Αναμφίβολα ζούμε σε μια νέα εποχή, διανύουμε μια περίοδο κρίσεως, αντιμετωπίζουμε μια νέα τάξη πραγμάτων. Ένα πανδημικό φαινόμενο, η εξάπλωση ενός θανατηφόρου ιού έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή μας.
Η απώλεια τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων, η νόσηση τόσων άλλων μας έχει κάνει φοβικούς και υποχονδριακούς. Η ταχύτατη διάδοση της πληροφορίας, η παραπληροφόρηση, η έντονη συνομωσιολογία, η χειραγώγηση των μαζών από σκοταδιστικές δυνάμεις σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ακραίες ιδεολογίες, ο φανατισμός ορισμένων κληρικών, η αμάθεια και η ημιμάθεια κάποιων που παριστάνουν τις αυθεντίες δημιουργούν σύγχυση, απογοήτευση και άλλες ψυχικές διαταραχές στον κόσμο.
Επιστήμονες που αποστρέφονται την επιστήμη τους και τον όρκο που έχουν δώσει, κομπογιαννίτες που εκμεταλλεύονται την αφέλεια όσων αδυνατούν να δουν την πραγματικότητα και να κρίνουν λογικά, αρρωστημένα εγωιστικά άτομα που παγιδεύονται από το πείσμα τους γίνονται επικίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και οδηγούν στον όλεθρο τόσους ανθρώπους.
Γιατί μετά την τόσο ιλιγγιώδη ταχύτητα της επιστημονικής προόδου και της ή τεχνολογικής ανάπτυξης η ανθρωπότητα κάνει αυτήν την οπισθοδρόμηση; Η ρητορική αυτή ερώτηση μοιάζει να έχει προφανή απάντηση, όμως χρειάζεται περαιτέρω τεκμηρίωση με ψυχολογικές και κοινωνιολογικές έρευνες και έχει, βέβαια και φιλοσοφικές προεκτάσεις.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τους ταχείς ρυθμούς, η παγκοσμιοποίηση, ο ευδαιμονισμός, η συνεχής επιδίωξη απόκτησης υλικών αγαθών εις βάρος της ποιότητας ζωής, το κυνήγι της δημοσιότητας, οι υπέρμετρες πολιτικές φιλοδοξίες, ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η παρακολούθηση φρικιαστικών σκηνών στις οθόνες, η τρομολαγνεία απομακρύνουν τον άνθρωπο από την πνευματικότητα, τον στοχασμό, την επεξεργασία των πληροφοριών και οδηγούν σε μια ρηχότητα και ελαστική συνείδηση απέναντι στις ηθικές αξίες.
Πόσο ευτυχισμένοι είναι οι άνθρωποι σήμερα; Πόσο τους “γεμίζει” η ζωή τους; Η χρήση ψυχοφαρμάκων και γενικά ψυχοτρόπων ουσιών δείχνει πως υπάρχει έλλειμμα ευτυχίας.
Τα αντικοινωνικά φαινόμενα που ολοένα παρουσιάζονται στην ελληνική κοινωνία, όπως η οικογενειακή και οπαδική βία, οι βιασμοί κάθε είδους, τα ναρκωτικά, οι επίορκοι κρατικοί λειτουργοί, οι γυναικοκτονίες, οι δολοφονίες εν γένει, οι ληστείες, η κακοποίηση γερόντων από υπανθρώπους που βγάζουν τα πιο απάνθρωπα ένστικτά τους στα σώματα και στις ψυχές των απομάχων της ζωής τους οποίους όλοι μας οφείλουμε να σεβόμαστε αποτελούν την εικόνα μιας κοινωνίας σε παρακμή.
Ακόμα, όμως, και στο πεδίο της πολιτικής συμβαίνουν περιστατικά λεκτικής βίας, στη Βουλή π.χ αλλά και επιθέσεις από παραπολιτικές οργανώσεις που δείχνουν μια γενικευμένη παθογένεια. Η παρατεταμένη επιδημία, βέβαια, με τον εγκλεισμό μας επιδείνωσε όλα τα παραπάνω. Απαισιόδοξες διαπιστώσεις που οδηγούν σε λήψη μέτρων, όχι μόνο κατασταλτικών αλλά κυρίως παιδαγωγικών για τη νέα γενιά.
Αν ζούμε, λοιπόν, ένα νέο Μεσαίωνα, μήπως πρέπει να συμβάλουμε όλοι μας στη δημιουργία μιας νέας Αναγέννησης, ενός νέου Ανθρωπισμού, ενός νέου Διαφωτισμού.
Ο επαναπροσδιορισμός της λογικής, του ρεαλισμού και της έρευνας, δομικά στοιχεία του Διαφωτισμού, η επιστροφή στις ρίζες του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που ήταν οι βάσεις της Αναγέννησης θα μας βοηθήσουν σ’ αυτό. Οι ηθικές αξίες και ο φιλάνθρωπος χαρακτήρας της ελληνορθόδοξης παράδοσής μας μπορούν να προσφέρουν πολλά. Ας θυμηθούμε σ’ αυτό το σημείο ένα σχετικό χωρίο από το ΜΕΝΕΞΕΝΟ του Πλάτωνα: Πάσα τε επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής πανουργία, ου σοφία φαίνεται.
Ασφαλώς έχουν πολλή δουλειά να κάνουν η οικογένεια, το σχολείο, η Εκκλησία, οι πνευματικοί άνθρωποι και τόσοι άλλοι κοινωνικοί και πολιτιστικοί φορείς που αφθονούν στην ελληνική κοινωνία.
* H Στέλλα Κουσκουμπεκάκη είναι φιλόλογος