Η ζωή στην Ελλάδα από πάντα, όταν δεν ορίζεται απ’ τον πόλεμο, βρίσκεται σε ελεύθερη… αιώρηση. Πάνω, κάτω και… πλαγίως. Όπου φυσάει και όπου την πάει ο άνεμος της τυχαιότητας. Και η διοίκησή της; Πού βρίσκεται αυτή; Μα, ακόμα και από πριν αυτός εφευρεθεί, αυτή βρίσκεται στον… αυτόματο πιλότο! Ας μην ξεχνάμε ότι το «αυτόματον» είναι αρχαία ελληνική εφεύρεση.
Πράγματα που έμελλε να επιβεβαιωθούν με τον χειρότερο τρόπο στις πρόσφατες πλημύρες της Θεσσαλίας: κανείς, ούτε η Κεντρική Διοίκηση, ούτε η τοπική Αυτοδιοίκηση αμφοτέρων των βαθμών, ούτε καν οι πολίτες, ήταν παρόντες στο στάδιο της πρόληψης. Σαν η επερχόμενη καταστροφή να αφορούσε… άλλη γη… άλλα μέρη… μακρινά, που λέει κι ο ποιητής.
Άλλους ανθρώπους στην άλλη άκρη της γης και όχι τους ίδιους. Σαν όλοι να περιμένανε – οι της Κεντρικής Διοίκησης στα υπουργεία των Αθηνών, οι της Αυτοδιοίκησης στα Περιφερειαρχεία και τα Δημαρχεία και οι πολίτες στα καφενεία – απλώς να δούνε… μέχρι που θα το φτάσει αυτή τη φορά η «κλιματική αλλαγή»: περισσότερο ή λιγότερο άραγε απ’ τον Ιανό! Και πόσο; Μόνο στοιχήματα που δεν έπεσαν.
Και όμως ήξεραν! Όλοι ήξεραν: και η Κεντρική διοίκηση και η τοπική αυτοδιοίκηση και οι πολίτες. Κι όποιοι και όσοι ίσως το αγνοούσαν, το αγνοούσαν από βαριά, βαρύτατή τους αμέλεια, που λέμε και στα Δικαστήρια. Η οποία ως προς τις ευθύνες της εξομοιώνεται νομικά με τη γνώση. Το έλεγαν στις τηλεοράσεις όλοι οι μετεωρολόγοι.
Μια βδομάδα πριν. Ακόμα και μετεωρολόγος των Άλπεων της Ελβετίας – τον άκουσα με τα αυτιά μου και τον είδα με τα μάτια μου στα ΜΜΕ – να λέει σοκαρισμένος και δημοσίως ότι «αυτό το χαμηλό βαρομετρικό που βλέπω στην περιοχή της Θεσσαλίας, δεν το έχω ξαναδεί ποτέ στη ζωή μου!».
Εκεί είναι ακόμα αναρτημένο το βιντεάκι, στο διαδίκτυο. Όποιος το αναζητήσει μπορεί να το βρει οποιαδήποτε στιγμή. Και όμως κανείς δε κουνήθηκε, κανείς δεν προειδοποίησε, κανείς δεν έδρασε. Ούτε καν οι ίδιοι οι πολίτες. Όλοι σίγουρα όχι, αλλά οι πολλοί σίγουρα. Που στο κάτω -κάτω ήταν και τα μετά βεβαιότητος – το «πόσο» ήταν ο μόνος μεταβλητός της εξίσωσης – υποψήφια θύματα:
γιατί δηλαδή, ο μελισσοκόμος που είδα στην τηλεόραση, δεν μπορούσε από μόνος του – ξέρει πολύ καλά σε τι κράτος ζει και τι να περιμένει από αυτό – να βάλει τις κυψέλες του στο μεταφορικό μέσο που σίγουρα διαθέτει για τις τακτικές μετακινήσεις του μελισσιού του, και να τις μεταφέρει πεντακόσια, χίλια μέτρα παραπάνω, κάπου πιο ψηλά τέλος πάντων;
Δεν ήταν δα ούτε 50-60 κεφάλια γελάδια ούτε και 300-500 πρόβατα, που είναι βέβαια, όχι ακατόρθωτο, αλλά αρκετά δύσκολο να γίνει. Εξ’ άλλου πάνω στο αυτοκίνητο θα ήταν από κάθε άποψη πιο ασφαλείς.
Ή ο άλλος κύριος που από τον πρώτο όροφο του σπιτιού του (το ισόγειο ήταν πλημμυρισμένο) έλεγε στο συνεργείο της τηλεόρασης ότι δεν έχει ούτε ένα μπουκάλι νερό να πιει: πόσο δύσκολο ήταν άραγε εν όψει της κακοκαιρίας – που σίγουρα ήξερε ότι ήταν προ των πυλών, ακόμα χειρότερα δε εάν ήταν από τους πληγέντες του Ιανού – να ανεβάσει δυο-τρεις εξάδες εμφιαλωμένο νερό στον πρώτο, για κάθε περίπτωση βρε αδερφέ;
Καμία προσπάθεια. Αρκέστηκαν απλώς προληπτικά – όπως άλλωστε και στην περίπτωση του Μακεδονικού με το γνωστό και πάγιο επιχείρημα των Υπουργών Εξωτερικών της εποχής: «μα τι να κάνουμε, οι ξένοι δεν μας καταλαβαίνουν», λες και το να πειστούν οι ξένοι ήταν δουλειά κάποιων άλλων και όχι των ίδιων που ήταν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι και υπεύθυνοι – στην εκ των προτέρων διαπίστωση: «τι να κάνεις μωρέ με τέτοια κλιματική αλλαγή;».
