Μάιος! Ο μήνας που κατέχει ξεχωριστή θέση στη λαογραφία μας και στο μηνολόγιο, από τα αρχαία κιόλας χρόνια.
Φέρει το όνομά του, από το όνομα της αρχαίας Ρωμαϊκής θεότητας Maja (Μάγια), λέξη, που προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη μαία, που σημαίνει τροφός, μητέρα και σαν θεότητα συμβάλλει τη γονιμότητα της γης!
Η παράδοση θέλει τον Μάη νεαρό και όμορφο άνδρα, που κρατάει λουλούδια, κυρίως τριαντάφυλλα που ευωδιάζουν.
Τον θέλει να χτυπάει την πόρτα του σπιτιού μας και σίγουρα ο καθένας μας δύσκολα αντιστέκεται. Του ανοίγει και τον υποδέχεται. Έχει τη δύναμη να ξεπετρώνει τις καρδιές, να ανασταίνει παλιές αγάπες, να ξανανιώνει και να ξυπνά, έστω και προσωρινά κοιμισμένες αισθήσεις και νεανικά οράματα, κάτι που πάντα τονίζεται από τον αείμνηστο λαογράφο μας Κωστή Φραγκούλη στα μοναδικά του κείμενα: “Μπορεί ο Μάης να είναι ο μήνας των ανθέων και του έρωτα, όωμς δεν φέρει ευτυχάι στη νομιμοποίησή του.
Τον Μάη δεν παντρεύονται παρά μόνο οι γαϊδάροι και οι βασιλιάδες. Και τόυτο γιατί δεν στεργιώνουν οι γάμοι των κοινών θνητών, γι’ αυτόν τον λόγο και τους μεταθέτουν για τους επόμενους μήνες ή τους κάνουν πιο μπροστά”.
Ο Μάιος συνδέθηκε πολλαπλά με την Βασιλεύουσα, αφού στις 11 Μαΐου έγιναν τα εγκαίνιά της, στις 21 του ίδιου μήνα η Εκκλησία μας, τιμά την μνήμη του ιδρυτή της και της μητέρας του και στις 29 του μήνα στοιχειώνει η άλωσή της. Μήνας αγώνων της εργατικής τάξης, αλλά και θυσιών. Χαρακτηριστικοί οι στίχοι του ποιητή της Ρωμιοσύνης, του Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος μετέφερε στην εποχή μας το θρήνο της Παναγίας, ως θρήνο μιας λαϊκής γυναίκας για το νεκρό παιδί της που έπεσε αγωνιζόμενος για ιδανικά και ελευθερία, για το δίκιο και την κοινωνική πρόοδο. Στίχοι, μέσα από τους οποίους ξεχειλίζει η ομορφιά της απλής ζωής και της μητρικής αγάπης.
“Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω,
άνοιξη γιε, που αγάπαγες, κι ανέβαινες απάνω
στο λιακωτό και κοίταζες και δίχως να χορταίνεις,.
άρμεγες με τα μάτια σου, το φως της οικουμένης”.
Οι ποιμένες επιλέγουν τον Μάη συνήθως, προκειμένου να μετακινήσουν τα κοπάδια τους, αναζητώντας την σπάνια ομορφιά, αλλά και τόσο μοναδική, όπως είναι αυτή των βουνών:
“Τώρα ‘ναι Μάης κι άνοιξη, τωρ’ είναι καλοκαίρι,
Τώρα φουντώνουν τα κλαδιά κι ανθίζουν τα λουλούδια,
τώρα κι ο ξένος βουλεύεται, στον τόπο του να πάει…”
Η κατακόρυφη μετακίνηση των κοπαδιών τον χειμώνα προς τους κάμπους και το καλοκαίρι προς τα βουνά και το αντίθετο, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό σ’ όλο τον μεσογειακό χώρο και έχει να κάνει με την επιβίωση του κοπαδιού.
