Στο πρώτο από τα τρία άρθρα της σειράς αυτής (βλέπε το φύλλο της εφημερίδας «Πατρίς» της 1.6.18) εξετάσαμε τον πληθυσμό, το εργατικό δυναμικό, τη συνολική απασχόληση, την απασχόληση στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα το 2008 και το 2017 και τις ποσοστιαίες μεταβολές τους στις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας, και είδαμε τη μεγάλη μείωση της απασχόλησης στη διάρκεια της περιόδου αυτής.
Στο Μέρος Ι του άρθρου αυτού (δεύτερου της σειράς) θα εξετάσουμε τη συνολική απασχόληση κατά τομείς και στο Μέρος ΙΙ τη μερική και πλήρη απασχόληση το 2017 σε σχέση με το 2008 και τις ποσοστιαίες μεταβολές τους στις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας.
Στο τρίτο και τελευταίο άρθρο της σειράς θα εξετάσουμε την ανεργία, τα ποσοστά ανεργίας και τη μακροχρόνια ανεργία.
Ι. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΙΣ
Στον Πίνακα 2 δίνεται η απασχόληση κατά τομείς στις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας. Στις τρείς πρώτες στήλες του Πίνακα δίνεται η συνολική απασχόληση σε χιλιάδες στη γεωργία κτηνοτροφία, δασοπονία και αλιεία, στις επόμενες τρεις στη βιομηχανία κλπ (το «κλπ» περιλαμβάνει βιοτεχνία, ενέργεια, διαχείριση υδάτων, λυμάτων και αποβλήτων κ.α.), στις επόμενες τρεις στις κατασκευές (οικοδομή και τα δημόσια έργα) και στις τρείς τελευταίες στις υπηρεσίες (εμπόριο, μεταφορές, ξενοδοχεία, εστιατόρια, τράπεζες, εκπαίδευση, νοσοκομεία, δημόσια διοίκηση κ.α.).
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι η απασχόληση σε χιλιάδες το 2017 σε σχέση με το 2008:
– ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΔΑΣΟΠΟΝΙΙΑ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑ μειώθηκε σε 10 περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας και αυξήθηκε σε τρεις (Βόρειο Αιγαίο, Δυτική και Στερεά Ελλάδα). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στα Ιόνια Νησιά. Μεγάλη μείωση σημειώθηκε στην Ήπειρο, στο Νότιο Αιγαίο και στην Πελοπόννησο (πάνω από 25%) και η μικρότερη στη Δυτική Μακεδονία. Στην Κρήτη σημειώθηκε μικρή σχετικά μείωση (-10,4%).
– ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΛΠ μειώθηκε σε όλες τις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Κεντρική Μακεδονία, στην Αττική, στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο (πάνω από 30%) και η μικρότερη στη Δυτική Μακεδονία (στην οποία λειτουργούν οι μεγάλες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας). Η μείωση στον τομέα αυτό ήταν τριπλάσια εκείνης στη γεωργία κλπ.
– ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ μειώθηκε σε όλες τις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας. Η μείωση ξεπέρασε το 60% στο Σύνολο Χώρας και σε 7 περιφέρειες (σε 2 και το 70%) (πρόκειται για ´κατάρρευσηª του κλάδου εκείνου που θεωρούνταν «η ατμομηχανή» της οικονομίας). Η μείωση στο Σύνολο Χώρας ήταν διπλάσια εκείνης στη βιομηχανία κλπ και εξαπλάσια εκείνης στη γεωργία κλπ. Στην Κρήτη η μείωση ξεπέρασε το 50% και ήταν η 8η σε μέγεθος ανάμεσα στις 13 περιφέρειες της χώρας.
- ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ μειώθηκε σε 12 περιφέρειες και αυξήθηκε σε 1 (το Νότιο Αιγαίο). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στη Δυτική Ελλάδα και στην Αττική (πάνω από 17%) και η μικρότερη στην Πελοπόννησο (μόλις 0,5%). Μικρή σχετικά ήταν η μείωση στην Κρήτη (4,2%).
Οι πολύ μεγάλες μειώσεις της απασχόλησης στη βιομηχανία κλπ και οι ακόμα οι μεγαλύτερες στις κατασκευές είχαν ως συνέπεια να μειωθεί το ποσοστό συμμετοχής της απασχόλησης στους τομείς αυτούς στη συνολική απασχόληση και να αυξηθεί εκείνο της γεωργίας κλπ και των υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα το ποσοστό συμμετοχής στην συνολική απασχόληση στο Σύνολο Χώρας:
- Της γεωργίας κλπ από 11,1% το 2008 αυξήθηκε στο 12,1% το 2017, και,
- Των υπηρεσιών από 66,6% στο 72,5% λόγω κυρίως του τουρισμού, ενώ αντίθετα
- Της βιομηχανίας κλπ από 13,6% το 2008 μειώθηκε στο 11,4% το 2017, και
- Των κατασκευών από 8,6% στο 4,0 (!).
