Άνοιξη1988. Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού (ΓΓΑ), επισκεφθήκαμε τη Σόφια, πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, του τότε Προέδρου Ζιβκοφ, με σκοπό την υπογραφή πρωτοκόλλου αθλητικών ανταλλαγών Ελλάδας – Βουλγαρίας, με τον Βούλγαρο υφυπουργό Αθλητισμού, Τριανταφίλ Μαρτίνσκι.
Η φιλοξενία που μας επιφυλάχτηκε ήταν πολύ καλή. Είχαμε δε την ευκαιρία να θαυμάσουμε τις ομορφιές της Σόφιας, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, το χιονοδρομικό κέντρο Βιτοσα, το ονομαστό μοναστήρι της Ρίλα, τους υπερσύγχρονους οδικούς άξονες, τις γέφυρες, τις σήραγγες, τα υψηλά κτήρια κ.λπ., αποκομίζοντας την εντύπωση ότι βρισκόμαστε σε ένα προηγμένο κράτος.
Κάτι όμως, που διαπιστώσαμε αργότερα, μείωσε δραματικά τον αρχικό μας ενθουσιασμό. Συζητώντας με Έλληνες, που ζούσαν εκεί πολλά χρόνια, μάθαμε ότι, παρά την όποια πρόοδο του κράτους της Βουλγαρίας, οι απλοί άνθρωποι ζούσαν πολύ δύσκολα, αρκούμενοι σε ελάχιστα χρήματα. Αν και υπήρχε δωρεάν υγεία, παιδεία, ζεστό νερό κ.λπ., το επίπεδο ζωής ήταν πολύ χαμηλό.
Μία ερμηνεία που μας δόθηκε ήταν ότι αυτό συνέβαινε λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού που τους ασκούσαν τα καπιταλιστικά κράτη. Στην προσπάθειά τους να αντέξουν σε αυτό τον ανταγωνισμό, έχουν μειώσει δραματικά το επίπεδο μισθών και ημερομισθίων, για να έχουν μικρότερο κόστος παραγωγής και επίσης προστατεύουν ελάχιστα το περιβάλλον, για να αποφύγουν τις κοστοβόρες εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών και στερεών αποβλήτων.
Με γυμνό δε μάτι διακρίναμε νέους ανθρώπους, γυναίκες και άνδρες, που είχαν γίνει η σκιά μας, ζητώντας μας να τους δώσουμε δολλάρια, για να μας τα ανταλλάξουν με λέβα, σε πολλαπλάσια ποσότητα της επίσημης ισοτιμίας, δελεάζοντάς μας.
Μάθαμε δε από ανθρώπους της Ελληνικής Πρεσβείας ότι τα δολλάρια τα χρειάζονται, γιατί αξιόλογα καταναλωτικά αγαθά μπορούσαν να βρούν μόνο σε κάποια πολυκαταστήματα Ίντερσοπ, στα οποία μπορούσαν να βρουν “και του πουλιού το γάλα”, αρκεί να διαθέτουν το πράσινο αμερικάνικο νόμισμα. Κράτος λοιπόν σύγχρονο, με πολίτες όμως στα όρια της φτώχειας.
Έχοντας λοιπόν ανάμεικτα συναισθήματα και ακολουθώντας το πρόγραμμα ξενάγησης που μας είχαν συντάξει, οδηγηθήκαμε στο Μέγαρο Κουλτούρας της Σόφιας. Ένα καταπληκτικό μέγαρο, ωραιότερο του ελληνικού στην πλατεία Μαβίλη στη Αθήνα.Όμως εκεί μάς περίμενε μια ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη. Μόλις μπήκαμε μέσα, ένας τεράστιος πίνακας ζωγραφικής ενός διάσημου ζωγράφου, του Μιχαήλ Στεφανωφ από τη Βάρνα, τράβηξε την προσοχή μας.
