Η Θεσσαλονίκη έχει τον δικό της μύθο και την δική της λαμπρή ιστορία. Για μένα είναι η πόλη όπου πέρασα τα φοιτητικά μου χρόνια. Παραφράζοντας τον Ελύτη θα έλεγα ότι ανάμεσα στην Καμάρα και την Αριστοτέλους χάθηκε η αληθινή μου μέρα. Γι’ αυτό με χαρά πήρα να διαβάσω το βιβλίο ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ από τον εκδοτικό οίκο ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ. Συγγραφέας του η Στέφη Κόρτη-Κόντη.
Δεν είναι ακριβώς ούτε ιστορία ούτε κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα. Θα το χαρακτήριζα οιονεί ιστορικό μυθιστόρημα, αφού το πλαίσιο αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα, ιδιαίτερα σημαντικά για τη νεότερη ιστορία μας. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποβιβάζονται στη Θεσσαλονίκη αγγλογαλλικά στρατεύματα με αρχιστράτηγο τον Γάλλο Σαράιγ.
Είναι τα πρώτα χρόνια του μεγάλου διχασμού. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πιέζει να ενταχθεί η Ελλάδα με την Αντάντ, γιατί προβλέπει την νίκη τους και γιατί αυτό υπαγορεύουν τα εθνικά συμφέροντα. Αναγκάζεται να παραιτηθεί, να σχηματίσει την Εθνική Άμυνα και την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα είναι ιδιαίτερα τραγικά και δραματικά, αφού η πληγή του διχασμού σ’ ένα βαθμό εξακολούθησε να υπάρχει όλο σχεδόν τον 20ό αιώνα.
Η μεγάλη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τότε θα αλλάξει την μορφή της πόλης και θα δημιουργήσει με μια εμπνευσμένη πολεοδόμηση τη νέα πόλη. Εκείνη σχεδόν που γνώρισα κι εγώ ως φοιτητής. Η πληθυσμιακή βέβαια σύνθεσή της είχε αλλάξει, παρέμενε όμως πάντα πολυεθνική με μνήμες και του εξοντωμένου εβραϊκού στοιχείου και με έντονη την παρουσία των Ποντίων που εγκαταστάθηκαν αργότερα. Άλλωστε τα κτήρια του Πανεπιστημίου είχαν οικοδομηθεί στο εβραϊκό νεκροταφείο που καταστράφηκε.
Με αφηγηματική δεξιοτεχνία και ακρίβεια εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό μια ερωτική ιστορία. Ένας νέος επιστήμονας υπηρετεί ως αξιωματικός της γαλλικής αποστολής και γνωρίζεται με την κόρη ενός μεγαλέμπορου συντηρητικών απόψεων. Εκείνη είναι γαλλομαθής και λίγο η τύχη, λίγο τα μάτια απ’ όπου πιάνεται ο έρωτας, ανθίζει και ριζώνει στην καρδιά, κάνουν το θαύμα τους. Η ερωτική περιπέτεια θα τελειώνει ευχάριστα.
Σ’ ένα λογοτεχνικό έργο υπάρχουν δυο βασικά στοιχεία. Ο μύθος και η πλοκή. Μ’ αυτά δοκιμάζεται ο πεζογράφος. Κι όταν κατέχει την τέχνη της αφήγησης κατορθώνει να μας χαρίσει μιαν άλλη ζωή και να μας δώσει την αίσθηση ότι ξανακερδίζουμε τον χαμένο μας χρόνο. Ταξίδεψα σ’ ένα παρελθόν και ανακάλεσα «μνήμες παλαιές, γλυκειές κι αστοχισμένες» για να θυμηθώ τον Σολωμό. Θέλησα να διαβάσω κι άλλα βιβλία της πεζογράφου. Ήταν ΟΙ ΣΟΚΟΛΑΤΕΣ ΤΟΥ ΣΕΦΕΡΗ και το ΣΤΑΣΗ ΕΥΖΩΝΩΝ. Η ανάγνωσή τους το ίδιο ευχάριστη. Κι αυτά έχουν εκδοθεί από τον ίδιο εκδοτικό οίκο ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ. Ζήτησα το τηλέφωνο της συγγραφέως, γιατί πολλά μέσα στα έργα αυτά πέρα από την χαρά της ανάγνωσης με οδήγησαν σε κοινές μνήμες από το Πανεπιστήμιο, ιδιαίτερα το ΣΤΑΣΗ ΕΥΖΩΝΩΝ, όπου υπάρχουν αυτοβιογραφικές αναφορές.
Όταν μίλησα με την Στέφη Κόρτη-Κόντη και μου είπε ότι φοιτούσαμε στο ίδιο έτος στη Φιλοσοφική Σχολή και ανατρέξαμε στα φοιτητικά χρόνια, αναζήτησα εκείνο το παιδί που αγωνίζομαι από τότε να κρατήσω ζωντανό μέσα μου. Αν σβήσει χάνουμε το πιο πολύτιμο που μας χαρίστηκε. Είναι όμορφες οι επιστροφές. Εκείνες συνθέτουν την δική μας προσωπική ιστορία, τον δικό μας κόσμο. Όσα τότε ήταν όνειρα, σήμερα είναι πραγματικότητα.
Κάθε βιβλίο κρύβει τα δικά του μυστικά και συχνά ο λόγος μας παρηγορεί. Το ευχάριστο είναι ότι τα βιβλία της Στέφης έχουν να πουν πολλά σε κάθε αναγνώστη, που αφήνοντας στην άκρη τις διάφορες θεωρίες αφοσιώνεται και παρακολουθεί με την αγνότητα ενός παιδιού τον παραμυθητικό λόγο της τέχνης. Τα διδάγματα της τέχνης είναι πολλά και ποικίλα.
Ένα όμως είναι βέβαιο. Μετά την ανάγνωση ενός καλού βιβλίου δεν είμαστε πια οι ίδιοι. Μας έχει χαριστεί μια άλλη ζωή.