιστεύοντας θα κέρδιζε για τρίτη φορά τις εκλογές, δεν άλλαξε το εκλογικό σύστημα μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, αλλά πολύ αργότερα, καθιερώνοντας την απλή αναλογική.
Σύμφωνα, όμως, με όσα έχουν δηλώσει προεκλογικά η Ν.Δ. και (παραδόξως) το ΚΙΝΑΛ έχουν στόχο να ακυρώσουν την απλή αναλογική και στη θέση της να καθιερώσουν ένα ακόμη καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα. Και με βάση τις απόψεις συνταγματολόγων θα μπορέσουν να το επιτύχουν στην επικείμενη (από το Σεπτέμβριο) αναθεώρηση του Συντάγματος. Αυτά εισαγωγικά.
Στο πρώτο μέρος του άρθρου αυτού θα εξετάσουμε, όπως προαναφέρθηκε, την εναλλαγή στις Β.ΙΑ15 εκλογές Ιανουαρίου 2015 σε σχέση με τις Β.12 και στο δεύτερο την εναλλαγή τους στις Β.19 σε σχέση με τις Β.ΣΕ15.Και στα δύο μέρη δίνεται η δύναμη των δύο κομμάτων σε ψήφους και ποσοστά στην Κρήτη, τους νομούς της και την Επικράτεια, οι διαφορές τους και η ποσοστιαία μεταβολή (αύξηση ή μείωση) τους από τη μια εκλογική αναμέτρηση στην άλλη και θα συγκρίνουμε τις ποσοστιαίες μεταβολές μόνο των ψήφων για μεν τους νομούς της Κρήτης (που είναι και εκλογικές περιφέρειες) με τις μεταβολές στις άλλες 52 εκλογικές περιφέρειες για δε την Κρήτη με τις άλλες 12 Περιφέρειες της χώρας.
Ι. ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΥΡΙΖΑ-Ν.Δ. ΣΤΙΣ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΟΓΕΣ ΤΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015 (Β.ΙΑ15) ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΕΚΕΙΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 (Β.12)
Στις στήλες του δεύτερου μέρους του Πίνακα δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για τη Ν.Δ. Στον διπλανό Πίνακα 1.Π δίνονται τα ποσοστά των κομμάτων αυτών, οι διαφορές και οι ποσοστιαίες μεταβολές τους.
Από τους Πίνακες 1.Ψ και 1.Π φαίνεται ότι στις Βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 σε σχέση με εκείνες του Ιουνίου 2012 σε ό, τι αφορά:
Τον ΣΥΡΙΖΑ:
– Στην Επικράτεια αυξήθηκε ή δύναμή του σε ψήφους κατά 590.956 ψήφους και σε ποσοστά κατά 9,45 εκατοστιαίες μονάδες.
– Τόσο στις 56 εκλογικές περιφέρειες όσο και στις 13 Περιφέρειες οι ψήφοι και τα ποσοστά του αυξήθηκαν. Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση της δύναμής του σε ψήφους σημειώθηκε στη Ροδόπη και η μικρότερη στη Ξάνθη.
Η ποσοστιαία αύξηση του σε ψήφους στην Κρήτη και στους τρεις από τους τέσσερις νομούς της ήταν μεγαλύτερη ενώ στο νομό Χανίων μικρότερη απ’ ό,τι στην Επικράτεια.
– Η ποσοστιαία αύξηση της δύναμής του σε ψήφους στην Κρήτη ήταν η 6η ανάμεσα στις 13 Περιφέρειες της χώρας.
Τη Ν.Δ.:
– Στην Επικράτεια η δύναμή της μειώθηκε κατά 106.803 ψήφους και σε ποσοστά κατά 1,85 εκατοστιαίες μονάδες.
– Σε 46 εκλογικές περιφέρειες η δύναμή της μειώθηκε και σε 10 αυξήθηκε.
– Η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση της δύναμής της σε ψήφους σημειώθηκε στο νομό Ροδόπης και η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση στο νομό Χίου. Στους νομούς Ηρακλείου, Λασιθίου και Χανίων σημειώθηκε μείωση της δύναμής της και στο νομό Ρεθύμνης αύξηση.
– Στο ύψος της ποσοστιαίας μείωσης ο νομός Λασιθίου κατείχε την 24η θέση ανάμεσα στις 46 εκλογικές περιφέρειες στις οποίες σημειώθηκε μείωση, ο νομός Ηρακλείου την 34η και στο νομό Χανίων ή 46η (τη χαμηλότερη). Η αύξηση στο νομό Ρεθύμνης ήταν η 5η ανάμεσα στις 10 εκλογικές περιφέρειες στις οποίες σημειώθηκε αύξηση.
– Η δύναμή της μειώθηκε σε 11 Περιφέρειες και αυξήθηκε σε 2. Στην Κρήτη η μείωση της δύναμης της σε ψήφους ήταν η 10η σε ύψος ανάμεσα στις 11 Περιφέρειες.
ΙΙ. ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΥΡΙΖΑ-Ν.Δ. ΣΤΙΣ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΛΙΟΥ 2019 (Β.19) ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΕΚΕΙΝΕΣ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 (Β.ΣΕ15)
Από τους Πίνακες 1.Ψ και 1.Π φαίνεται ότι στις Βουλευτικές της 7ης Ιουλίου 2019 σε σχέση με εκείνες του Σεπτεμβρίου 2015 σε ό,τι αφορά:
Τη Ν.Δ.:
– Στην Επικράτεια η δύναμή της αυξήθηκε σε ψήφους κατά 725.011 ψήφους και σε ποσοστά κατά 11,76 εκατοστιαίες μονάδες, δηλαδή περισσότερο από τις αντίστοιχες αυξήσεις της δύναμης του ΣΥΡΙΖΑ στις Β.ΙΑ15 σε σχέση με τις Β.12.
– Τόσο στις 56 εκλογικές περιφέρειες όσο και στις 13 Περιφέρειες οι ψήφοι και τα ποσοστά της αυξήθηκαν. Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σε ψήφους σημειώθηκε στο νομό Χανίων και η μικρότερη στην Α΄ Αθηνών. Η ποσοστιαία αύξηση της σε ψήφους στην Κρήτη και στους τρεις από τους τέσσερις νομούς της ήταν μεγαλύτερη ενώ στο νομό Λασιθίου μικρότερη απ’ ό,τι στην Επικράτεια.
– Η ποσοστιαία αύξηση της δύναμής της σε ψήφους στην Κρήτη ήταν η 1η (η μεγαλύτερη) ανάμεσα στις 13 Περιφέρειες της χώρας.
Του ΣΥΡΙΖΑ
– Στην Επικράτεια η δύναμή του μειώθηκε κατά 145.352 ψήφους και σε ποσοστά κατά 3,93 εκατοστιαίες μονάδες, δηλαδή περισσότερο από τις αντίστοιχες μείωσεις της Ν.Δ. στις Β.ΙΑ15 σε σχέση με τις Β.12.
– Σε 44 εκλογικές περιφέρειες η δύναμή του μειώθηκε και σε 12 αυξήθηκε.
– Η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του δύναμής τη σε ψήφους σημειώθηκε στο νομό Ροδόπης και η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση στο νομό Λέσβου. Στους νομούς Ηρακλείου και Ρεθύμνης σημειώθηκε αύξηση της δύναμής του και στους νομούς Λασιθίου και Χανίων μείωση.
– Στο ύψος η ποσοστιαία μείωση ο νομός Λασιθίου κατείχε την 36η θέση ανάμεσα στις 44 εκλογικές περιφέρειες στις οποίες σημειώθηκε μείωση και ο νομός Χανίων ή 41η. Στο ύψος της ποσοστιαίας αύξησης ο νομός Ρεθύμνης κατείχε την 3η θέση ανάμεσα στις 10 περιφέρειες στις οποίες σημειώθηκε αύξηση και ο νομός Ηρακλείου την 5η.
– Η δύναμή του μειώθηκε σε 12 από της 13 Περιφέρειες και η Κρήτη ήταν η μόνη στην οποία σημειώθηκε μικρή αύξηση.
Από την ανάλυση που έγινε στο άρθρο και από τη σύγκριση των Πινάκων του δεύτερου μέρους με εκείνους του πρώτου μέρους φαίνεται καθαρά ότι ο νέος δικομματισμός λειτούργησε πλήρως. Πιο συγκεκριμένα:
– Ενώ τις Βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου 2015 σε σύγκριση με εκείνες του Ιουνίου 2012 ο ΣΥΡΙΖΑ τις κέρδισε με μεγάλη διαφορά από τη ΝΔ. τόσο σε ψήφους όσο σε ποσοστά,
– Τις Βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουλίου σε σχέση με εκείνες του Σεπτεμβρίου τις κέρδισε η Ν.Δ. με μεγαλύτερη διαφορά από εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ στις Βουλευτικές του Ιανουαρίου 2015 τόσο σε ψήφους όσο και σε ποσοστά.
Το αν ο νέος αυτός δικομματισμός θα συνεχιστεί και στις επόμενες εκλογές θα εξαρτηθεί από το πότε θα διεξαχθούν (στο τέλος της τετραετίας ή νωρίτερα), το εκλογικό σύστημα που θα ισχύσει σ’ αυτές, δηλαδή εκείνο το οποίο θα ψηφίσουν η ΝΔ και το ΚΙΝΑΛ, καθώς και από τα κόμματα που θα μετάσχουν σ’ αυτές και τα ποσοστά τα οποία θα συγκεντρώσουν.
Στο μεταξύ ας ελπίσουμε ότι αν και όσο θα διαρκέσει ο νέος αυτός δικομματισμός δεν θα προκαλέσει προβλήματα παρόμοια με εκείνα που προκάλεσε ο δικομματισμός Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ την 35ετία 1974-2009. Ένα από τα μεγαλύτερα από τα προβλήματα αυτά ήταν η δημιουργία ενός δυσθεώρητου δημόσιου χρέους. Η αδυναμία της χώρας μας να πληρώνει τις δόσεις του προκάλεσε την επιβολή των τριών Μνημονίων τα οποία υπέγραψαν οι κυβερνήσεις Ν.Δ-ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θέτοντας τη χώρα υπό την κηδεμονία των δανειστών της. Τις οδυνηρές επιπτώσεις της εφαρμογής των μέτρων που περιλάμβαναν τα Μνημόνια αυτά τις υφίσταται ακόμα και σήμερα η πλειονότητα του πληθυσμού της χώρας.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