Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τους νέους και τις συμπεριφορές τους μέσα και έξω από το σχολείο. Πολύς, επίσης, ο διάλογος και οι απόψεις από εκπαιδευτικούς και μη, καλοπροαίρετες ή καυστικές για τη συμπεριφορά τους.
Ως γνωστόν, πάντα είναι εύκολο να κριτικάρουμε ή να καταδικάσουμε και όχι να αχθούμε στην ίδια την ουσία του όποιου θέματος ή προβλήματος.
Εν προκειμένω, για τους νέους και τη συμπεριφορά τους, καλόν είναι να εξετασθεί το θέμα, κατ’ αρχήν από το ποια είναι τα διαχρονικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την αιώνια νεότητα και εν συνεχεία να σκύψουμε πάνω στα αίτια τής όποιας αντικοινωνικής συμπεριφοράς τους.
Μέσα στα άλλα που εκθέτει ο Αριστοτέλης (Ρητορική, “Π“ερί των ηθών των νέων”, Β, 12), για τα θετικά και αρνητικά που χαρακτηρίζουν διαχρονικά την νεότητα, γράφει:
“Οι νέοι αγαπούν περισσότερο τους φίλους και τους συντρόφους τους από όσο εκδηλώνεται σε άλλες ηλικίες, για να χαίρονται μαζί με τους άλλους και επειδή δεν άρχισαν ακόμη να κρίνουν για το συμφέρον τους, επομένως ούτε και για τους φίλους τους.
Επίσης, όλα τα σφάλματά τους προέρχονται από υπερβολή, παρά την άποψη του Χίλωνα (“μηδέν άγαν”).
Διότι όλα τα πράττουν υπερβολικά, αγαπούν υπερβολικά και μισούν υπερβολικά, όπως και για τα πάντα.
Νομίζουν ακόμη ότι τα ξέρουν όλα και ανακατεύονται σε όλα. Γι’ αυτό το λόγο είναι υπερβολικοί (“του πάντα άγαν”).
Και ως προς τα αδικήματα, αδικούν από αυθάδεια (“ύβριν”) και όχι από κακία. Νιώθουν ευσπλαχνικοί, εξαιτίας του ότι θεωρούν όλους τους ανθρώπους καλούς και ενάρετους.
Γιατί, με τη δική τους αθωότητα μετρούν τους άλλους”.
Γι’ αυτούς τους άλλους (“τους πέλας”), τους καλούς (“χρηστούς”) και ενάρετους (“βελτίους”) αξίζει να τεθεί το ερώτημα:
Οι γενιές σήμερα των ώριμων, στα μάτια των νέων και των παιδιών, μπορούν να θεωρηθούν ότι είναι “χρηστοί”και “βέλτιοι”;
Θα είναι σχολαστικό να χωρίσουμε τους άλλους, τους (“πέλας”), σε γονείς, εκπαιδευτικούς, πολιτικούς και λοιπούς. Ας τους αποκαλέσουμε όλους “κοινωνία” και ας συνεχίσουμε το ερώτημα:
Η συμπεριφορά συλλήβδην της κοινωνίας μας, των τελευταίων ιδίως χρόνων, είναι εκείνη που μπορεί να στοιχειοθετήσει ότι είμεθα όλοι “χρηστοί”και “βέλτιοι”, δηλαδή καλοί και ενάρετοι στα μάτια των παιδιών και των νέων; Μήπως, δηλαδή, οι ώριμοι με τη συμπεριφορά μας, την πολιτική και κοινωνική, εξωθούμε τους νέους να συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο που να θεωρείται ότι ασεβούν;
Από τη φύση τους οι νέοι εμφανίζονται ως αντι-εξουσιαστές, ως εκ τούτου, οι όποιες παρεκκλίσεις τους, από τους κανόνες της υγιούς αντίδρασης, ας αναζητηθούν στις γενιές των ωρίμων που μεγάλωσαν και διαμόρφωσαν τα παιδιά και τους νέους, κατά τα προηγούμενα κρίσιμα χρόνια, με αντικοινωνικές και αντιδημοκρατικές συμπεριφορές και ας μη ρίχνουμε στους νέους τον λίθο του αναθέματος.
Γιατί μεγάλωσαν μέσα σε μια κοινωνία και με μια πολιτική εξουσία που νόμιζε και νομίζει ότι όσο πιο ξέφρενη, ριζοσπαστική και ασεβής στους θεσμούς είναι, τόσο πιο “προοδευτική” θεωρείται.
*Ο Αντώνης Σανουδάκης είναι επ. καθηγητής Ιστορίας, συγγραφέας