Μας συντάραξε με την περιπετειώδη ζωή του. Μας συγκλόνισε με το μεγαλειώδες έργο του. Μας συνέτριψε με τον θάνατό του. Ήμασταν πάντα ανέτοιμοι γι’ αυτόν τον αποχωρισμό. Αδυνατούσαμε να αντιληφθούμε το μέγεθος της μεγάλης απώλειας. Όλοι είχαμε ξεχάσει πως είναι θνητός, όπως και για τους ποιητές μας, που στη σκέψη μας παραμένουν για πάντα αθάνατοι.
Μίκης Θεοδωράκης, ο μεγάλος Έλληνας, ο διεθνής, ο παγκόσμιος, ο οικουμενικός Μίκης. Ο λυρικός, ο συμφωνικός, ο λαϊκός, ο ερωτικός, ο μελωδικός Μίκης. Ο Μίκης του «Επιτάφιου», της «Ρωμιοσύνης», του «Canto General», του «Μάουτχαουζεν» και του «Άξιον Εστί»! Ο Μίκης του Γκάτσου, του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Αναγνωστάκη, του Καμπανέλλη, του Σικελιανού, του Τριπολίτη και τόσων άλλων μεγάλων ποιητών. Ο Μίκης του Φιντέλ Κάστρο, αλλά και των Beatles. Ο Μίκης των αγώνων, της αντίστασης, της Ειρήνης, της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας, της μεταπολίτευσης, της σύγχρονης Ελλάδας.
Ακαταπόνητος, πληθωρικός, θυελλώδης, αστείρευτος, ευφυής, διονυσιακός και παρεμβατικός σε όλες τις σημαντικές στιγμές της ιστορίας του τόπου. Όπως ο ίδιος είχε δηλώσει κατ’ επανάληψη, θεωρούσε τον εαυτό του «διχασμένη προσωπικότητα». «Μουσικός και επαναστάτης, επαναστάτης και μουσικός. Έτσι θέλω να με θυμούνται οι απόγονοί μας», επισήμαινε με κάθε ευκαιρία.
Ο Μίκης υπήρξε οραματιστής, εμπνευσμένος δημιουργός και αναμφισβήτητα, μια μεγαλοφυΐα της μουσικής, που σημάδεψε με την παρουσία και το έργο του την Ελλάδα του 20ου αιώνα. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, εκτός από την ιδιοσυγκρασία του μεγάλου δημιουργού, διέθετε και ένα ακατάπαυστο ενδιαφέρον για την πολιτική, με την ευρεία έννοια του όρου. Περιέγραφε την τέχνη ως μια κατεξοχήν στράτευση στην ίδια τη ζωή. Δεν υπέβαλε όμως την τέχνη του στις ανάγκες του αγώνα, αλλά διαμόρφωνε τον ίδιο τον αγώνα με τους όρους της τέχνης του. Γι’ αυτό κι εκείνη αντέχει στο χρόνο…
Ο Μίκης ταυτίστηκε έμπρακτα με την βιωμένη περιπέτεια της Αριστεράς, για αρκετές δεκαετίες. Ανήσυχος, ζωντανός, δραστήριος, δημιουργικός και επαναστατικός, επιβεβαίωνε διαρκώς την ιστορική άποψη ότι, «ο ελληνικός λαός εξακολουθεί να υπάρχει δια της αντιστάσεως».
Ενεργός υπέρμαχος της ελληνοτουρκικής φιλίας, αλλά και μόνιμα στρατευμένος με τους υπερασπιστές των εθνικών μας δικαίων. Στους κόλπους της Αριστεράς, το τεράστιο ταλέντο του Μίκη συναντήθηκε με τα ισχυρά ερεθίσματα των κοινωνικών αγώνων για ελευθερία, δημοκρατία και δικαιοσύνη, μέσα σε ένα πολιτικό κλίμα γεμάτο με προκλήσεις. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις, αλλά και το ανεξάντλητο πολύτιμο «υλικό» για να μεγαλουργήσει, όπως και έγινε.
Εκρηκτικός από την καλλιτεχνική του φύση, δεν θα μπορούσε να μην είναι και κάποιες φορές αντιφατικός. Αλλά και ποιος μεγάλος δημιουργός δεν είναι; Η εκρηκτική δημιουργία επηρεάζει τα έγκατα του νου και της ψυχής. Ένιωθε έντονη πολλές φορές την μοναξιά ενός ηγέτη που βρίσκεται λίγο πριν ή λίγο μετά την εποχή του. Παρέρχομαι τις μίζερες και μεμψίμοιρες προσεγγίσεις για τις πολιτικές του επιλογές. Μόνο ωφέλησε την Ελλάδα ο Μίκης και δεν την έβλαψε ποτέ με τις ιδέες και τις θέσεις του.
Αυτό που τελικά μένει, είναι το έργο του, που ενώνει και πετυχαίνει τη συνοχή του λαού. Τα αθάνατα τραγούδια του εξέφραζαν πάντα την συλλογική μνήμη και ανύψωναν το ηθικό ενός ολόκληρου λαού, να νιώθει αξιοπρέπεια μετά την κατοχή και τον εμφύλιο και αργότερα την εφτάχρονη δικτατορία και να αισθάνεται επιτέλους ελεύθερος. Λίγο πριν να «φύγει», επέλεξε ο ίδιος να κάνει την «πολιτική του διαθήκη» μέσω επιστολής του προς τον Γενικό Γραμματέα του ΚΚΕ, στην οποία εξέφραζε την επιθυμία «να αφήσει αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής».
