Στοιχεία για τις οικονομίες των περιφερειών των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για το κάθε έτος δίνονται στη δημοσιότητα από τη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (τη Eurostat) το μεθεπόμενο έτος. Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται στο ότι απαιτεί χρόνο η συλλογή και ο έλεγχός τους από τις αρμόδιες Στατιστικές Υπηρεσίες των κρατών και στη συνέχεια διαβίβασής τους στη Eurostat.
Η Υπηρεσία αυτή, με τη σειρά της, τα ελέγχει αν είναι σύμφωνα με τους κανονισμούς της. Τα στοιχεία για τις περιφέρειες των κρατών-μελών της Ε.Ε. για το έτος 2019 δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 3 Μαρτίου, αλλά δεν υπάρχουν, ακόμα, στοιχεία για τους νομούς της καθεμιάς από αυτές τις περιφέρειες για το έτος αυτό.
Με βάση τα δημοσιευθέντα στοιχεία από τη Εurostat για το 2019 και τα αντίστοιχα στοιχεία για τα έτη 2000-2018 από τη βάση δεδομένων της ίδιας Υπηρεσίας εξετάζουμε τις επιπτώσεις της εφαρμογής των μέτρων των Μνημονίων στις περιφέρειες της χώρας μας τη δεκαετία 2010-2019. Συγκεκριμένα θα εξετάσουμε το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των περιφερειών αυτών σε σταθερές τιμές του 2010 τις δύο πενταετίες:
-2010-2014 στην οποία εφαρμόστηκαν τα μέτρα του πρώτου Μνημονίου και τα περισσότερα του δεύτερου, και
– 2015-2019 στην οποία εφαρμόστηκαν τα υπόλοιπα μέτρα του δεύτερου Μνημονίου και εκείνα του τρίτου.
Το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σταθερές τιμές του 2010 μιας χώρας προκύπτει από το συνολικό ΑΕΠ της σε εκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές, δηλαδή την αξία των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα (γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας και δασών), του δευτερογενούς τομέα (της βιομηχανίας, τη βιοτεχνίας, των κατασκευών) και του τριτογενούς τομέα δηλαδή των δημόσιων υπηρεσιών (εκπαίδευσης, υγείας, πρόνοιας, διοίκησης, ενόπλων δυνάμεων κλπ) και ιδιωτικών υπηρεσιών (τουρισμού, εστίασης, εμπορίου, μεταφορών κλπ), τη διαίρεσή του με τον πληθυσμό και την μετατροπή του σε σταθερές τιμές, δηλαδή παίρνοντας υπόψη τον πληθωρισμό. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ αυξάνεται όταν το συνολικό ΑΕΠ αυξάνεται και μειώνεται ο πληθυσμός, ενώ αντίθετα μειώνεται όταν μειώνεται το συνολικό ΑΕΠ και αυξάνεται ο πληθυσμός.
Στην 1η στήλη του Πίνακα δίνεται το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε σταθερές τιμές του 2010 των περιφερειών και του Συνόλου Χώρας το έτος 2009 (πριν από τα Μνημόνια), στη 2η το 2014 (στο τέλος της πρώτης πενταετίας των Μνημονίων) και στην 3η το 2019 (στο τέλος της δεύτερης πενταετίας των Μνημονίων). Στην 4η στήλη δίνεται η ποσοστιαία μεταβολή του το 2014 σε σχέση με το 2009 και στην 5η το 2019 σε σχέση με το 2014.
Από την 4η και 5η στήλη του Πίνακα φαίνεται ότι το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2010:
-Την πρώτη πενταετία των Μνημονίων (το 2014 σε σχέση με το 2009) σημείωσε μεγάλη μείωση σε 12 περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας και μικρή αύξηση στη Δυτική Μακεδονία°.
-Τη δεύτερη πενταετία των Μνημονίων (το 2019 σε σχέση με το 2014) σημείωσε αύξηση σε 11 περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας και μείωση στη Δυτική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο.
Εξαιτίας των παραπάνω διαφορών στη μεταβολή του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε σταθερές τιμές σημειώθηκαν ανακατατάξεις στη σειρά των περιφερειών με βάση το ύψος του. Δύο είναι οι σημαντικότερες από αυτές: Η Πελοπόννησος από την 6η θέση το 2009 κατέβηκε στη 8η θέση 2014 και «ανέβηκε» στην 6η το 2019, ενώ, αντίθετα, το Βόρειο Αιγαίο από τη 13η θέση το 2009 ανέβηκε στη 7η το 2014 και «κατέβηκε» στη 13η το 2019.
Από τη σύγκριση της 5ης με την 4η θέση φαίνεται ότι η αύξηση που σημειώθηκε το 2019 σε σχέση με το 2014 ήταν πολύ μικρή σε σχέση με τη μεγάλη μείωσή του το 2014 σε σχέση με το 2009, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει σημαντική βελτίωση στη μεγάλη οπισθοδρόμηση που προκάλεσε στις οικονομίες των περιφερειών της χώρας η εφαρμογή των μέτρων των τριών Μνημονίων. Πιο συγκεκριμένα το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2010:
-Το 2014 (το τέλος της πρώτης πενταετίας των Μνημονίων) σε 10 περιφέρειες και το Σύνολο Χώρας είχε «κατολισθήσει» σε επίπεδο κατώτερο εκείνου του 2000 (ανάμεσα σ’ αυτές ήταν και η Κρήτη). Στις περιφέρειες Δυτική Μακεδονία και Αττική βρισκόταν σε επίπεδο κατώτερο του 2001.
-Το 2019 (το τέλος της δεύτερης πενταετίας των Μνημονίων) σε 10 περιφέρειες εξακολουθούσε να βρίσκεται επίπεδο χαμηλότερο του 2000 (ανάμεσα σ’ αυτές ήταν και η Κρήτη). Στη Θεσσαλία βρισκόταν σε επίπεδο κατώτερο του 2002, στην Αττική κατώτερο του 2003, στην Πελοπόννησο και στο Σύνολο Χώρας κατώτερο του 2001.
Από την ανάλυση που έγινε στο άρθρο αυτό φαίνεται πόσο μεγάλη ήταν η «οπισθοδρόμηση» που προκάλεσαν τα μέτρα των Μνημονίων στην οικονομία της χώρας και των περιφερειών της. Για την επάνοδό τους στο επίπεδο στο οποίο βρίσκονταν το 2009, δηλαδή πριν από τα Μνημόνια, θα απαιτηθούν πολλά χρόνια. Το πόσα θα είναι τα χρόνια αυτά θα εξαρτηθεί από πόσο υψηλός θα είναι ο ρυθμός ανάπτυξης των περιφερειών και του Συνόλου Χώρας και από τη μεταβολή (αύξησή ή μείωση) του πληθυσμού τους.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