Στα μέσα Μαρτίου η Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (η Eurostat) έδωσε στη δημοσιότητα τα στοιχεία για το προσδόκιμο επιβίωσης όσων γεννήθηκαν το έτος 2021 στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και τις περιφέρειές τους. Το 2021 είναι το δεύτερο κατά σειρά έτος στο οποίο σημειώνεται μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης στην Ε.Ε. αλλά η μείωση το 2021 ήταν μικρότερη από εκείνη το 2020.
Προσδόκιμο επιβίωσης είναι τα έτη στα οποία κατά μέσο όρο αναμένεται να ζήσουν τα αγόρια και τα κορίτσια που γεννιούνται ένα συγκεκριμένο έτος. Το προσδόκιμο επιβίωσης σε κάθε χώρα ή περιφέρεια υπολογίζεται με βάση τη θνησιμότητα (θανάτους ανα 1.000 κατοίκους) κάθε ηλικίας και είναι υψηλότερο στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.
Στη χώρα μας, δυστυχώς, το 2021 ήταν το τρίτο κατά σειρά έτος στο οποίο σημειώθηκε μείωσή του προσδόκιμου επιβίωσης και η μείωση του το 2021 ήταν πολύ πιο μεγάλη από εκείνη του 2020. Η μείωση αυτή οφείλεται στις επιπτώσεις που είχε η εφαρμογή των μέτρων των τριών Μνημονίων και η πανδημία του κοροναϊό.
Στο Μέρος Ι του άρθρου αυτού θα εξετάσουμε το προσδόκιμο επιβίωσης αρρένων και θηλέων στο Σύνολο Χώρας τα έτη 1961, 1971 1981, 1991, 2001, 2011 και 2021, στο Μέρος ΙΙ των αρρένων στις περιφέρειες της και στο Σύνολο Χώρας τα έτη 1991, 2001, 2011 και 2021, στο Μέρος ΙΙΙ των θηλέων και στο Μέρος IV τη διαφορά προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων-αρρένων (για τις περιφέρειες δεν υπάρχουν στοιχεία για τα έτη πριν από το 1990).
Ι. ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ
Στην 1η στήλη του Πίνακα 1 δίνεται το προσδόκιμο επιβίωσης των αρρένων στην Ελλάδα τα έτη 1961, 1971, 1981 1991 2001, 2011 και 2021, στη 2η των θηλέων και στη 3η διαφορά του προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων – αρρένων.
Από τον Πίνακα 1 φαίνεται ότι το προσδόκιμο επιβίωσης:
– Των αρρένων και των θηλέων αυξανόταν από τη μια δεκαετία στην άλλη μέχρι το 2011. Το 2021, όμως, σε σύγκριση με το 2011 σημειώθηκε μείωσή του η οποία, όπως προαναφέρθηκε, ήταν συνεχής από το έτος 2018, έτος στο οποίο το προσδόκιμο επιβίωσης των αρρένων ήταν 79,4 έτη και των θηλέων 84,4 έτη.
– Των θηλέων ήταν υψηλότερο από εκείνο των αρρένων και η διαφορά αυξήθηκε από 3,6 έτη το 1961 σε 5,6 το 2001 και το 2011 για να μειωθεί ελάχιστα στα 5,5 έτη το 2021.
– Των θηλέων το 2021 ήταν σχεδόν κατά 9 έτη υψηλότερο από εκείνο το 1961 και των αρρένων κατά 7 έτη.
Η θέση που έχει η χώρα μας ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. με βάση το ύψος του προσδόκιμου επιβίωσης χειροτέρευε από τη μια δεκαετία στην άλλη (με εξαίρεση στις θήλεις το 2001) εξαιτίας του ότι ο ρυθμός αύξησής του σε ορισμένα κράτη ήταν υψηλότερος από εκείνο της χώρας μας. Ειδικότερα ανάμεσα στα 27 κράτη η χώρα μας:
– Στους άρρενες το 1991 κατείχε τη 2η θέση, το 2001 την 5η, το 2011 την 11η και το 2021 τη 17η.
– Στις θήλεις το 1991 κατείχε την 6η θέση, το 2001 ανέβηκε στην 5η αλλά το 2011 κατέβηκε 8η και το 2021 στη 17η.
– Τα 10 κράτη που είχαν χαμηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης από εκείνο της χώρας μας τόσο στους άρρενες όσο και στις θήλεις ήταν: Τσεχία, Κροατία, Εσθονία, Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Ρουμανία, Λετονία και Βουλγαρία, όλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.
ΙΙ. ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΑΡΡΕΝΩΝ ΣΤΙΣ 13 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Στην 1η στήλη του Πίνακα 2δίνεται το προσδόκιμο επιβίωσης αρρένων στις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας το έτος 1991 στη 2η το 2001 στην 3η το 2011 και στην 4η το 2021.
Από τις στήλες του Πίνακα 2 φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη μεταβολή (αύξηση ή μείωση) του προσδόκιμου επιβίωσης αρρένων από τη μια δεκαετία στην άλλη. Ειδικότερα:
– Το 2001 σε σχέση με το 1991 σημειώθηκε αύξησή του σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στην Κρήτη (3,3 έτη) και η μικρότερη στην Πελοπόννησο (1 έτος).
– Το 2011 σε σχέση με το 2001 αύξηση σημειώθηκε σε 12 περιφέρειες της χώρας και μείωση σε 1 (την Κρήτη -0,5). Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη (2,5 έτη).
– Το 2021 σε σχέση με το 2011 σημειώθηκε μείωση σε 9 περιφέρειες (η μεγαλύτερη στην Κεντρική Μακεδονία -1,7 έτη) και αύξηση σε 4 (στο Βόρειο Αιγαίο (1,6 έτη), την Ήπειρο (1 έτος) το Νότιο Αιγαίο (0,6ετη) και την Κρήτη (0,2 έτη).
Εξαιτίας των διαφορών αυτών στη μεταβολή του προσδόκιμου επιβίωσης αρρένων ανάμεσα στις δεκαετίες σημειώθηκαν αλλαγές στην κατάταξη της περιφερειών με βάση το ύψος του. Πιο συγκεκριμένα:
– Το 2011 την 1η θέση κατείχε η Κρήτη, το 2001 το Νότιο Αιγαίο, το 2011 η Ήπειρος και το 2021 το Βόρειο Αιγαίο.
– Την 13η και τελευταία θέση τα έτη 1991, 2001 και 2011 κατείχε η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και το 2021 η Κεντρική Μακεδονία.
– Η Κρήτη κατείχε 1η θέση το 1991, την 5η το 2001 και την 4η τόσο το 2011 όσο και το 2021
ΙΙΙ. ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΘΗΛΕΩΝ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Στην 1η στήλη του Πίνακα 3 δίνεται το προσδόκιμο επιβίωσης θηλέων στις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας το έτος 1991 στη 2η το 2001 στην 3η το 2011 και στην 4η το 2021.
Από τις στήλες του Πίνακα 3, όπως και στον Πίνακα 2 φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη μεταβολή (αύξηση ή μείωση) του προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων από τη μια δεκαετία στην άλλη. Ειδικότερα:
– Το 2001 σε σχέση με το 1991 σημειώθηκε αύξησή του σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στα Ιόνια Νησιά (3,8 έτη) και η μικρότερη στη Θεσσαλία (1,3 έτη)
– Το 2011 σε σχέση με το 2001 αύξηση σημειώθηκε σε όλες περιφέρειες της χάρας. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στη Δυτική Μακεδονία (2,6 έτη) και η μικρότερη στα Ιόνια Νησιά (0,4 έτη)
– Το 2021 σε σχέση με το 2011 σημειώθηκε μείωση σε 10 περιφέρειες (η μεγαλύτερη στην Κεντρική Μακεδονία (-1,7 έτη) και αύξηση στο Βόρειο Αιγαίο (1,4 έτη) και το Νότιο Αιγαίο (0,4 έτη) ενώ στην Κρήτη δεν σημειώθηκε μεταβολή.
Εξαιτίας των διαφορών αυτών στη μεταβολή του προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων ανάμεσα στις δεκαετίες, σημειώθηκαν αλλαγές στην κατάταξη της περιφερειών με βάση το ύψος του. Πιο συγκεκριμένα:
– Την 1η θέση το 1991, το 2001 και το 2011 κατείχε η Ήπειρος και το 2021 το Βόρειο Αιγαίο
– Την 13η και τελευταία θέση όλα τα έτη κατείχε η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
– Η Κρήτη το 1991 κατείχε την 2η θέση, το 2001 την 3η και το 2011 και 2021 την 4η .
ΙΙ. ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟΥ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΘΗΛΕΩΝ-ΑΡΡΕΝΩΝ ΣΤΙΣ 13 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου και όπως φαίνεται από τη σύγκριση των Πινάκων 2 και 3, όλα τα έτη και σε όλες τις περιφέρειες της χώρας το προσδόκιμο επιβίωσης των θηλέων ήταν μεγαλύτερο από εκείνο των αρρένων. Οι διαφορές αυτές δίνονται στον Πίνακα 4.
Από τον Πίνακα 4 φαίνεται ότι τα έτη 1991, 2001 και 2011 υπήρχαν σημαντικές διαφορές στη διαφορά του προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων -αρρένων. Το 2021, όμως, με εξαίρεση την Ήπειρο, οι διαφορές στις άλλες περιφέρειες ήταν μικρές, Πιο συγκεκριμένα:
– Το 1991 η μεγαλύτερη διαφορά ήταν στην Ήπειρο (6 έτη), το 2001 στα Ιόνια Νησιά (6,5 έτη), το 2011 στην Ήπειρο (6,4 έτη) και το το 2021 στη Δυτική Μακεδονία (5,7).
– Το 1991 η μικρότερη διαφορά ήταν στη Δυτική Μακεδονία (4 έτη), το 2001 στο Νότιο Αιγαίο (3,5 έτη), το 2011 στα Ιόνια Νησιά (4,8 έτη) και το 2021
– Η διαφορά προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων-αρρένων στην Κρήτη το 1991 ήταν 4,2 έτη, 2001 6,2 έτη, το 2011 5,4 έτη και το 2021 5,2 έτη.
– Στο ύψος της διαφοράς προσδόκιμου επιβίωσης θηλέων-αρρένων ανάμεσα στις 13 περιφέρειες της χώρας η Κρήτη το 1991 κατείχε τη 10η θέση, το 2001 την 4η, το 2011 τη 10η και το 2021 τη 12η.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