Ο επιβλητικός αυτός πίνακας είχε στο κέντρο ένα φτωχό ημίγυμνο κουρελή Βούλγαρο, που φορούσε απομεινάρια τοπικής στολής, σε στάση του εσταυρωμένου Χρισού, με απλωμένα τα χέρια, όπως είναι πάνω στον Σταυρό. Δίπλα δε στο στήθος του, σαν νέος Προμηθέας δεσμώτης, ένα μεγάλο όρνεο, ο Φοίνικας, είχε ξεσκίσει το στήθος του και κατέτρωγε το συκώτι του, το οποίο, κατά τη μυθολογία, αναγεννάται από τη στάκτη του και συμβολίζει την αναγέννηση.
Βλέπαμε λοιπόν μπροστά μας ξεκάθαρα και εύγλωττα το μήνυμα του ζωγράφου: Στον βωμό της ανάπτυξης του βουλγαρικού κράτους, ο πολίτης είναι ταυτόχρονα Χριστός εσταυρωμένος, που περιμένει την Ανάσταση, αλλά και Προμηθέας δεσμώτης, τον οποίον ο Δίας, δηλαδή η εξουσία, έδεσε στον βράχο του Καυκάσου, και το πουλί της αναγέννησης τρέφεται από το συκώτι του.
Ερώτησα έναν από τους ξεναγούς μας ποιος ζωγράφισε τον πίνακα, με ένα τέτοιο τολμηρό μήνυμα, που κριτικάρει τόσο αυστηρά το καθεστώς. Μου είπε το όνομα του ζωγράφου, αλλά μου τόνισε ότι ήταν έμπνευση της υπουργού Πολιτισμού, Λιουντμιλα Ζιβκοβα, κόρης του Προέδρου Ζιβκοφ.
Όταν τον ρώτησα αν είναι ακόμη υπουργός, μου απάντησε ότι έχει πεθάνει. Βρέθηκε νεκρή στο λουτρό της το 1981. Μάθαμε μετά, όπως ήταν επόμενο, ότι πολλές ερμηνείες δόθηκαν για τον ξαφνικό της απρόσμενο θάνατο.Πολλοί μίλησαν για αυτοκτονία ή ακόμη και για δολοφονία. Είναι γεγονός ότι σκληροπυρηνικά στελέχη του Κόμματος ήσαν έξω φρενών για τις νεοφανείς πολιτιστικές της αναζητήσεις, που δεν ταίριαζαν με τις ολοκληρωτικές απόψεις τους. Το μήνυμα του πίνακά της καταδεικνύει ότι είχε ιδέες για φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος.
Η εμπειρία μας όμως στη Σόφια αποδεικνύεται τελικά μια ανάμνηση από το… μέλλον. Ποιος το περίμενε λοιπόν, μετά από 30 ολόκληρα χρόνια, το 2018, στην Ελλάδα, μέλος της Ε.Ε. και μάλιστα της σκληρής ζώνης της ΟΝΕ και του ΝΑΤΟ, με την οικονομική κρίση που βιώνει και τη δέσμευσή μας με τα δυσβάστακτα πρωτογενή υπερπλεονάσματα, ο Έλληνας πολίτης να βρίσκεται με τη θηλιά στον λαιμό, να υπονομεύεται η όποια ανάπτυξη, οι νέοι να μεταναστεύουν μαζικά, η ανεργία να καλπάζει, να μην μπορούν όσοι εργάζονται να κάνουν οικογένειες με 400 ή 500 ευρώ τον μήνα, ο ελληνικός πληθυσμός να μειώνεται δραματικά, να διαλύεται το κοινωνικό κράτος και να ναρκοθετείται το μέλλον;
Φτωχοποιούν συνειδητά τον ελληνικό λαό, για να τον ποδηγετήσουν πολιτικά, ο οποίος πνιγμένος στα χρέη έχει χάσει, εκτός των άλλων, και την αξιοπρέπειά του και δεν αντιδρά, σαν να είναι ναρκωμένος. Για να καταπολεμήσουν, δήθεν, την άνιση κατανομή του πλούτου, μοίρασαν ίσα στους πολλούς τη δυστυχία.
Και ο Έλληνας πολίτης το 2018 παραμένει περίπου όπως ο Βούλγαρος το 1988, Χριστός εσταυρωμένος, περιμένοντας την Ανάσταση, αλλά και Προμηθέας δεσμώτης, που το συκώτι του ταΐζει το αδηφάγο πουλί της κρατικής κακοδιαχείρισης…