Σε ένα άρθρο μας στην εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» της 28.2.24 εξετάσαμε τη μείωση που υπέστη το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε τρέχουσες τιμές των περιφερειών τη χώρας το 2022 σε σχέση με το 2009 εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων των Μνημονίων.
Πριν προχωρήσουμε, σημειώνουμε ότι η μεγάλη μείωση του συνολικού ΑΕΠ των νομών, των περιφερειών και του Συνόλου Χώρας σημειώθηκε το 2015 σε σχέση με το 2009, εξαιτίας της εφαρμογής των σκληρών μέτρων των δύο Μνημονίων.
Το 2019 σημειώθηκε μια μικρή ανάκαμψη σε σχέση με τον 2015, για να ακολουθήσει μια μικρή μείωση το 2021, η οποία ακύρωσε τη μικρή προηγούμενη αύξηση. Εξαιτίας των μεταβολών αυτών η μεγάλη μείωση που σημειώθηκε το 2015 σε σχέση με το 2009 παρέμεινε σχεδόν η ίδια το 2021.
Για το λόγο αυτό θα εξετάσουμε στο άρθρο αυτό τη μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε τρέχουσες τιμές στους νομούς της χώρας το 2021 σε σχέση με το 2009 (για τους νομούς των κρατών-μελών της Ε.Ε. δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία για το 2022).
Όπως σημειώναμε στο άρθρο της 28.4.24, το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) σε ευρώ σε τρέχουσες τιμές προκύπτει από τη διαίρεση του συνολικού ΑΕΠ σε εκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές δια του πληθυσμού.
Αυξάνεται όταν το συνολικό ΑΕΠ αυξάνεται και ο πληθυσμός μειώνεται και μειώνεται όταν τον συνολικό ΑΕΠ μειώνεται και ο πληθυσμός αυξάνεται (το συνολικό ΑΕΠ ενός έτους είναι η αξία των προϊόντων και υπηρεσιών το έτος αυτό στους νομούς, τις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας).
Δεδομένου ότι οι Πίνακες για το συνολικό ΑΕΠ σε εκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές, τον πληθυσμό και το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε τρέχουσες τιμές για όλους τους νομούς της χώρας είναι πολύ μεγάλοι, στον Πίνακα που ακολουθεί δίνουμε τα στοιχεία αυτά μόνο για την Κρήτη και τους νομούς της και το Σύνολο Χώρας και στα σχόλια θα αναφερθούμε στη θέση των νομών της Κρήτης ανάμεσα στους νομούς της χώρας. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε. (Eurostat).
Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα δίνεται το συνολικό ΑΕΠ σε εκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές της Κρήτης και των νομών της και του Συνόλου Χώρας το 2009, στη 2η το 2021 και στην 3η η ποσοστιαία μεταβολή του το 2021 σε σχέση με το 2009. Στο δεύτερο μέρος του Πίνακα δίνονται τα στοιχεία για τον πληθυσμό και στην 3η για το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε τρέχουσες τιμές.
Η Eurostat δίνει στοιχεία για 46 νομούς, δεδομένου ότι ενοποιεί ορισμένους νομούς (π.χ. Γρεβενών-Κοζάνης, Αργολίδας-Αρκαδίας κλπ). Οι συγκρίσεις των νομών της Κρήτης γίνονται με αυτούς τους 46 νομούς. Από την 3η στήλη του Πίνακα φαίνεται ότι το 2021 σε σχέση με το 2009:
-Η μεγαλύτερη μείωση του συνολικού ΑΕΠ σε εκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές σημειώθηκε στο νομό Ηρακλείου και ήταν, όπως και εκείνη των Χανίων, μεγαλύτερη από εκείνη στην Κρήτη και στο Σύνολο Χώρας, ενώ η μείωση στους νομούς Ρεθύμνης και Λασιθίου μικρότερη. Στο ύψος της μείωσης ανάμεσα στους 46 νομούς, ο νομός Ηρακλείου κατέχει την 16η θέση, ο νομός Χανίων την 20η, ο νομός Ρεθύμνης την 26η και ο νομός Λασιθίου την 45η (βλέπε πρώτο μέρος του Πίνακα).
-Στους νομούς Ρεθύμνης, Ηρακλείου και Χανίων και στην Κρήτη σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού ενώ στο νομό Λασιθίου, όπως και στο Σύνολο Χώρας, μείωση. Στο ύψος της αύξησης του πληθυσμού ο νομός Ρεθύμνης κατέχει την 6η θέση ανάμεσα στους 14 νομούς στους οποίους σημειώθηκε αύξηση, ο νομός Ηρακλείου την 8η και ο νομός Χανίων τη 10η. Ο νομός Λασιθίου κατέχει την 23η θέση ανάμεσα στους 32 νομούς στους οποίους σημειώθηκε μείωση (βλέπε δεύτερο μέρος του Πίνακα).
-Η μεγαλύτερη μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε τρέχουσες τιμές σημειώθηκε στο νομό Ηρακλείου και ακολουθούν οι νομοί Χανίων, Ρεθύμνης και Λασιθίου. Με την εξαίρεση του νομού Λασιθίου, οι μειώσεις στους άλλους νομούς ήταν μεγαλύτερες από εκείνη στην Κρήτη και στο Σύνολο Χώρας. Στο ύψος της μείωσης ανάμεσα στους 46 νομούς, ο νομός Ηρακλείου κατέχει την 9η θέση, ο νομός Χανίων την 11η, ο νομός Ρεθύμνης την 14η και το νομός Λασιθίου τη 43η.
Εξαιτίας των παραπάνω μεταβολών σημειώθηκαν μεταβολές στη θέση των νομών της Κρήτης ανάμεσα στους 46 νομούς με βάση το ύψος του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ευρώ σε τρέχουσες το 2021 σε σχέση με το 2009. Πιο συγκεκριμένα ο νομός Χανίων από τη 10η θέση το 2009 «κατέβηκε» στην 16η το 2021, ο νομός Ηρακλείου από τη 13η στην 18η και ο νομός Ρεθύμνης από την 21η στην 23η.
Αντίθετα ο νομός Λασιθίου από τη 12η θέση το 2009 «ανέβηκε» στην 5η το 2021. Η βελτίωση αυτή της θέσης του νομού Λασιθίου οφείλεται από τη μια μεριά στη μικρότερη μείωση του συνολικού του ΑΕΠ και από την άλλη στη μείωση του πληθυσμού του.
Κλείνοντας το άρθρο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι, παρά τους κομπασμούς για την έξοδο από τα Μνημόνια το 2019 και την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, το συνολικό ΑΕΠ της χώρας σε εκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές τον 2021 ήταν χαμηλότερο από εκείνο του 2009. Το ίδιο, δυστυχώς, ισχύει και για τα έτη 2022 και 2023, γεγονός που δείχνει πόσο μεγάλη και ανεπούλωτη είναι η «πληγή» που προκάλεσαν τα Μνημόνια στην οικονομία της χώρας.
Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος της Βουλής, Υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.