Σίγουρα είναι δύσκολο να αλλάξει κάποιος, κάποια δεδομένα των Καστρινών. Είναι σχεδόν ακατόρθωτο να αμφισβητήσεις ή να θίξεις κάποια πράγματα, κάποιες έννοιες ή ιδέες, κάποιες εικόνες ή συνήθειες, κάποια αγαπημένα τους στέκια ή σημεία αναφοράς.
Και το πιο σίγουρο; Μην τολμήσεις να αδιαφορήσεις ή να πεις κάτι το αντίθετο για τον πολιούχο Άγιο τους, για τον προστάτη αυτής της Πολιτείας, για τον Άγιο Μηνά, τον δικό της Άγιο.
Εβδομήντα δύο περίπου χρόνια πέρασαν από τότε. Ολόκληρη η Πολιτεία ετοιμαζόταν για τη μεγάλη αυτή γιορτή. Μαζί της και πολλοί επισκέπτες που θα περνούσαν ν’ ανάψουν ένα κερί στη χάρη Του.
Κυριακή έπεφτε η μεγάλη αυτή γιορτή, όπου θα προσελάμβανε ιδιαίτερο παλλαϊκό χαρακτήρα. Όσο για τη λιτάνευση της εικόνας προβλεπόταν ιδιαίτερα μεγαλοπρεπής. Το κυριότερο όμως γεγονός ήταν ν’ ακούσουν οι Ηρακλειώτες την παραμονή το βράδυ την μεγάλη καμπάνα που τρεις ολόκληρους μήνες δεν την άκουγαν.
Κυριακή 4.10.1951… Δια του ατμοπλοίου “Κιοτζια” της εταιρείας Ανδριατικής εκ Τεργέστης εκομίσθη ο Μεγάλως Κώδων του Αγίου Μηνά. Ανακατασκευάσθηκε αφού χρησιμοποιήθηκε το μεταλλο του παλαιού ο οποίος είχε ραγίσει. Όλα αυτά έγιναν στο εργοστάσιο κατασκευής κωδώνων Ντίττα Φραντζέσκο Ινγ. Ντε Ντολι το οποίο ιδρύθηκε το 1453.
Ενώ η παλιά καμπάνα ζύγιζε 1500 κιλά, τώρα ανακατασκευασμένη ανέρχοταν το βάρος της σε 1559 κιλά.
Την συνεννόηση για την επισκευή της με το προαναφερθέν εργοστάσιο έκανε ο εν τη Τεργίστη Ηρακλειώτης που διέμεινε ο Εμμανουήλ Τρακάκης, του οποίου η συμβολή υπήρξε σπουδαιότατη αφού εξ ολοκλήρου κατέλαβε και τα έξοδα μεταφοράς της από Ηράκλειο στην Τεργέστη και το αντίθετο.
Χαρακτηριστικό είναι το ευχαριστήριο που ακολουθεί από τον πρόεδρο και τα μέλη του εκκλησιαστικού συμβουλίου του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Μηνά.
«Το Εκκλησιαστικόν Συμβούλιον του εν Ηρακλείω Μητροπολιτικού Ναού “Αγίου Μηνά” επ ευκαιρία της παραλαβής και επανατοποθετήσεως του Μεγάλου Κώδωνος του Ναού θεωρεί καθήκον και υποχρέωσιν, όπως και δημόσια εκφράση την άπειρον αυτού ευγνωμοσύνη, καθώς και τας θερμάς αυτού ευχαριστίας προς άπαντας τους οπωσδήποτε συντέλεσαντας εις την ανακατασκευήν του εν λόγω Κώδωνος, τοσούτω μάλλον καθ’ όσον ού μόνον προσεφέρθησαν ούτοι όλως ανιδιοτελώς, αλλ’ επιπλέον υπεβλήθησαν και εις σημαντικάς υλικάς θυσίας, εκδηλώσαντες ούτω την αγάπην και την στοργήν αυτών εις τον Μεγαλομάρτυρα Πολιούχον της πόλεώς μας και συγκεκριμένως
α) Τον εν Τεργέστη διακεκριμένον συμπολίτην μας κ. Εμμανουήλ Τρακάκην δια το θερμόν ενδιαφέρον και την πολύτιμον συνδρομή αυτού προς επιτυχίαν της ανακατασκευής του κώδωνος, καθώς και δια τας δαπάνας ας ούτος κατέβαλεν εξ ιδίων, τόσον δια την μεταφοράν του παλαιού κώδωνος εξ Ηρακλείου εις Τεργέστην όσον και δια την αξίαν του προσθέτου μεταλλεύματος του νέου Κώδωνος.
