Σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Πατρίς» με τίτλο «Λιγότερα παιδιά, άδειες αίθουσες» αναφέρεται ότι οι εγγραφές φέτος (σχολικό έτος 2017/2018) στην Α΄ Δημοτικού, σύμφωνα με στοιχεία της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου στο νομό, θα είναι κατά 500 παιδιά λιγότερες σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα σχολικά έτη.
Το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της μείωσης θα είναι να μείνουν ορισμένες αίθουσες των σχολείων κενές και ορισμένοι δάσκαλοι να μην έχουν τάξη, εκτός εάν αυξηθούν τα τμήματα και σ’ αυτά να κατανεμηθούν οι λιγότεροι μαθητές. Εάν συμβεί αυτό οι διδάσκοντες δεν θα μειωθούν και οι μαθητές θα ωφεληθούν.
Σε σχετική δήλωσή του ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης αποδίδει τη μείωση των εγγραφών στην αδυναμία των ζευγαριών να κάνουν παιδιά λόγω της κρίσης καθώς και τον επαναπατρισμό στις χώρες καταγωγής τους ορισμένων οικογενειών αλλοδαπών με τα παιδιά τους.
Στις αιτίες αυτές πρέπει να προστεθεί και η αδυναμία των ζευγαριών, λόγω της κρίσης, να αποκτήσουν τον αριθμό των παιδιών τα οποία επιθυμούν.Δυστυχώς, όμως, για τη χώρα μας, η μείωση των εγγραφών στα Δημοτικά δεν άρχισε με την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Είναι μια διαχρονική τάση η οποία, όπως θα δούμε στο δεύτερο μέρος του άρθρου αυτού, στο Σύνολο Χώρας ξεκίνησε ήδη από την δεκαετία του ’60 και συνεχίζεται, με εξαίρεση ορισμένες αναλαμπές.
Πριν δούμε αυτή τη διαχρονική τάση θα εξετάσουμε σε ποια έκταση η μείωση των εγγραφών στην Α΄ τάξης του Δημοτικού στο νομό Ηρακλείου οφείλεται στη μείωση των γεννήσεων.
Ι. Οι λόγοι στους οποίους οφείλεται η μείωση των εγγραφέντων στην α’ δημοτικού φέτος
Στις δύο πρώτες στήλες του πρώτου μέρους του Πίνακα 1 δίνονται οι εγγραφές στην Α΄ Δημοτικού στο νομό Ηρακλείου τα σχολικά έτη 2015/2016, 2016/2017 και 2017/2018 (φέτος). Στις δύο επόμενες στήλες του οι γεννήσεις στο νομό Ηρακλείου τα έτη 2009, 2010, 2011, δηλαδή τα έτη από τα κυρίως προέρχονται οι εγγραφές στην Α΄ Δημοτικού τα σχολικά έτη που προαναφέρθηκαν και στις τρεις τελευταίες οι διαφορές ανάμεσα στις εγγραφές και στις γεννήσεις.
Στο δεύτερο μέρος δίνονται οι διαφορές ενός έτους από το προηγούμενο και το σύνολό τους.Από την τελευταία στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα 1 φαίνεται ότι και τα τρία σχολικά έτη οι εγγραφέντες στην Α΄ τάξη Δημοτικού στο νομό Ηρακλείου ήταν λιγότεροι από τις γεννήσεις στο νομό πριν από έξι χρόνια. Πολλοί είναι οι λόγοι στους οποίους οφείλεται η διαφορά αυτή.
Οι κυριότεροι από αυτούς είναι:
-Η μετακόμιση οικογενειών από το νομό Ηρακλείου σε άλλους νομούς της χώρας.
-Η μετανάστευση νέων Ελλήνων (κυρίως προσοντούχων) με τα παιδιά τους σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου (ακόμα και σε αραβικές χώρες)
-Ο επαναπατρισμός οικογενειών αλλοδαπών με παιδιά ή η μετάβαση τους σε άλλες χώρες, εξαιτίας της ανεργίας η οποία τους πλήττει περισσότερο ό, τι τους Έλληνες, και
-Ο μικρός αριθμός θανάτων των παιδιών τα 6 χρόνια που μεσολαβούν από τη γέννησή τους μέχρι την ηλικία εγγραφής τους στην Α΄ τάξη Δημοτικού.
Από το δεύτερο μέρος του Πίνακα φαίνεται ότι η βασική αιτία της μείωσης των εγγραφέντων σε ένα σχολικό έτος σε σχέση με το προηγούμενο είναι η μείωση των γεννήσεων. Η συνολική μείωση, όμως, των εγγραφέντων φέτος σε σχέση με τα δύο προηγούμενα (453) είναι μικρότερη από τη συνολική μείωση των γεννήσεων (584). Η διαφορά οφείλεται στις διαφορές της 3η στήλης.
ΙΙ. Μείωση των γεννήσεων τα τελευταία 55 χρόνια
Όπως φάνηκε από το προηγούμενο τμήμα η κύρια αιτία της μείωσης των μαθητών του Δημοτικού είναι η μείωση των γεννήσεων. Η μείωση, όμως, αυτή, όπως προαναφέραμε, δεν ξεκίνησε με την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Άρχισε, με διαλείμματα, από τη δεκαετία του ’60.
