Το τράνταγμα κράτησε λίγα δευτερόλεπτα. Οι ρωγμές που προκάλεσε όμως μπορεί να μείνουν για χρόνια. Σαν τις ανοιχτές πληγές που δεν επουλώνονται εύκολα. Γιατί με το σεισμό δεν ράγισαν μόνο τα κτίσματα, αλλά και οι καρδιές των ανθρώπων που τα κατοικούσαν. Μέσα σε αυτά τα σπίτια γεννήθηκαν πολλοί από αυτούς.
Εκεί μεγάλωσαν και έζησαν όλες τις χαρές και τις λύπες τους. Εκεί, ανάμεσα στους τοίχους που πριν από δέκα μέρες ήταν ακόμα όρθιοι, ονειρεύτηκαν, ερωτεύτηκαν, αγωνίστηκαν, δημιούργησαν.
Τώρα, κάτω από τα ερείπια των σπιτιών τους δεν βρίσκονται μόνο οι οικοσκευές και τα αγαπημένα τους αντικείμενα, αλλά είναι θαμμένη ολάκερη η ζωή τους.
Μια ζωή που μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα καταπλακώθηκε από τις πέτρες, τα τούβλα και τα μπάζα. Οι μνήμες μόνο γλύτωσαν μαζί με τους επιζώντες για να τους τυραννούν, αλλά και για να τους φωνάζουν το πόσο τυχεροί στάθηκαν μέσα στην ατυχία τους, που κατάφεραν να διαφυλάξουν το σημαντικότερο αγαθό, τη ζωή τους. Μακάρι να ήταν αυτός ο κανόνας για όλους όσους έπληξε ο φονικός σεισμός της 27ης Σεπτεμβρίου.
Μακάρι να μην υπήρχε η εξαίρεση, το τραγικό πρόσωπο της τραγωδίας που δεν γλύτωσε από τη μανία και την οργή του Εγκέλαδου, και τότε όλα θα ήταν διαφορετικά…
Είναι πάντως λυπηρό το γεγονός ότι, για τα χαρακτηριστικά των σεισμών που συμβαίνουν στον ελλαδικό χώρο, έχουν πάντα τον πρώτο λόγο το Ευρω-Μεσογειακό και το Αμερικάνικο σεισμολογικό ινστιτούτο και όχι το Ελληνικό. Για τους πολίτες βεβαίως ο σεισμός δεν μετριέται σε μονάδες της κλίμακας Ρίχτερ, αλλά σε νεκρούς, σε τραυματίες, σε άστεγους και σε υλικές καταστροφές. Δυστυχώς, στον φοβερό σεισμό που έπληξε την ευρύτερη περιοχή του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, τα είχαμε όλα αυτά. Έναν συνάνθρωπό μας νεκρό, δεκάδες τραυματίες, χιλιάδες άστεγους και περισσότερα από χίλια κατεστραμμένα κτήρια.
Δανείστηκα για τον τίτλο του άρθρου τον επιστημονικό όρο «Μετασεισμική ακολουθία», όχι βέβαια για να παρακολουθήσω την εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας στην πληγείσα περιοχή μετά τον κύριο σεισμό (αυτό αποτελεί υποχρέωση των ειδικών), αλλά για να επιχειρήσω μια στοιχειώδη προσέγγιση στις κοινωνικές επιπτώσεις που μοιραία έπονται του καταστροφικού σεισμού. Μετά το πρώτο μεγάλο σοκ του κύριου σεισμού (όπως όλα δείχνουν) και τους ισχυρούς μετασεισμούς που ακολούθησαν, είμαστε τώρα σε θέση νομίζω να εξαγάγουμε με ψυχραιμία και νηφαλιότητα κάποια πρώτα δειλά συμπεράσματα, που ίσως να μας φανούν χρήσιμα στο μέλλον:
Το πρώτο συμπέρασμα που εξάγεται αβίαστα από τις παραδοχές των επιστημόνων, είναι ότι δεν περιμέναμε έναν τέτοιο μεγάλο σεισμό. Οι σεισμολόγοι μελετάνε τη σεισμική δραστηριότητα μιας περιοχής από τα ενεργά καταγεγραμμένα ρήγματα της περιοχής τα οποία παρακολουθούν διεξοδικά. Κι όμως, στο ρήγμα του Αρκαλοχωρίου «έπεσαν έξω»!
Εδώ βεβαίως γεννιέται μια ακολουθία από εύλογα ερωτήματα, που ενδεχομένως έχουν να κάνουν με τις συμπεριφορές και τις στάσεις μας, που ίσως θα πρέπει να αναθεωρήσουμε για το μέλλον. Γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση από πλευράς σεισμικότητας στην Ευρώπη και την έκτη παγκοσμίως. Έτσι οι σεισμοί στη χώρα μας πραγματοποιούνται με μεγάλη συχνότητα και ένταση και όλοι εμείς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Πώς γίνεται λοιπόν να κοιμόμαστε ήσυχοι σε μια περιοχή που «βράζει» από έντονη σεισμική δραστηριότητα;
Το ρήγμα του Αρκαλοχωρίου μάλιστα έκανε αισθητή την παρουσία του εδώ και πάρα πολλά χρόνια (από το 1949), με πολλές μικρές δονήσεις. Ίσως να ήθελε κάτι να μας «πει» αλλά εμείς δεν το «ακούγαμε»! Ένα άλλο εύλογο ερώτημα είναι αν έχει καταγραφεί κατά το πρόσφατο παρελθόν, από κάποια αρμόδια αρχή, η κατάσταση των κτισμάτων στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το ρήγμα του Αρκαλοχωρίου. Οι μετά σεισμό καταγραφές πάντως ανέδειξαν ένα γερασμένο πλήθος κτισμάτων, ακόμα και μέσα στην ιστορική κωμόπολη και πρωτεύουσα του Δήμου Μινώα.
