Εν Ηρακλείω τη 24η Μαρτίου 1942. Ο τότε Δήμαρχος της πόλης μας Μάνθος Πλεύρης, όργανο των Γερμανών γνωστοποιεί με έγγραφό του το πρόγραμμα των εκδηλώσεων για τον εορτασμό της Εθνικής μας εορτής. Πιο συγκεκριμένα την παραμονή 24ης Μαρτίου, “την 4ην απογευματινή θα κατατεθώσι προ του Αγνώστου Στρατιώτου της πλατείας Τριών Καμαριών στέφανοι πρώτον υπό του κ. Δημάρχου ως εκπροσώπου της πόλεως και δεύτερον υπό ομάδων εκ πέντε μαθητών και ενός καθηγητού εξ εκάστου εκπαιδευτηρίου”. Όσο για την 25η Μαρτίου, ημέραν Τετάρτην”την 10ην πρωινήν τελεσθήσεται δοξολογία εν τω Μητροπολιτικώ ναώ του Αγίου Μηνά εις ην θα παραστώσι πάσαι αι αρχαί της πόλεως και ο λαός.
Θα σημαιοστολιστούν τα δημόσια καταστήματα, ήτοι Νομαρχία, Δημαρχία, Σχολεία, Εμπορικόν Επιμελητήριον και Τράπεζαι. Τα σχολεία και αι Δημόσιαι υπηρεσίαι δεν θα εργασθώσι καθ’ όλην την ημέραν. Τα ιδιωτικά καταστήματα δύνανται προ μεσημβρίας να μείνουν κλειστά. Κα τά τα άλλα ολόκληρος η επαγγελματική τάξις (εργατών των Γερμανικών υπηρεσιών, οδοποιίας κ.λπ) θα εργάζεται κανονικώς. Συγκεντρωσεις, διαδηλώσεις και λόγοι απαγορεύονται απολύτως”. Δύο μέρες αργότερα…
Με εντολή του Δημάρχου οι κάτοικοι υποχρεούνται να εκκενώσουν τα σπίτια, αλλά φέρουν αντίρρηση γιατί δεν βρίσκουν στέγαση. Ωστόσο το τμήμα στρατωνισμού απαιτεί για τις ανάγκες του στρατού κατοχής κάποιες κατοικίες από το Δήμαρχο, ο οποίος οφείλει με την βοήθεια της αστυνομίας να εκκενώσει τις οικίες αυτές και να είναι υπεύθυνος για την στέγαση εκείνων των οποίων τα σπίτια εκκενούνται. Το τμήμα στρατωνισμού δεν είναι αρμόδιο για τους πολίτες.
Για να αποφευχθεί να μην εκδιώκονται από τις οικίες οι κάτοικοι, πολλές φορές έρχεται ο Δήμαρχος προ της επιτάξεως των κενών οικιών σε συνεννόηση με το τμήμα στρατωνισμού. Η Νομαρχία υποχρεούνται να θέσει στη διάθεση του Δημάρχου τα όργανα της αστυνομίας. Σχετικά με τα προαναφερθέντα ο Δήμαρχος Μάνθος Πλεύρης αναφέρει: “Εις εκτέλεσιν της ανωτέρω διαταγής συνιστώ επιτροπήν υπό των προς τους οποίους απευθύνεται η παρούσα υπό την προεδρίαν του πρώτου ήτις θέλει επιληφθεί πάραυτα της κατατάξεως εις ειδικόν πίνακα όλων των κενών και κατοικησίμων οικιών της πόλεως Ηρακλείου αι των προαστείων αυτής. Εις περίπτωσιν εκκενώσεως οικίας τίνος κατόπιν γερμανικής διαταγής θα παρέχεται υπό της επιτροπής πάσα συνδρομή εις τους κατοίκους της οικίας δια την εγκατάστασιν αυτών εις ετέραν κενήν και διαθέσιμον αφιεμένης της εκλογής και προτιμήσεως εις τους δυναμένους να υποδείξωσι κατάλληλον δια την νέαν εγκατάστασίν των οικίαν.
Εννοείται, ότι εις πάσαν περίπτωσιν παραχωρήσεως κενής οικίας προς νέαν εγκατάστασις θα γίνεται προηγουμένη εκτίμησις υπό της επιτροπής των οικογενειακών και λοιπών αναγκών των ζητούντων την εγκατάστασιν, ήτοις θα λαμβάνει χώραν πάντοτε εντός των τασσομένων εν εκάστη ειδική περιπτώσει προθεσμιών. Δέον προς τούτοις να διαπιστούται προ πάσης εγκατάστασεως εις κενήν οικίαν εάν και κατά πόσον αυτή δεν προώρισται να καταληφθή υπό Γερμανών προς αποφυγήν ματαίων ενεργειών.
Η αστυνομία έχει διαταχθεί δια την παροχήν πάσης απαιτούμενης προς εκτέλεσιν της ανωτερω Διαταγής συνδρομής ην δέον να ζητείτε παρ’ αυτής. Ο Δήμαρχος Ηρακλείου, Μάνθος Πλεύρης”. Πολλά όμως έγιναν τέτοιες μέρες της εθνικής μας επετείου στα 1942. Ο αείμνηστος θεολόγος Νικόλαος Ζευγαδάκης, που τόσα στοιχεία μας έχει αφήσει σχετικά με την μικροϊστορία της πόλης του Ηρακλείου, αναφέρεται στο πλούσιο για το περιεχόμενο ημερολόγιο του: “Την επιούσαν της Εθνικής εορτής, την 26ην Μαρτίου, ημέραν Πέμπτην, εξωρίσθη υπό των Γερμανών ο αοίδιμος Μητροπολίτης Κρήτης Βασίλειος. Γράφω σχετικώς τα εξής: θλιβερά και μαύρη ημέρα η σημερινή. π.μ. διετάχθη ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Βασίλειος, παρά Γερμανού αξιωματικού συνοδευόμενου υπό ημετέρου χωροφύλακος και διερμηνέως, όπως είναι έτοιμος εντός ημισείας ώρας προς απέλασιν αεροπορικώς δια Αθήνας. Ο λόγος δεν του ανακοινώθη.
Ο Βασίλειος βέβαια είχε μιλήσει κατά την εθνικήν επέτειο και μάλιστα καταφέρθηκε κατά των κατακτητών. Επόμενο ήταν να απελαθεί από τους Γερμανούς. Η διαταγή έλεγε να εγκαταλείψει την Κρήτη, κάτι που προξένησε λύπη και απογοήτευση. Ακολουθούν οι ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Ακέφαλη η Εκκλησία της Κρήτης. Την Κυριακή των Βαΐων λειτουργεί στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου ο ανιψιός του Βασιλείου, ο ιερέας Βασίλειος Μαρκάκης μαζί με τον διάκονο Κορνήλιο Μοσχόβη. Την ίδια μέρα στον Αγιο Ματθαίο λειτουργεί ο οικονόμος Ιάκωβος. Φυσικά στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά ο Πρωτοσύγκελλος Ευγένιος Ψαλιδάκης. Δύσκολοι καιροί δύσκολες εποχές, ημέρες και ώρες για τον λαό, για την Εκκλησία, για ολόκληρη την Κρήτη και την Ελλάδα!