Για να καταλήξουν στο συμπέρασμα: «με τόσο νερό που θα πέσει κάθε προσπάθεια θα είναι μάταιη», οπότε σταύρωσαν τα χέρια και… περίμεναν. Κράτος, αυτοδιοίκηση και πολίτες. Τι άλλο να έκαναν δηλαδή με τόσο νερό που θα έπεφτε;
Κι όμως, ό τι και να έκαναν, όποιο προληπτικό μέτρο μπορούσαν να πάρουν, έστω και λίγο έστω και μικρό, πολλά μπορούσε να προσφέρει στην αντιμετώπιση της επερχόμενης καταστροφής. Ακόμα και με τις κυριολεκτικά πρωτοφανείς ποσότητες νερού που τελικά έπεσαν. Και μια επίπλέον ανθρώπινη ζωή να είχε σωθεί, και κάποια ζώα παραπάνω να είχαν σωθεί, τεράστιο κέρδος θα ήταν. Και μόνο που θα υπήρχε μια κάποια κινητοποίηση, κι αυτό από μόνο του κέρδος θα ήταν.
Εδώ πέσαμε, κυριολεκτικά, αμαχητί! Πράγμα που δεν τιμά κανέναν. Ειδικά μάλιστα, όσον αφορά την κυβέρνηση, την διοίκηση και την αυτοδιοίκηση, αυτή είναι η δουλειά τους: να προσπαθούν, ανεξαρτήτως πιθανού θετικού αποτελέσματος. Το όποιο αποτέλεσμα έρχεται σίγουρα έπειτα από – οποιαδήποτε – προσπάθεια.
Ποτέ, μα ποτέ και κανένα μα κανένα αποτέλεσμα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς προσπάθεια. Η σύμβασή τους εξ’άλλου με τον Ελληνικό λαό δεν είναι σύμβαση έργου. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας είναι, γι’ αυτό και όσο βρίσκονται στην υπηρεσία – άλλοι μόνιμοι όπως οι δημόσιοι και οι δημοτικοί υπάλληλοι και άλλοι μετακλητοί όπως οι κυβερνώντες και οι αυτοδιοικητικοί – υπάλληλοι του Ελληνικού λαού είναι και πληρώνονται με το μήνα.
Και ο Σεπτέμβριος του 2023, μήνας εργασίας τους είναι και τον μισθό τους θα τον πάρουνε κανονικά και ολόκληρο. Δεν είναι εργολάβοι για να πληρώνονται με το έργο ή το αποτέλεσμα που θα παρουσιάσουν (πράγμα το οποίο, τώρα που το ξανασκέφτομαι, θα μπορούσαμε να πούμε, παραφράζοντας κάπως τον μέγα Αλεξανδρινό, ότι «ίσως και να είναι μια κάποια λύσις» για την Ψωροκώσταινα).
Αλλά, γιατί λοιπόν αυτή η εγκληματικά απαθής συμπεριφορά απέναντι στην πρωτοφανή επερχόμενη καταστροφή; Από όλους δυστυχώς: κράτος και διοίκηση πρωτίστως αλλά και πολίτες. Γιατί; Διότι το «συν Αθηνά και χείρα κίνει» των προγόνων μας – αυτό που τους έκανε κάποτε να μεγαλουργήσουν – έχει από αιώνες ξεχαστεί ολότελα στον τόπο μας.
Άλλοι το πήραν, το έκαναν σημαία τους, και μεγαλουργούν ακόμα και σήμερα, κι εμείς το περιφρονήσαμε, το ξεχάσαμε. Αντ’ αυτού, εδώ και αιώνες, βάλαμε στη θέση του την ανατολίτικη μοιρολατρία, η οποία έχει ποτίσει βαθιά το πετσί μας, το πετσί του Έλληνα.
Περισσότερο από κάθε τι άλλο: το ραχατλίκι, η ευθυνοφοβία, ο ωχαδερφισμός και το… «δεν βαριέσαι, έχει ο Θεός», έχουν μπει βαθιά στο DNA του και δεν λένε να βγουν. Αυτά τον γαλουχούν, αυτά τον συντηρούν, αυτά τον οδηγούν. Και η μετάλλαξη αυτή φοβάμαι έχει καταστεί πλέον μη αναστρέψιμη και μη ιάσιμη.
Οι Γαλάτες του Αστερίξ και του Οβελίξ είναι γνωστό ότι, έστω και στα κόμικς, δεν φοβούνται τίποτα στον κόσμο, εκτός… εκτός από το να τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι.
Έεε, οι Νεοέλληνες, έτσι λαρτζ που έχουν γίνει, δεν φοβούνται ούτε αυτό! Και στην πραγματικότητα μάλιστα, όχι στα κόμικς! Και το απέδειξαν στη Θεσσαλία! Δεν προσπάθησαν καν να προφυλάξουν και να προφυλαχτούν!
Δυστυχώς!
* Ο Θανάσης Καραγιάννης είναι δικηγόρος Ηρακλείου