Η Κρήτη το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο σε έκταση μεγαλύτερο της Μεσογείου, στερείται ακόμη σήμερα ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου. Η Περιφέρεια Κρήτης αποτελεί μία από τις πλέον ομοιόμορφες και αυτοδύναμες περιφέρειες της Χώρας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με όλες τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία της βασικότερης αναπτυξιακής υποδομής της, ενός σύγχρονου και ασφαλούς οδικού άξονα.
Με τη σημερινή γνώση, εμπειρία και διαθέσιμη τεχνογνωσία είναι πλέον υποχρέωση αλλά και επείγουσα ανάγκη να μελετηθεί, να σχεδιαστεί και να κατασκευασθεί ένας Μινωικός Οδικός ΄Άξονας Κρήτης (ΜΟΑΚ). Η ύπαρξη άλλα και η ονομασία του όχι μόνο δεν αποτελούν πρωτοτυπία άλλα είναι και συμβατές με τους νέους αυτοκινητοδρόμους στην υπόλοιπη Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Μέχρι τώρα, τα έργα υποδομής της Κρήτης, όπως το οδικό δίκτυο, έχουν γίνει χωρίς σοβαρό σχεδιασμό και μελέτη. Αντίθετα σε ανάλογες περιοχές του αναπτυγμένου κόσμου, με λιγότερες δυνατότητες, προγραμματίζονται, σχεδιάζονται και υλοποιούνται έργα χαμηλότερου κόστους, προσφιλή στο περιβάλλον, υψηλότερης απόδοσης και μακράς ορθής λειτουργίας τους.
Ξένοι ειδικοί επιστήμονες, που έχουν κατά καιρούς επισκεφθεί την Κρήτη, έχουν διατυπώσει την άποψη ότι η Κρήτη χρειάζεται ένα Οδικό άξονα, που θα διατρέχει την Κρήτη απ’ άκρου εις άκρο, σοβαρά σχεδιασμένο και κατασκευασμένο σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, γνώση και εμπειρία. Η προτεινόμενη ουσιαστικά επισκευή του ΒΟΑΚ με δυο δισεκατ. ευρώ ασφαλώς και δεν αποτελεί την αρμόζουσα λύση σε αυτή την ιδιαίτερης σημασίας περιοχή.
Υποδηλώνει ότι μετά από λίγο διάστημα θα αρχίζει να συζητείται ένας πιθανός Νότιος Οδικός ΄Άξονας (ΝΟΑΚ) και αντιμετώπιση αυξημένων αρχαιολογικών και εκσυγχρονιστικών ζητημάτων, που σημαίνουν όπως μέχρι τώρα ότι δεν υπάρχει τέλος.
Ότι δεν υπάρχει λόγος για δύο οδικούς άξονες αντί για ένα σύγχρονο, κεντρικό και μοντέρνο Μινωικό οδικό άξονα, τεκμηριώνεται και από το γεγονός ότι οι κάθετες ευθείες αποστάσεις βορρά-νότου είναι σχετικά πολύ μικρές ( κυμαινόμενου μήκους από 10 έως 50 km) και με ένα τέτοιο οδικό άξονα διευκολύνεται η μελέτη, ο σχεδιασμός και η κατασκευή τους.
Η ευλογημένη Κρήτη διαθέτει όλες τις τεχνικές και φυσικές προϋποθέσεις για ένα σύγχρονο εθνικό άξονα, περίπου 250 km μήκους, από νότια της Κισάμου, βορείως των τριών κύριων οροσειρών, νοτίως της Παχιάς Άμμου και από εκεί νοτίως της Σητείας (Σχήμα 1). Δηλαδή, ένα σύγχρονο δρόμο που θα περιλαμβάνει και ένα σύγχρονο ενιαίο δίκτυο διαχείρισης των πλούσιων υδατικών της, δηλαδή μεταφορά υδατικών πόρων από τη Δυτική Κρήτη, όπου η διαθεσιμότητα τους είναι υψηλή στην Ανατολική (Tzanakakis et al., 2020).
Γενικά, στην Κρήτη οι μικρές αποστάσεις δεν δικαιολογούν την κατασκευή πολλαπλών ομοειδών έργων. Με βάση τα διεθνή δεδομένα, η Κρήτη χρειάζεται ένα σύγχρονο αυτοκινητόδρομο, ένα σύγχρονο αεροδρόμιο και ένα σύγχρονο λιμάνι με άρτιες και ασφαλείς οδικές συνδέσεις μεταξύ τους.
Αναμφίβολα μια συγκριτική μελέτη του κόστους κατασκευής/ συντήρησης/λειτουργίας των πολλών και χαμηλής ποιότητας ομοειδών έργων υποδομής (δρόμων, αεροδρόμιων και λιμανιών) σε σχέση με τρία σύγχρονα εθνικά έργα (ένα Μινωικό δρόμο, ένα αεροδρόμιο και ένα λιμάνι) θα αναδείκνυε το ορθό της παραπάνω πρότασης.
Επιπλέον, η ηλεκτροκίνηση και η αυτόνομη οδήγηση στους δρόμους της Κρήτης πιστεύω ότι δεν θα χρονίσουν. Η συνεχώς αυξανόμενη κυκλοφορία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και των αυτόνομων αυτοκινήτων, που ασφαλώς θα ακολουθήσουν σύντομα στους δρόμους του νησιού, υπαγορεύει την ανάγκη χρήσης νέων τεχνολογιών για την εξέλιξη και χρήση των αυτοκινήτων χωρίς οδηγό. Γι’ αυτό ο υπό μελέτη νέος δρόμος πρέπει να συμπεριλάβει και αυτή την παράμετρο.
Με σύγχρονα και λειτουργικά έργα, η Κρήτη μπορεί να πρωταγωνιστήσει και να πρωτοπορήσει στην έρευνα και τεχνολογία σε θέματα πολιτισμού και φυσικών πόρων, σ’ όλο τον κόσμο και να γίνει το κέντρο αναφοράς κυρίως στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή. Επίσης μπορεί να προβάλλει τα Μινωικά συστήματα διαχείρισης υδατικών πόρων και υγρών αποβλήτων, που σε συνδυασμό με τη σύγχρονη γνώση και τεχνολογία μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη και κατασκευή έργων χαμηλού κόστους, προσφιλή και φιλικά στο περιβάλλον και υψηλής απόδοσης κυρίως, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες κοινωνίες.
Η Κρήτη έχει όλα τα ιστορικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά, ενεργειακά και ……προαπαιτούμενα για να οργανωθεί υποδειγματικά και να προβληθεί ως ένα “πράσινο” νησί με σύγχρονες υποδομές, έτσι ώστε να αποτελέσει ένα εθνικό και Ευρωπαϊκό πρότυπο!
Βιβλιογραφική πηγή: Tzanakakis, V. A., Angelakis, A. N., Paranychianakis, N. V., Dialynas, Y. G., and Tchobanoglous, G., 2020. Challenges and Opportunities for Sustainable Management of Water Resources in the Island of Crete, Greece. Water 12(6), 1538; – https://doi.org/ 10.3390/w12061538