Η κυοφορία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και η γέννησή της ήταν μακροχρόνια. Τα ερωτήματα, γιατί γεννήθηκε τότε και γιατί στην Αθήνα παραμένουν αναπάντητα. Η ιστορική αλήθεια είναι ότι, όταν το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών διευρύνθηκε, επελέγη ο σοφός Σόλων, πατριώτης ποιητής, και προσπάθησε να επιτύχει την συμφιλίωση. Απαγόρευσε τον δανεισμό με όρο την υποδούλωση του δανειζομένου που αδυνατεί να επιστρέψει το δάνειο και με την Σεισάχθεια, δηλαδή τον πληθωρισμό του χρήματος έδωσε την δυνατότητα να ξεπληρώσουν τα χρέη τους όσοι αδυνατούσαν.
Εκτοτε η πορεία ήταν φυσική. Ήρθε το 509 π.Χ. ο Κλεισθένης και καθιερώνει βασικές αρχές που έκτοτε ισχύουν όπου η λέξη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ δεν χρησιμοποιείται ως πρόσχημα, αλλά με το πραγματικό της περιεχόμενο. Όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως της καταγωγής τους ή του πλούτου τους ψηφίζουν, εκλέγουν και εκλέγονται άρχοντες. Καθιερώνεται, επίσης, η υποχρέωση των πλουσίων να συνεισφέρουν οικονομικά στις έκτακτες ανάγκες της πολιτείας.
Είναι οι περίφημες λειτουργίες, μεταξύ των οποίων η τριηραρχία, κατασκευή και εξοπλισμός ενός πολεμικού πλοίου και η χορηγία, τα έξοδα για την παράσταση μιας τετραλογίας, τραγωδίας ή κωμωδίας.
Η λέξη χορηγία με διαφοροποιημένο νοηματικό περιεχόμενο διατηρήθηκε. Και ευτυχώς με την δημιουργία του νεοελληνικού κράτους υπήρξαν αρκετοί μεγάλοι ευεργέτες και χορηγοί που συνέβαλαν στην ανοικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας ή ίδρυσαν στις κατά τόπους πατρίδες τους σημαντικά φιλανθρωπικά ιδρύματα και εκπαιδευτήρια.
Αισθάνθηκα ιδιαίτερη συγκίνηση και χαρά πριν μερικές μέρες, όταν βρέθηκα καλεσμένος στα εγκαίνια μιας πολύτιμης έκθεσης κεραμικών σπάνιας τεχνικής και εξαίρετης ομορφιάς που δώρισαν στην γενέτειρα του πατέρα τους ο Κρίτων , η Ελένη και ο Βίκτωρ Διαλυνάς.
Συλλέκτες χρόνια των κεραμικών του εργοστασίου Κιουτάχεια θέλησαν να δώσουν σε όλους μας την χαρά να απολαύσουμε μια τέχνη που παρά το ότι είχε σχέση με χρηστικά αντικείμενα της καθημερινής ζωής αποπνέει την αισθητική ποιότητα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, που ξεριζώθηκαν βίαια από τον γενέθλιο τόπο εξ αιτίας της ανόητης μεγαλομανίας και της πολιτικής ανωριμότητας που οδήγησαν στην τραγωδία. Το 1922 είναι μια ιστορική τομή και μια αιώνια πληγή. Μαζί με την ήττα του ελληνικού στρατού ενταφιάζεται η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ και αποκόπτεται από τον εθνικό κορμό η Ιωνία, όπου άνθησε πρώτη φορά η φιλοσοφία και η επιστήμη.
Φυσικά ο μικρασιατικός ελληνισμός γρήγορα βρήκε τον ρυθμό του, συνέβαλε στην οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη της Ελλάδος και βοήθησε, ώστε να διαμορφωθεί στις νέες πατρίδες ένα σταθερό στοιχείο, όπου βήμα-βήμα με δυσκολίες και μεταπτώσεις, με ζωντανές τις μνήμες και τα πολιτισμικά στοιχεία της Ανατολής οικοδομείται η Νέα Ελλάδα.
Οι δωρητές συνεργάστηκαν άριστα με την Λυκειάρχη Νεαπόλεως κ. Μαρία Κωστάκη που αγκάλιασε την ιδέα και έδωσε την δυνατότητα στο ήδη υπάρχον Λαογραφικό Μουσείο να διευρύνει τον ορίζοντά του και να ικανοποιεί τους επισκέπτες με την χαρά που προσφέρει η Τέχνη σε όλες της τις μορφές. Η πανέμορφη κωμόπολη της Νεαπόλεως, ένας ευνοημένος τόπος, ευτύχησε να αποκτήσει, ως πρώτη πρωτεύουσα του νομού, Γυμνάσιο που φώτισε ολόκληρη την περιοχή με δασκάλους αρκετά σημαντικούς.
Τελικά εκείνο που μετρά και ευτυχώς δεν έχει χαθεί στις δύσκολες μέρες που βιώνουμε είναι η υπέρβαση του υπηρεσιακού καθήκοντος και η κοινωνική προσφορά που κρίνει την ανθρωπιά μας. Η άψογη συνεργασία των δωρητών και της Δ/τριας του Λαογραφικού Μουσείου, η εξαιρετική έκθεση των καλλιτεχνικών κεραμικών χαρίζει στους επισκέπτες αυτό που ονομάζουμε καλλιέργεια, παιδεία, αισθητική συγκίνηση και τελικά αποδεικνύει ότι αντί να περιφέρομε την κακομοιριά και την γκρίνια μας αναζητώντας συνεχώς ενόχους για τα σφάλματά μας, μπορούμε πάντα να αλλάξουμε τα πράγματα και να οικοδομούμε το αύριο. Ένα αύριο που θα απολαμβάνουν τα παιδιά μας.
Έχουμε αρκετά ευνοηθεί ως λαός. Ας κοιτάξουμε λίγο ψηλότερα πατώντας σταθερά και αναζητώντας από την ιστορία μας όλα εκείνα τα στοιχεία που δημιούργησαν έναν πολιτισμό που δυστυχώς οι ξένοι μελετούν και διδάσκουν, ενώ οι δικοί μας άρχοντες παραπαίουν και αγωνίζονται να περιθωριοποιήσουν. Η προσφορά των κεραμικών των αδελφών Διαλυνά παραμένει εκεί ως παράδειγμα ηθικής σκέψης και πράξης.
Εκφράζοντας όλους εκείνους που είχαμε την χαρά και την τύχη κα καμαρώσουμε τα εκθέματα και τον εξαιρετικό λόγο του Δ/τη του Μουσείου Μπενάκη κ. Γιώργου Μαγγίνη που έδειξε την υψηλή τέχνη που τα διακρίνει, ευχαριστούμε θερμά και συνιστούμε στους δασκάλους και τους καθηγητές να προγραμματίζουν με τα σχολεία τους μια επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Νεαπόλεως. Η αισθητική καλλιέργεια συνιστά αναμφισβήτητα γόνιμο στοιχείο παιδείας και ηθικής διαμόρφωσης των νέων παιδιών.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος