Οι κρίσεις μιας κοινωνίας εκδηλώνονται σε διάφορα επίπεδα και δεν εντοπίζονται μόνο στην οικονομία. Σημαντική είναι επίσης η ανεπάρκεια και η αναξιοπιστία προσώπων και θεσμών.
Θα περιοριστώ στην Παιδεία που δεν παρέχεται μόνο από το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά καλύπτει έναν ευρύτερο χώρο. Η καλλιέργεια και η μόρφωση είναι αγαθά που δεν χαρίζονται. Κατακτώνται με αγωνία και κόπο πολύ. Συγκροτούνται φυσικά κυρίως από τρία στοιχεία.
Μια γενική γνώση του κόσμου, της κοινωνίας και του εαυτού μας. Μια υψηλή ηθική ποιότητα που επιτρέπει να ζούμε και να λειτουργούμε ως πολίτες με ευθύνη και συναίσθηση των ορίων μας. Επίσης, απαιτείται αισθητική καλλιέργεια, ώστε να ανακαλύπτουμε και να χαιρόμαστε την ομορφιά στη φύση και στην τέχνη.
Υπάρχουν αρκετοί πνευματικοί άνθρωποι που αγωνίστηκαν στη ζωή τους και θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπα σε μια στιγμή που τα μέσα ενημέρωσης άλλους προβάλλουν. Ένας απ’ αυτούς είναι ο Μιχάλης Α. Παπαδόπουλος, καθηγητής στο τμήμα πολιτικών μηχανικών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 15 χρόνια Συγκλητικός και 6 χρόνια Πρύτανης.
Σε προηγούμενο άρθρο μου παρουσίασα το βιβλίο του «Η αιωνιότητα της στιγμής» από τις εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, όπου συμπυκνώνει διαχρονικά τις φιλοσοφικές αναζητήσεις για τον άνθρωπο και τη ζωή προτείνοντας τη δική του εμπειρία και καταθέτοντας τη φιλοσοφική του πρόταση.
Ο ίδιος υπήρξε γόνος φτωχής ποντιακής οικογένειας και αγωνίστηκε για να κατακτήσει υψηλή μόρφωση. Μας συνδέει το ότι φιλοξενηθήκαμε ως φοιτητές σε διαφορετικό χρόνο στη Φοιτητική Εστία της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης.
Είναι μια ανθολογία από δημοσιεύματα, ομιλίες και παρεμβάσεις που κατά καιρούς ο επίσημος ρόλος του του επέβαλε να γράψει.
Με την άδεια του θα παραθέσω ένα μικρό μέρος, όπου φαίνεται η ποιότητα της σκέψης του, το ήθος του και η συναίσθηση της ακαδημαϊκής του ευθύνης.
Η αξία των λόγων του είναι διαχρονική. Στη ρευστή και δύσκολη περίοδο που ζούμε αποτελούν ίσως μια πρόταση ζωής και συμβάλλουν στην υπέρβαση μιας κρίσης που συνδέεται με την απαξίωση της πολιτικής λειτουργίας και της δημοκρατίας. Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία 6/2/99.
«Η ευημερία, η δημοκρατία και η ελευθερία από μόνες τους δεν αρκούν, ούτε μπορούν να διατηρηθούν άφθαρτες. Χρειάζονται μια πνευματική πνοή και οράματα, που φαίνεται να είναι θαμπά στις μέρες μας. Αν δεν το καταφέρουμε, οι δύσκολες μέρες που έρχονται θα γίνουν ακόμα δυσκολότερες».
«Οι ακαδημαϊκές ελευθερίες είναι αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνικής ελευθερίας, της ευνομίας, της βιούμενης δημοκρατίας. Σύντομη υπενθύμιση μερικών αυτονόητων δημοκρατικών αρχών: Τα δικαιώματα του πολίτη τελειώνουν εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα του συμπολίτη του.
Εκτός από δικαιώματα υπάρχουν και υποχρεώσεις.
Η πλειοψηφία οφείλει να σέβεται τη μειοψηφία. Η μειοψηφία όμως οφείλει να αποδέχεται τις επιλογές της πλειοψηφίας. Αν δεν τηρούνται αυτές οι υποτίθεται αυτονόητες αρχές, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για δημοκρατικές ελευθερίες, ούτε στο Πανεπιστήμιο, ούτε πουθενά αλλού στην κοινωνία.
Σύντομη υπενθύμιση μερικών πραγματικοτήτων και επιλογών της κοινωνίας μας, που πάρθηκαν με συντριπτική πλειοψηφία:
Ζούμε σ’ ένα διευρυμένο, ανοικτό ανταγωνιστικό περιβάλλον, το οποίο δίνει, αλλά και απαιτεί.
Έχουμε τη, θεωρούμενη αυτονόητη, απαίτηση να ζούμε συνεχώς καλύτερα.
Είμαστε ο πλέον αδύναμος κρίκος μιας αλυσίδας που δεν καθορίζουμε εμείς την ταχύτητα κίνησής της, στην οποία όμως θέλουμε να μετέχουμε.
Οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε. Κι όποιος γνωρίζει και σιωπά είναι συνένοχος σε όλα όσα συμβαίνουν και σε όσα θα συμβούν.»