Όπως είναι γνωστό, λίγους μήνες μετά την υπογραφή του συμφώνου φιλίας με την Τουρκία (30 Οκτωβρίου 1930) ο Ελευθέριος Βενιζέλος απέστειλε επιστολή προς τον πρόεδρο της επιτροπής του βραβείου Νομπέλ στο Όσλο, με την οποία πρότεινε την απονομή του βραβείου ειρήνης στον Μουσταφά Κεμάλ, επειδή συνέβαλε καθοριστικά στην εδραίωση της ειρήνης στην από αιώνων σπαρασσόμενη από πολέμους Εγγύς Ανατολή και προέβη σε ριζικές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία.
Ιδιαίτερα επίκαιρη είναι η παρακάτω παράγραφος της επιστολής: «Πράγματι η Τουρκία δε δίστασε να αποδεχτεί καλή τη πίστει την απώλεια των επαρχιών όπου κατοικούσαν άλλες εθνότητες και, ειλικρινά ικανοποιημένη από τα εθνικά και πολιτικά της σύνορα, έτσι όπως τα καθόρισαν οι συνθήκες, κατέστη πραγματικός στυλοβάτης της ειρήνης στην Εγγύς Ανατολή».
Ογδόντα οκτώ χρόνια αργότερα η Τουρκία δεν δείχνει καθόλου «ικανοποιημένη με τα εθνικά και πολιτικά της σύνορα». Αντίθετα, έχει τις χειρότερες δυνατές σχέσεις με τους περισσότερους γείτονές της, εποφθαλμιά τα εδάφη τους και ονειρεύεται την ανασύσταση (μέρους) της οθωμανικής αυτοκρατορίας («τα σύνορα της καρδιάς», κατά τον Ερντογάν). Επίσης, όλα όσα αναγνώριζε στον Κεμάλ ο Βενιζέλος (μετάβαση από το θεοκρατικό στο κοσμικό κράτος και από την απολυταρχία στη λαϊκή κυριαρχία) σήμερα βρίσκονται σε οπισθοδρόμηση.
Και για να συνοψίσω: o Ερντογάν πολιτεύεται σε όλα τα μέτωπα με άμεσο και απώτερο στόχο την ακύρωση της πολιτικής του Κεμάλ, όπως την περιγράφει ο Βενιζέλος στην πρότασή του: «το κίνημα για την εδραίωση της ειρήνης συμβάδισε με όλες τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, που έδωσαν στο νέο, εντόνως εθνικό, κράτος της Τουρκίας τη σημερινή του μορφή».
*Ο Μιχάλης Πασχάλης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Παν/μιο Κρήτης Τμήμα Φιλολογίας