Στην πρώτη στήλη του Πίνακα 2 δίνονται οι γεννήσεις στο νομό Ηρακλείου σε διαδοχικές εξαετίες αρχίζοντας από την εξαετία 1956-1961 και φτάνοντας στην εξαετία 2010-2015 (τα παιδιά των εξαετιών αυτών είναι ο κύριος όγκος των εγγραφόμενων την επόμενη εξαετία).. Στη δεύτερη στήλη δίνονται οι διαφορές της κάθε εξαετίας από την προηγούμενη και στην 3η οι ποσοστιαίες μεταβολές, δηλαδή το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η κάθε διαφορά στις γεννήσεις της προηγούμενης εξαετίας. Ο Πίνακας χωρίζεται σε τμήματα. Στο τελευταίο τμήμα του δίνεται η συνολική μεταβολή από το 1956 μέχρι το 2015.
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι στον αριθμό των γεννήσεων ανα εξαετία στο νομό Ηρακλείου την περίοδο:
– 1956-1979 σημειώθηκαν μεν αυξομειώσεις αλλά ουσιαστικά υπήρξε μια σταθερότητα και τελικά την εξαετία 1974-1979
οι γεννήσεις ήταν κατά 342 περισσότερες από την εξαετία 1956-1961. Σε αντίθεση με το νομό Ηρακλείου, στους τρεις άλλους νομούς στην Κρήτη και στο Σύνολο Χώρας σημειώθηκε σημαντική μείωση.
– 1980-1997 σημειώθηκε συνεχής μείωση των γεννήσεων (συνολικά κατά 6.097). Πρόκειται για την περίοδο που σημειώνεται μεγάλη μείωση σε όλους τους νομούς και στο Σύνολο Χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχή της περιόδου αυτής, δηλαδή το 1980, οι γεννήσεις στο Σύνολο Χώρας ήταν 148.000, ενώ από το 1990 μέχρι το 1997 κυμαίνονταν γύρω στις 100.000!
– 1998-2009 σημειώθηκε σημαντική αύξηση (συνολικά 4.362) λόγω της μαζικής εισροής μεταναστών (όχι προσφύγων) κυρίως από την Αλβανία, την εγκατάστασή τους στη χώρα και τις γεννήσεις από τις αλλοδαπές. Η αύξηση, όμως, αυτή δεν ήταν ικανή να αντισταθμίσει τη μείωση της προηγούμενης περιόδου.
– 2010-2015 σημειώθηκε μεγάλη μείωση λόγω των συνεπειών της εφαρμογής των μέτρων των Μνημονίων, δηλαδή της ανεργίας της μεγάλης μείωσης των μισθών, συνεπειών που αποθάρρυναν τη σύναψη γάμων και την απόκτηση παιδιών που θα ήθελαν να αποκτήσουν πολλά ζευγάρια. Το γεγονός ότι όλα τα έτη της εξαετίας αυτής μειώνονται οι γεννήσεις σημαίνει ότι και τα επόμενα σχολικά έτη μέχρι το 2021 θα συνεχιστεί η μείωση των εγγραφών στην Α΄ Δημοτικού στο νομό Ηρακλείου.
– Συνολικά η μείωση των γεννήσεων την τελευταία σε σχέση με την πρώτη δεκαετία, όπως φαίνεται από το δεύτερο μέρος του Πίνακα ήταν 4.142 ή 16,8%. Η μείωση αυτή ήταν πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη στους νομούς: Λασιθίου (43,5%), Ρεθύμνης (33,2%) και Χανίων (30,1%) στην Κρήτη (26,5%) και στο Σύνολο Χώρας (36,2%). Στο Σύνολο Χώρας οι γεννήσεις από 937.656 την εξαετία 1956-1961 μειώθηκαν στις 598.470 την εξαετία 2010-2015, δηλαδή κατά 339.186 παιδιά. Πρόκειται για μια πρωτοφανή σε μέγεθος μείωση η οποία προκάλεσε τη μείωση πληθυσμού στα Δημοτικά σχολεία και στη συνέχεια μείωσε και θα συνεχίσει να μειώνει τον πληθυσμό των γυμνασίων και λυκείων καθώς και τον αριθμό των υποψηφίων για τα ΑΕΙ/ΤΕΙ.
Η μείωση των γεννήσεων προκαλεί τελικά μείωση του εργατικού δυναμικού και επιταχύνει τη γήρανση του πληθυσμού της χώρας.Και ενώ όλα αυτά ήταν και είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού ήδη όλες οι Κυβερνήσεις επέδειξαν μια εγκληματική αδιαφορία και δεν έλαβαν τα απαιτούμενα μέτρα αν όχι για την ανάσχεση, τουλάχιστον για την ελαχιστοποίησή τους. Και φτάσαμε την εποχή των μνημονιακών κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ οι οποίες όχι μόνο αδιαφόρησαν αλλά έλαβαν και μέτρα εξουθενωτικά για τα ζευγάρια με παιδιά και αποτρεπτικά για τους νέους που θέλουν να συνάψουν γάμο και να αποκτήσουν παιδιά. Πότε, επιτέλους, θα συγκινηθούν όλα τα κόμματα και θα ομονοήσουν για τη λήψη δραστικών μέτρων για να σταματήσει ο εθνικός αυτός κατήφορος;
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.