Τώρα οι ειδικοί δηλώνουν ότι ορθώς έπεσαν όλα αυτά τα κτίσματα, λαμβάνοντας υπόψη την παλαιότητά τους αλλά και την ένταση του σεισμού. Αναρωτιέται όμως κανείς από αυτούς σήμερα, πόσους νεκρούς θα είχαμε αν ο σεισμός γινόταν νύχτα; Μήπως η καταγραφή αυτή θα έπρεπε να έχει προηγηθεί του σεισμού; Δεν υπήρχε για εκείνους, έστω και ως πιθανότητα, ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Αν υπήρχε, έκαναν άραγε κάποια ενέργεια;
Σε μείζον πρόβλημα αναδεικνύεται τώρα η σχολική στέγη. Τα περισσότερα κτηριακά σχολικά συγκροτήματα περί του Αρκαλοχωρίου κρίθηκαν ακατάλληλα αμέσως μετά την εκδήλωση του σεισμού. Πόσα άραγε από αυτά ήσαν ακατάλληλα και προ του σεισμού κατά την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς;
Τι θα γίνει τώρα με τα μαθήματα των μαθητών που στεγάζονταν σε αυτά τα σχολεία και ιδιαίτερα με τους μαθητές της Γ’ Λυκείου που δίνουν πανελλαδικές εξετάσεις; Με ποιο τρόπο θα αντικατασταθούν οι 110 κατεστραμμένες σχολικές αίθουσες του Δήμου Μινώα; Χρειάζεται ένας γρήγορος αλλά σοβαρός σχεδιασμός που δεν θα καταφύγει πάλι στην εύκολη-πρόχειρη-βολική-λύση της τηλεκπαίδευσης, που αποτελεί πλέον την σύγχρονη εκδοχή της εκπαιδευτικής πλάνης και της οικτρής αυταπάτης.
Δεν έχω πειστεί καθόλου ότι υπήρχε σχέδιο από τον κρατικό μηχανισμό για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας έκτακτης ανάγκης. Τώρα που τέλειωσαν οι ευχές πρέπει να περάσουμε στις λύσεις. Η μεταφορά και τοποθέτηση των οικίσκων θα πρέπει να γίνει τάχιστα πριν να έρθουν οι βροχές στις πληγείσες περιοχές. Επίσης, θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες ώστε να μεταφερθούν περισσότεροι άστεγοι στις ξενοδοχειακές μονάδες που προσφέρθηκαν για την προσωρινή τους στέγαση. Δεν νοείται, δέκα μέρες μετά τον μεγάλο σεισμό, μικρά παιδάκια ή νεογέννητα να διαμένουν ακόμα σε αντίσκηνα.
Η Πολιτεία οφείλει επίσης, χωρίς τις γνωστές γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και κωλυσιεργίες, να δρομολογήσει τις διαδικασίες για τις αποζημιώσεις που αφορούν την αποκατάσταση των κτηρίων, σε εύλογο χρονικό διάστημα. Η απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ ενός κτίσματος που έχει κατεδαφιστεί, δεν αποτελεί μέτρο στήριξης αλλά αυτονόητη αυτόματη εξέλιξη. Θα πρέπει επίσης να υπάρξει μέριμνα για τους ανθρώπους που έχασαν τις δουλειές τους λόγω του σεισμού και να οριστεί κάποιος υπεύθυνος να διαχειριστεί το ταμείο αποκατάστασης των σεισμόπληκτων.
Η μεγάλη αυτή δοκιμασία, εκτός από τις αδυναμίες μας, ανέδειξε για μία ακόμα φορά και τα υγιή αντανακλαστικά της κοινωνίας μας. Μιας κοινωνίας που ευτυχώς εξακολουθεί ακόμα να παραμένει ανθρώπινη και αλληλέγγυα σε εκείνους που την έχουν ανάγκη!
Χωρίς καμία αμφιβολία οι άνθρωποι που πληγώθηκαν από τον Εγκέλαδο θα πρέπει να έχουν μεγάλη υπομονή, γιατί ο δρόμος που ξεκίνησαν να βαδίζουν πριν από δέκα μέρες θα είναι μακρύς και ανηφορικός. Στο τέλος θα αντέξουν εκείνοι που «η ψυχή τους είναι πιο βαθιά από την πληγή τους», όπως θα έλεγε και ο Νίτσε. Η «οδός ελπίδας» πάντως, περνάει έξω από ένα αντίσκηνο στο Αρκαλοχώρι, για να μας θυμίζει την αστέρευτη δύναμη του ανθρώπου να αντιστέκεται την ώρα της μεγάλης συντριβής, να ελπίζει και να ονειρεύεται…
Κανένας σεισμός στην παγκόσμια ιστορία δεν στάθηκε ικανός να σταματήσει την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, όσο καταστροφικός κι αν ήταν αυτός. Τα κτήρια ξαναχτίστηκαν, οι άνθρωποι προχώρησαν και όλοι απέκτησαν εμπειρίες για μια μελλοντική αντιμετώπιση των σεισμών. Και να μην ξεχνάμε και τούτο: «Τα περισσότερα από αυτά που θα γίνουν στο μέλλον, είναι ίδια με εκείνα που έχουν ήδη γίνει». Δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο αυτός ο αφορισμός του Αριστοτέλη ενισχύει περισσότερο την αισιοδοξία ή την απαισιοδοξία μας, αλλά είμαι σχεδόν βέβαιος ότι μπορεί να βελτιώσει την φρόνησή μας.
https://moschonas.wordpress.com