Πολλές φορές προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου για το αν είναι σωστός ο ξεχωριστός εορτασμός της Πρωτομαγιάς. Προσπαθώ να τον πείσω ότι οι αγώνες, οι θυσίες, τα θύματα της εργατικής τάξης δεν πρέπει να έχουν χρώματα, ούτε να γίνονται αιτία εκμετάλλευσης ή προβολής ή και πολιτικής σκοπιμότητας.
Αυτοί οι άνθρωποι με πιστεύω και ιδανικά, όχι μιας χρήσης, πάλεψαν, αγωνίσθηκαν και θυσιάστηκαν για χάρη μας. Θέλησαν να πατάξουν την αδικία, την εκμετάλλευση και να εγκαθιδρύσουν το κράτος δικαίου. Σ’ αυτούς τους ήρωες της εργατικής τάξης αφιερώνουμε σήμρα αυτές τις αράδες και σίγουρα τέτοιες μέρες το μυαλό πηγαίνει στο εργατοϋπαλληλικό κέντρο του Νομού Ηρακλείου και σ’ όλους εκείνους! Ηράκλειο παραμονές της εργατικής Πρωτομαγιάς του έτους 1945:
Διατελούμεν μετά της προσηκούσης τιμής
Ο Πρόερος του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου, Στρατής Περγαλίδης.
Ο γενικός γραμματέας, Ανδρέας Σταυρουλάκης.
Με έγγραφό τους, απευθύνονται προς τον Δήμαρχο Ηρακλείου, τον Δημήτριο Χαλκιαδάκη, του οποίου το περιεχόμενο είναι το εξής:
“Ως εκπρόσωπος 6.500 εργατών της πόλης μας, έχομεν την τιμήν να σας γνωρίσωμεν τα κάτωθι: Με την ιδιότητά σας, ως μέλους της Επιτροπής διανομής ιματισμού, ο εργατικός κόσμος της πόλης μας ευρίσκεται εις αθλιωτάτην κατάστασιν, άνεργοι κατά 95%, γυμνοί, τόσο αυτός και όχι ανεξαιρέτως τα μέλη της οικογένειάς του, το θέαμα ρακενδύτων παιδιών και γενικά ανθρώπων είναι μόνιμον εις τας εργατικάς συνοικίας αι οπαίαι κατά μέγα μέρος είναι κατεστραμέναι από τους αλλεπαλλήλους βομβαρδισμούς.
Διά ταύτα αιτούμεν: Όπως προτιμηθούν μετά την διανομήν εις τα καμμένα χωριά (εις εκείνα όμως που δεν έγινε καμμία διανομή) κατ’ εξαίρεσιν πρώτον εις τους εργαζομένους της πόλεώς μας και εις περίπτωσιν περισεύματος εις τους λοιπούς κατοίκους της πόλεως.
Αντίθετος ενέργειά σας θα σας φέρει αντιμέτωπους με το κοινό αίσθημα τόσο χιλιάδων εργατών και θα εξεγείρει την απόλυτα δικαιολογημένη αγανάκτησίν των. Ευελπιστούντες ότι ως μέλος της αρμοδίας επιτροπής θα συμβάλλετε θετικά δια την εξυπηρέτησιν του τόσο δικαίου πόθου ολοκλήρου του εργαζομένου κόσμου της πόλεώς μας.
Εκείνη τη χρονιά στο 1945, το εργατικό κίνημα του Ηρακλείου αποκτά έναν πραγματικά τιμητικό τίτλο. Την εποχή που οι γυναίκες δεν έχουν καν δικαίωμα ψήφου στις εκλογές, οι εργαζόμενοι του Ηρακλείου αναδεικνύουν μια γυναίκα στην Εκτελεστική Επιτροπή του Εργατικού Κέντρου. Πρόκειται για την Βαγγελιώ Μαρκοπούλου, που εκλέγεται στο Εκτελεστικό Γραφείο (όπως λέγεται πλέον η Εκτελεστική Επιτροπή).
Η Βαγγελιώ Μαρκοπούλου αναδεικνύεται με την ψήφο των 63 από τους 70 αντιπροσώπους των 32 σωματείων, στην εργατική συνδιάσκεψη της Κυριακής, 21ης Ιανουαρίου 1945. Στην πρώτη συνεδρίαση της νέας Εκτελεστικής, που πραγματοποιείται την επομένη της συνδιάσκεψης, την Δευτέρα 22α Ιανουαρίου 1945, ο Πρόεδρος της Εφορευτικής Επιτροπής Γιάννης Νικηφοράκης, ανανκοινώνει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας.
Είχαν ψηφίσει 70 αντιπρόσωποι. Πρόεδρος εξελέγη ο Στρατήγης Περγαλίδης με 67 ψήφους, αντιπρόεδρος ο Θεόδωρος Πάγκαλος και γενικός γραμματέας ο Ανδρέας Σταυρουλάκης με 67 επίσης ψήφους. Ταμίας ο Γιάννης Χρυσοστομίδης με 60 ψήφους αντικατέστησε το διοικητικό σύμβουλο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος Γιώργο Κυπριωτάκη που μετείχε στην Εκτελεστική, αφού εξελέγη με 58 ψήφους ως έφορος, με 50 ψήφους επίσης σύμβουλος ο Σωτήρης Σιδέρης και με 63 ψήφους η Βαγγελιώ Μαρκοπούλου.