Οι πλάνητες κτηνοτρόφοι αντιμετωπίζουν την χειμερινή περίοδο στους κάμπους σαν ένα αναγκαστικό περιοδικό διάλειμμα του ποιμενικού τους βίου, ένα είδος ξενιτεμού από τα βουνά. Μήνας της φύσης, των λουλουδιών, του έρωτα, μια γιορτή όλος ο Μάης:
“Καλώς τονε το Μάη το χρυσομάη
με άνθη στολισμένος ήρθε πάλι.
Κορίτσια περπατούνε ταίρι – ταίρι
με λούλουδα πρωτομαγιάς στο χέρι.
Πρωτομαγιά τα λούλουδα γιορτάζουν
και τα πουλιά τα ταίρια τους φωνάζουν.
Τραγουδούν τον Μάη Μάη γύρω στα κλαδιά
τραγουδούν τον χρυσομάη στην Αλυγαριά”
Σε πολλά μέρη, οι κοπελιές συνήθιζαν να βρέχουν τα χέρια τους με τη δροσιά των λουλουδιών, την έβαζαν στα μάγουλά τους για να έχουν πάντα στο πρόσωπο τη δροσιά του Μάη! Απογοητευμένοι οι βορειοελλαδίτες κυρίως από τον βαρύ χειμώνα, επιζητούν περισσότερο από άλλους κατοίκους την καλοκαιριά, που συνήθως έφτανε με τον ερχομό του μήνα, ένας ερχομός που ξυπνά τις διαθέσεις των ανθρώπων:
“Κι εμείς τον Μάη τον ξέρουμε, πως είναι σκανταλιάρης που σκανταλίζει όμορφες, χήρες και μαυρομάτε”
Γνωστός για τις ευαισθησίες του προς τη φύση, ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, αναφέρεται στο Μάη!
“Του Μαγιού ροδοφαίνεται η μέρα, που ωραιότερη η φύση ξυπνάει, και την κάνουν λαμπρά και γελάει, πρασινάδες, ακτίνες, νερά… άνθη κι άνθη βαστούνε στο χέρι, παιδιά κι άντρες, γυναίκες και γέροι”
Αλλά και ο Αχιλλέας Παράσχος σε μια εποχή που ο ρομαντισμός θεωρείται ξεπεσμένος, καλεί τους εραστές να χαρούν. Ο ίδιος δεν το κάνει γιατί πενθεί τον θάνατο της αγαπημένης του:
“Δρέψατε πάλιν ερασταί, ευδαίμονες ναρκίσσους,
εις του Μαΐου τους φαιδρούς κι ευώδεις παραδείσους.
και του παρθένου στέψατε, ήτις ως άνθος κλίνει.
εγώ δεν κόπτω δι εμέ, απέθανεν εκείνη!”
Επίσης ο ίδιος προσπαθούσε να μας πει οτι η ζωή μας δεν Μάιος…
“Είναι ανθέων εορτή η πρώτη του Μαΐου, το άσμα της νεότητας, η άνοιξις του βίου.
Τον Μάιον σας, ερασταί τρισόλβιοι χαρείτε.
πριν νέφη φθινοπωρινά, έρχόμενα ιδείτε…
Δεν είναι ο βίος Μάιος αιώνια δεν είναι, μακραίνονται κι αι ανθηραί του έαρος μυρσίναι”.
Ο φετινός Μάης μας επεφύλαξε καιρικές εκπλήξεις, αρκετά δροσερός και με κάποιες βροχοπτώσεις σχετικά, δίνοντας στο λαό μας δικαιώματα εμμέτρου σχολιασμού.
“Αλλάξανε τα χρόνια, καθένας το θωρεί
και Μάη μήνα τώρα, τα μάλλινα φορεί!
Κι εκεί που κάθε χρόνο σε Μάηδες παλιούς,
κόβαμε άνθη… τώρα, μαζεύουμε χοχλιούς”.
Από τη στήλη μας σας ευχόμαστε καλό καλοκαίρι και πάντα να έχετε την υγειά σας!