β) Τον κ. Διοικητήν της Αεροπορικής Βάσεως Ηρακλείου διαθέσαντα προθύμως και ευγενώς τον ανελκυστήρα του αεροδρομίου μετά του αναγκαιούντος προσωπικού δια την καθέλκυσιν και ανέλκυσιν του παλαιού και νέου Κώδωνος εις το Κωδωνοστάσιον.
γ) Την εν Τεργέστη Ατμοπλοϊκήν Εταιρίαν “ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ” ήτις ευγενώς προσφερθείσα μετέφερεν τον Κώδωνα εκ Τεργέστης δωρεάν.
δ) Τους κ. κ. Ανεμογιάννην και Δρακοντίδην, πράκτορας ατμοπλοϊκών Εταιριών, δια την πρόθυμον και άνευ αμοιβής πρακτοριακήν εξυπηρέτησιν κατά την φόρτωσιν και εκφόρτωσιν του Κώδωνος.
ε) Τον Διασαφιστήν του Τελωνείου Ηρακλείου κ. Ιωάννην Ιερονυμίδην εκτελέσαν τα απάσας τας νομίμους Τελωνειακάς διατυπώσεις κατά την φόρτωσιν του παλαιού Κώδωνος και κατά την παραλαβήν του νέου προθύμως και άνευ ουδεμιάς αμοιβής.
στ) Τα Σωματεία φορτωεκφορτωτών Λιμένος Ηρακλείου προσφέροντα τας υπηρεσίας των δωρεάν κατά τε την φόρτωσιν και εκφόρτωσιν του Κώδωνος.
ζ) Τον κ. Εμμανουήλ Χισκάκην Μηχανουργόν εκτελέσαντα απάσας τας εν τω Κωδωνοστασίω απαιτηθείσας εγκαταστάσεις και επιπλέψαν τα μετά του απαιτηθέντος προσωπικού την καθέλκυσιν ανέλκυσιν του παλαιού και νέου κώδωνος εις το Κωδωνοστάσιον προθύμως και εντελώς δωρεάν.
Εν Ηρακλείω τη 9-11-51.
Το Εκκλησιαστικόν Συμβούλιον του Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Μηνά.
Ο Πρόεδρος
Γρηγόριος Μαυροειδής
Τα μέλη
Σπυρίδων Δαφέρμος
Μίνως Κορνάρος
Σπυρίδων Χατζάκης
Χρυσ. Καρύδης».
Διασαφιστές ήταν οι εκτελωνιστές, έτσι τους έλεγαν παλιά.
Το όνομα αυτό το πήραν από το τελεωνιεακό έντυπο την ΔΙΑΣΑΦΙΣΗ που συμπλήρωναν και περιγράφανε το είδος, την ποσότητα, το βάρος και τα υπόλοιπα στοιχεία του εμπορεύματος που θα τελωνίζανε. Οι Διασαφιστές είχαν τα γραφεία τους σε ξύλινες παράγκες, στην ανατολική πλευρά του τελωνείου.
Υπήρχαν και οι αποθήκες εκεί κοντά. Κάθε μεσημέρι ο αποθηκάριος κτυπούσε ένα καμπανάκι που ήταν κρεμασμένο και σχολούσανε, τόσο οι εργάτες που δούλευαν στις αποθήκες, όσο και οι υπάλληλοι του τελωνείου. Δούλευαν όμως και τα απογεύματα. Έτσι τον χειμώνα με τον ήχο του σχολούσαν στις πέντε και το καλοκαίρι στις έξι. Έτσι είχαν τα πράγματα εκείνα τα χρόνια, εκείνη την εποχή, την σκληρή μα τόσο όμορφη και ανθρώπινη, τότε που οι ανθρώπινες σχέσεις είχαν νόημα και ουσία!
Θα κλείσω όμως το σημερινό μου πόνημα, έτσι όπως το ξεκίνησα, αναφερόμενος στη μεγάλη καμπάνα του Αγίου Μηνά. Την “ανεμαζόχτρα” των μαθητών, που όταν την άκουγαν να κτυπάει στις 8 παρά είκοσι το πρωί και στις 2 παρά είκοσι το απογευματάκι, ετοιμάζονταν για να πάνε στο σχολείο τους. Όλες αυτές οι συνήθειες γίνονταν μέχρι το 1950 που χρειάστηκε να σταλεί στην Τεργέστη για να “ξαναχυθεί”.
Ήταν δωρεά του σωματείου των οινοπωλών προς τον Άγιο Μηνά και τον τόνο του ήχου της τον έδωσε ο μουσικός και συνθέτης Γεώργιος Χουρμούζιος.