Ποια όμως ήταν τα επαγγέλματα και τα διάφορα σωματεία, τα οποία ανήκουν στη δύναμη του Eργατικού Kέντρου Ηρακλείου;
Πρόκειται για τα σωματεία:
Λιμενεργατών, Αρτεργατών, Κομιστών τελωνείου, σταφιδεργατών και σταφιδεργατριών, ραπτεργατών, τεχνικών κουρέων, συσκευαστών οπωρών, λεμβούχων, εργατών μετάλλου, αμαξοκαραγωγέων, μυλεργατών, τεχνιτών ξυλουργών, ηλεκτροτεχνιτών, εμποροϋπαλλήλων, υποδηματεργατών, καρφοκιβωτοποιών, υπαλλήλων καφεζυθεστιατορίων, οδηγών αυτοκινήτων, τυπογράφων, επιπλοποιών, φορτοεκφορτωτών ξηράς λιμένος, φορτοεκφορτωτών πόλεως, ζαχαροπλαστών, εργατών χειραμαξών, ελαιοχρωματιστών, μουσικών, εκδοροσφαγέων, σαπουνεργατών, εφημεριδοπωλών, λατόμων, πρακτοριακών, μικροπωλητών, βιρσοδεψεργατών, κεραμουργών, οικοδόμων, εργατών γης Ηρακλείου, φοροτεχνικών, βοηθών αυτοκινήτων, υπάλληλοι σταφιδεργοστασίων, νοσοκόμων, εργατών γης Καλεσσών, εργατών γης Αρχανών, εργατών γης Κουνάβων, υδραυλικών, επιστατών δημοσίων έργων, καπνεργατριών και τεχνικών μαγείρων και βοηθών. Σαράντα επτά είναι ο συνολικός αριθμός σωματείων τα οποία ανήκουν στη δύναμη του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου.
Ίσως κάποια από αυτά τα επαγγέλματα να ακούγονται παράξενα στα αυτιά των σημερινών νέων και σήμερα πια δεν υπάρχουν.
Βλέπουμε όμως τους χώρους δουλειάς τους, τα εργαστήριά τους, που άλλα ερειπωμένα και ριμαγμένα, παραδομένα στον χρόνο, χώρο που κάποτε έσφυζαν από ζωή. Ένα από αυτά ήταν και του βιρσοδεψεργάτη και οι χώροι εργασίας τους ήταν τα ταμπακαριά, τα οποία βρίσκονται στον παραλιακό δρόμο, κοντά στην περιοχή του Παγκρητίου Σταδίου.
Κάποιοι τοίχοι αντιστέκονται ακομα, ίσως για να θυμίζουν κάτι κι αυτοί. Για πόσο καιρό όμως; Χωρίς σκεπές, αφού κι αυτές έχουν σωριασθεί, με κάποια κεραμίδια να κρατούν ακόμα, της γνωστής κεραμοποιίας “ΕΛΕΦΑΣ”, που πιθανότατα να θυμούνται οι παλιότεροι… Κάποτε, εδώ υπήρξαν χώροι δουλειάς και μάλιστα σκληρής.
Κάμποσα σιδερένια δοκάρια ολοσκούριαστα με άγκιστρα κρεμασμένα πάνω απ’ αυτά και κάποια πολυκαιρισμένα σχοινιά πάνω στα οποία κρεμούσαν οι ταμπάκηδες τα δέρματά τους, παραδόθηκαν κι αυτά για πάντα στο ανελέητο και σκληρό πέρασμα του χρόνου. Με ιδιαίτερη προσοχή προσπάθησα να δω τους χώρους.
Αριστερά και δεξιά μόλις μπαίνεις, βλέπεις τις χτιστές με τούβλα δεξαμενές, τις γούρνες όπως τις έλεγαν, μέσα στις οποίες έριχναν νερό μαζί με ποτάσα διαλυμένη, για να μαλακώσουν τα δέρματα και να καθαριστούν σε πρώτη φάση. Οι προβιές, όπως έχουμε ακούσει να τις λένε. Αυτή όλη ήταν η διαδικασία της πρόδεψης.
Συνεχίζοντας την διερεύνησή μου στους χώρους αυτούς, τα μάτια μου πέφτουν πάνω σε κάποια αφιλόξενη γκαραζόπορτα που κλεισμένη κι αυτή, εδώ και χρόνια, κρατάει μέσα της κάποια μυστικά που είχαν σχέση προφανώς με τη μεταφόρτωση των κατεργασμένων πια δερμάτων. Απέξω, κάποιοι ανενεργοί κύλινδροι, ανομοιομεγέθεις κι αυτοί, που έπαιζαν κάποτε τον δικό του ρόλο ο καθένας.
Αυτά ήταν τα βυρσοδεψεία της πόλης μας, τα ταμπακαριά του Μεγάλου Κάστρου. Εμείς απλά τα θυμούμαστε, τα παιδιά μας ίσως να μην τα γνωρίσουν καθόλου. Κι εδώ θα πρέπει η Πολιτεία πριν καλά-καλά ισοπεδωθούν από την σύγχρονη και καταστροφική μανία κάποιας μπουλντόζας, να διατηρήσει κάποποιους τέτοιους χώρους, ως μουσεία. Απλά για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νέοι!
Μέρα Μαγιού είναι ο τίτλος του ποιήματός μου, έτσι τουλάχιστον άρχισα, αλλά τελείωσα με τους ερειπωμένους και παραμελημένους χώρους των ταμπακαριών. Αν επρόκειτο για θέμα έκθεσης, σίγουρα ο διορθωτής θα την χαρακτήριζε “εκτός θέματος”, σίγουρα όμως σιωπηλά θα αποδεχόταν ότι το περιεχόμενο αυτό θα ήταν “εντός της πραγματικότητας”.