Παθιασμένος, πληθωρικός και ανυπότακτος, έζησε μια ζωή σαν μυθιστόρημα! Ήταν παρών στις σημαντικότερες πολιτικές εξελίξεις του τόπου, ενώ άφησε πίσω του ένα πλούσιο και εξαιρετικά πολύτιμο μουσικό έργο, μια μοναδική παρακαταθήκη που τον κατατάσσει στο πάνθεον των μεγάλων συνθετών του 20ου αιώνα, αλλά και στις καρδιές μας ως τον τελευταίο μεγάλο Έλληνα. Συνέθεσε περισσότερα από 1.000 τραγούδια, συμφωνικά έργα, όπερες, ορατόρια, μουσικές για κορυφαία θεατρικά έργα και για διάσημες κινηματογραφικές παραγωγές.
Ο Παγκόσμιος Μίκης έζησε την απόλυτη δόξα, καθώς ερμήνευσαν συνθέσεις του διάσημοι καλλιτέχνες, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Νπάσεϊ και η Εντίθ Πιάφ.
Η μεγάλη όμως συνεισφορά του Μίκη στην ελληνική μουσική, είναι ότι κατόρθωσε να μεταφέρει, με όχημα τη μουσική του, στίχους μεγάλων ποιητών, κάνοντάς τους κτήμα των απλών και των λαϊκών ανθρώπων, δίνοντας έτσι και την ευκαιρία στην ίδια την ποίηση να «συνομιλήσει» με ένα πραγματικό κοινό που την αγκάλιασε, που σημειωτέον, το κοινό αυτό δεν ήταν όλο το κοινό της Ελλάδας. Δεν έμεινε όμως μόνο σε αυτά.
Ο μεγάλος μας μουσικοσυνθέτης, διέδωσε την ελληνική μουσική σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Πλημμύρισε τη σύγχρονη μουσική δημιουργία, με πάθος, με ρυθμό, με συγκίνηση, με συναίσθημα, με ποιητικό λόγο και με σπουδαία ανεπανάληπτα έργα.
Ο Μίκης «κορφολόγησε», με αριστοτεχνικό τρόπο, την λόγια δημιουργία, τα χορικά της αρχαίας τραγωδίας, τον βυζαντινό ήχο, την δυτική κλασική μουσική παράδοση, το δημοτικό και λαϊκό τραγούδι, στοιχεία με τα οποία εμπνεύστηκε και «κατασκεύασε» τα συστατικά της απαράμιλλης τέχνης του.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε χωρίς να χρωστάει πουθενά! Έχει ξεπληρώσει το χρέος του στην ιστορία, στην κοινωνία, στην πατρίδα, στις ιδέες και στην τέχνη του. Εμείς του οφείλουμε. Είναι χρέος μας να διαφυλάξουμε την πλούσια παρακαταθήκη που μας αφήνει φεύγοντας. Είναι χρέος μας να μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον Μίκη Θεοδωράκη και για το έργο του. Σήμερα, δυστυχώς, λίγα είναι εκείνα τα ελληνόπουλα που γνωρίζουν το όνομα «Μίκης Θεοδωράκης» και ακόμα λιγότερα εκείνα που γνωρίζουν το έργο του.
Εμείς ευθυνόμαστε γι’ αυτό! Οι γονείς, το σχολείο, η κοινωνία, μα πάνω απ’ όλα η Πολιτεία.
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάρωβα, δήλωσε πως στα σχολεία της Μόσχας διδάσκονται εδώ και πολλά χρόνια η μουσική και η βιογραφία του Μίκη Θεοδωράκη. Η ίδια πρόσθεσε επίσης πως, «με τη μουσική του νομίζω ότι μεγάλωσα και με το όνομά του διαπαιδαγωγήθηκα».
Ο κόσμος ξημερώνει πια χωρίς τον Μίκη! Όσα κι αν γραφούν για εκείνον, είναι λίγα. Αυτό που τελικά μένει, μετά τους ηχηρούς επικήδειους και τις σιωπές των στεφάνων, είναι το τεράστιο έργο του, που παραμένει εδώ και αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.
Τα ευτράπελα που δημιουργήθηκαν σχετικά με την επιλογή του τόπου της τελευταίας του κατοικίας, αγνοώντας μάλιστα την ύστατη επιθυμία του κορυφαίου δημιουργού, δεν τιμούν ούτε τον νεκρό, ούτε την ιστορικότητα των στιγμών. «Λίγο ακόμα, να σηκωθούμε. Λίγο ψηλότερα», και να σταθούμε με περισσότερο σεβασμό στο ύψος των περιστάσεων…
Ο Μίκης ήταν η φωνή της Ελλάδας. Μια φωνή μέσα στη «νύχτα» που μας έδινε παρηγοριά. Ο πρωθυπουργός κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Η δική μου η γενιά θα πενθήσει για πολύ περισσότερο. Γιατί μαζί με τον Μίκη, αποχαιρετούμε και ένα μεγάλο κομμάτι από τα νεανικά μας χρόνια. Η επαναστατική του φύση και το μεγαλειώδες έργο του μας ενέπνευσε και μας χάρισε τα πιο έντονα συναισθήματα, στην πιο τρυφερή μας ηλικία.
Έχω την βαθιά πεποίθηση πως, πάντα θα ανακαλύπτουν οι επόμενες γενιές τον Μίκη Θεοδωράκη μέσα στο μεγαλόπνοο έργο του, ως βάλσαμο, ιδιαίτερα σε δύσκολους καιρούς. Γιατί ο Μίκης, ήταν, είναι και θα είναι σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού.