Νέα εφημερίς, Τρίτη 16η Μαρτίου 1921, εν Ηρακλείου. “Επί του πιεστηρίου”. Μέσω της εφημερίδας αυτής, ο τότε υπουργός Εσωτερικών Παναγής Τσαλδάρης στέλνει προς τους νομάρχες του κράτους, το παρακάτω τηλεγράφημα:
“Κατά τον εορτασμόν της εκατονταετηρίδος εθνικής παλιγγενεσίας γενήσεται εν παναθηναϊκώ σταδίω, αναπαράστασις των αρχηγών ιερού αγώνος και ενόπλων σωμάτων μαχητών. Ανάγκη εξευρεθώσι προς τούτο ικανός αριθμός όπλων εποχής εκείνης και κατάλληλαι ενδυμασίαι. Παρακαλούμεν μεριμνήσατε δραστηρίως και ταχέως όπως κάτοχοι τοιούτων αντικειμένων πεισθώσι παραδώσωσι ταύτα εις επιτροπήν εκατονταετηρίδος διατελούσαν υπό προεδρίαν πρίγκηπος Νικολάου, ήτις επιστρέψει ταύτα ασφαλώς αμέσως μετά τέλεσιν εορτής εν σταδίω. Επειδή τελετή γενήσεται έκαστος υμών αποστείλει δι αυτό παρακαλούμεν αναγγείλατε ημίν τάχιστα ή δυνατόν εντός οκταημέρου τελικώς είδος και αριθμόν σταλησομένων αντικειμένων”.
Μια εβδομάδα αργότερα και συγκεκριμένα στις 23 Μαρτίου πληφορορούμαστε από την ίδια εφημερίδα την αγιοποίηση του εθνομάρτυρα πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’. Πιο συγκεκριμένα: «Δι’ αποφάσεως της Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος, επικροτηθείσης υπό του εν Αθήναις ευρισκομένου Πατριάρχου Αλεξανδρείας Φωτίου και των παρεπιδημούντων εκεί αρχιερέων επί τη ευκαιρία της εκατονταετηρίδος, ο ενθομάρτυς πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ κατατάσσεται μεταξύ των Αγίων.
Η επίσημος αναγνώρισις της αγιότητος του Γρηγορίου Ε’ θα γίνει δια πανδήμων δοξολογιών καθόλον το κράτος την 10η Απριλίου επέτειον του υπέρ πίστεως και πατρίδος μαρτυρικού θανάτου του, ήτις θέλει καθιερωθεί εις το εξής και ημέρα Αγίου Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε’». Η Πολιτεία του Μεγάλου Κάστρου ετοιμάζεται και αυτή να συμμετάσχει σιτς τελετές διοργάνωσης για την εκατονταετηρίδα της Εθνικής παλιγγενεσίας.
Το Γυμνάσιο Ηρακλείου και συγκεκριμένα ο αναπληρωτής του Γυμνασιάρχη Ν. Νυστεράκης γνωστοποιούν τις διάφορες εκδηλώσεις που θα διοργανώσει το Γυμνάσιο Ηρακλείου. Σύμφωνα με το εκδοθέν, υπό του Δήμου Ηρακλείου, πρόγραμμα, πρόκειται να τελεσθεί την 25η Μαρτίου επίσημος δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά για την επέτειο της εθνικής επετείου. Κλήθηκαν δε να συμμετέχουν οι πολιτικές, στρατιωτικές και δικαστικές Αρχές, ο Δικηγορικός, Εμπορικός και Διδασκαλικός Σύλλογος.
Επίσης ο Γυμνασιάρχης μαζί με τους καθηγητές των δημοσίων και ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, ο διευθυντής της Εμπορικής Σχολής και ο επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων μετά των διδασκόντων και μαθητών αυτών. Προσκλήθηκαν επίσης ο ιεροδίκης και τα μέλη της μουσουλμανικής δημογεροντίας, το σώμα των προσκόπων, οι θρησκευτικοί προϊστάμενοι των παροικιών, καθολικών και Αρμενίων, οι διευθυντές και υπάλληλοι των τραπεζών, οι αντιπρόσωποι του Τύπου, οι πρόεδροι μαζί με τα διοικητικά τους συμβούλια, μέλη συλλόγων, σωματείων, συντεχνιών, οι αντιπρόσωποι των συμμαχικών δυνάμεων και φυσικά όλος ο λαός.
Πλούσιος βέβαια ήταν και ο διάκοσμος της πόλης, έτσι όπως άρμοζε για ένα τέτοιο μεγάλο ιστορικό γεγονός. Οι στύλοι κοσμήθηκαν με μυρσίνες, καθώς και με μικρές σημαίες. Στην πλατεία, στο Μεϊντάνι, στήθηκε ένας πολύ μεγάλος οβελίσκος διακοσμηθείς με μυρσίνες και καλλιτεχνικές επιγραφές που έγραφαν “Ζήτωσαν οι προστάτιδες δυνάμεις”, “Ζήτω η μεγάλη Ελλάς”, καθώς επίσης και η χρονολογία “1821” εν μέσω κλάδων από δάφνη ζωγραφισμένες. Τέλος στην είσοδο της πλατείας στήθηκε μεγάλη ασπίδα!
Φυσικά έφτασε η πολυπόθητη μέρα της μεγάλης εθνικής μας επετείου, όπου έγινε η καθιερωμένη δοξολογία στον Άγιο Μηνά την 10.30π.μ. Στην τελετή αυτή έλαβαν μέρος όλοι οι επίσημοι, εκτός των βουλευτών που δεν προσκλήθηκαν για αγνώστους λόγους. Το πρόγραμμα εκτελέσθηκε καθ’ όλα. Μετά την παρέλαση των μαθητών και του στρατού στην πλατεία δημιουργήθηκε θορυβώδες επεισόδιο μεταξύ των εφέδρων στρατιωτικών και μιας περιπόλου, εξαιτίας του ότι οι έφεδροι ζητοκραύγαζαν υπέρ του Βενιζέλου και έψαλλαν και τον ύμνον του. Την ίδια ημέρα της μεγάλης μας επετείου, οι μαθητές του Λυκείου ο “Κοραής” μετά την παρέλασή τους, όπου η σημαία του σχολείου καταχειροκροτήθηκε στην πλατεία, επέστρεψαν στο σχολείο τους, στο προαύλι δε του εκπαιδευτηρίου είχε στηθεί κενοτάφιο στη μνήμη των πεσόντων υπέρ της πατρίδος από το 1821-1921.
Με την ευκαιρία βέβαια του εορτασμού, τόσο προς τους μαθητές, όσο και στο πυκνό ακροατήριο των πολιτών, μίλησε ο καθηγητής Πετράκης για τους αγώνες του έθνους μας κατά την διαρρεύσασαν εκατονταετηρίδα. Δεξίωση βέβαια είχε προηγηθεί μετά τη δοξολογία στο δημοτικό κατάστημα η οποία κράτησε μέχρι τις εσπερινές ώρες. Γιορτή για την εθνική επέτειο διοργάνωσε και το γυμνάσιο στο χειμερινό θέατρο παρουσία του νομάρχη, του σεβασμιωτάτου τοποτηρητή Μητροπόλεως, του φρουράρχου, των βουλευτών Κοκκινάκη, Μανασάκη και Σακλαμπάνη, καθώς και αρκετού κόσμου.
Στο θεατρικό δρώμενο και στις απαγγελίες ποιημάτων διακρίθηκαν οι δεσποινίδες: Χαραλαμπάκη, Γρηγοριάδου, Ιερωνυμίδου, Φωστιέρη, Μιγάδη και ο νεαρός Ν. Δρετάκης μαζί με άλλους συμμαθητές και συμμαθήτριες. Σε κλίμα συγκρίνησης και υπερηφάνειας αφενός και αφετέρου χωρίς να λείψουν και οι μικρότητες που χαρακτηρίζουν πολλές φορές τη φυλή μας, η παρουσία των οποίων πάντοτε ζημιώνει την κάθε προσπάθεια και όλες τις θυσίες, γιορτάστηκε η πρώτη επέτειος της εκατονταετηρίδας της εθνικής μας παλιγγενεσίας στην πόλη μας.