Ανάλογες ανακατατάξεις έγιναν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Ειδικότερα στην Κρήτη το ποσοστό συμμετοχής στη συνολική απασχόληση στο Νησί:
- Της γεωργίας κλπ από 15,9% το 2008 αυξήθηκε στο 16,4% το 2017, και,
- Των υπηρεσιών από 64,6% στο 71,2 % λόγω κυρίως του τουρισμού, ενώ αντίθετα
- Της βιομηχανίας από 9,4% το 2008 μειώθηκε στο 7,2% το 2017, και
- Των κατασκευών από 10,2% σε 5,1% (!).
Ανάμεσα στις 13 περιφέρειες
Το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στη συνολική απασχόληση ανάμεσα στις 13 περιφέρειες:
- Η γεωργία το είχε στην Πελοπόννησο και τα δύο έτη (30,8% το 2008 και 25,8% το 2017).
- Η βιομηχανία κλπ. στη Δυτική Μακεδονία και τα δύο έτη (20,8% το 2008 και 21.0% το 2017)
- Οι κατασκευές την Ήπειρο το 2008 (11,3%) και στην Πελοπόννησο το 2017 (6,2%).
- Οι υπηρεσίες στην Αττική και τα δύο έτη (76,8% το 2008 και 82,9% το 2017).
Το μικρότερο ποσοστό συμμετοχής στη συνολική απασχόληση και τα δύο έτη:
- Η γεωργία το είχε στην Αττική (0,9% το 2008 και 1,0% το 2017).
- Η βιομηχανία κλπ. στα Ιόνια Νησιά (5,5% το 2008 και 5,1% το 2017)
- Οι κατασκευές στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη (7,7% το 2008 και 2,8% το 2017), και
- Οι υπηρεσίες στη Δυτική Μακεδονία (50,9% το 2008 και 54,3% το 2017).
ΙΙ. ΜΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η συνολική απασχόληση μπορεί να είναι πλήρης ή μερική. Στις τρείς πρώτες στήλες του Πίνακα 2 δίνεται η μερική απασχόληση σε χιλιάδες τα έτη 2008 και 2017 και η ποσοστιαία μεταβολή τους το 2017 σε σχέση με το 2008 στις 13 περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας, στις τρεις επόμενες, η πλήρης απασχόληση και στις τρεις τελευταίες το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η μερική απασχόληση στη συνολική απασχόληση.
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι το 2017 σε σχέση με το 2008:
- Η ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ σε χιλιάδες αυξήθηκε σε 9 από τις 13 περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας και μειώθηκε τις υπόλοιπες 4. Η αύξησής της στο Σύνολο Χώρας ήταν πάνω από 100 χιλιάδες ή πάνω από 40%. Η μεγαλύτερη αύξηση (διπλασιασμός) σημειώθηκε στο Βόρειο Αιγαίο και στην Αττική και μικρότερη στην Κρήτη και στα Ιόνια Νησιά. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Ήπειρο και η μικρότερη στο Νότιο Αιγαίο.
- Η ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ σε χιλιάδες μειώθηκε σε όλες τις περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας. Η μείωση της στο Σύνολο Χώρας ήταν πάνω από το 20%, ενώ της συνολικής απασχόλησης (όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο) ήταν κάτω από το 20%. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Αττική ενώ πάνω από 20% ήταν η μείωσή της στη Θεσσαλία, τη Δυτική Ελλάδα και την Ήπειρο. Η μικρότερη μείωση (κάτω από 10%) σημειώθηκε στο Νότιο και στο Βόρειο Αιγαίο. Η μείωση στην Κρήτη ήταν κάτω από 15%.
- ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ αυξήθηκε σε 11 περιφέρειες και μειώθηκε σε 2 (Δυτική Μακεδονία και Ήπειρο). Το ποσοστό αυτό υπερδιπλασιάστηκε στην Αττική, τη Θεσσαλία και το Βόρειο Αιγαίο. Μεγάλη ήταν η αύξησή του και στη Στερεά και Δυτική Ελλάδα, ενώ πολύ μικρή ήταν Νότιο Αιγαίο και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Στην Κρήτη η αύξησή του ξεπέρασε το 20%. Εξαιτίας της διαφοράς μεταβολής του ποσοστού αυτού, άλλαξε και η σειρά που κατείχαν οι περιφέρειες στο ύψος του. Το μεγαλύτερο ποσοστό μερικής απασχόλησης το 2008 είχε η Δυτική Μακεδονία και το μικρότερο το Βόρειο Αιγαίο, ενώ το 2017 το μεγαλύτερο ποσοστό είχε η Θεσσαλία και το μικρότερο το Νότιο Αιγαίο. Η Κρήτη και τα δύο έτη κατείχε την 8η θέση σε ό, τι αφορά το ύψος του ποσοστού αυτού.
Η μεγάλη αύξηση της μερικής απασχόλησης και του ποσοστού που αντιπροσωπεύει στη συνολική απασχόληση είναι, μαζί με την ανεργία και την νέα μετανάστευση, οι βαθιές ´πληγέςª που άνοιξε η εφαρμογή των μέτρων των τριών Μνημονίων από το 2010 και μετά. Η μερική απασχόληση εκτός από τις μειωμένες αποδοχές, πολλές φορές συνοδεύεται από υπερεργασία χωρίς ασφάλιση.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.