Στα τέλη Αυγούστου η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε τα πρώτα αναλυτικά στοιχεία για τα αποτελέσματα της Απογραφής 2021 σε σύγκριση με τα αντίστοιχα της Απογραφής 2011.
Η εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» δημοσίευσε τα αποτελέσματα αυτά για την Κρήτη όπως τα έδωσε η ΕΛΣΤΑΤ. Δυστυχώς ο τρόπος αυτός δεν δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να δει ποιες ακριβώς ήταν οι αλλαγές που σημειώθηκαν και επιπλέον δεν δίνει και εξηγήσεις για τις μεταβολές αυτές. Στα στοιχεία που έδωσε η ΕΛΣΤΑΤ και δημοσίευσε η εφημερίδα δεν περιλαμβάνονται στοιχεία για τους νομούς της Κρήτης.
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε τις μεταβολές που σημειώθηκαν στον πληθυσμό της Κρήτης και των νομών της και του Συνόλου Χώρας και τους παράγοντες στους οποίους οφείλονται οι μεταβολές αυτές.
Στο επόμενο άρθρο θα εξετάσουμε τις μεταβολές του πληθυσμού τους κατά μεγάλες ομάδες ηλικιών κατά φύλο και την οικογενειακή κατάστασή του πληθυσμού τους. Όλα τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι των Απογραφών 2011 και 2021 από τη βάση δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ.
Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα 1 δίνεται ο πληθυσμός των ανδρών στην Κρήτη και στους νομούς της και στο Σύνολο Χώρας το 2011, στη 2η στήλη το 2021 και στην 3η η διαφορά τους. Στο δεύτερο μέρος δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία των γυναικών και στο τρίτο του συνόλου (ανδρών και γυναικών).
Από την 3η στήλη του Πίνακα 1 φαίνεται ότι το 2021 σε σχέση με το 2011:
– Στον πληθυσμό των ανδρών σημειώθηκε μείωση στους νομούς Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων στην Κρήτη και στο Σύνολο Χώρας και αύξηση στο νομό Λασιθίου.
– Στον πληθυσμό των γυναικών σημειώθηκε αύξηση στους νομούς Ηρακλείου, Λασιθίου και Χανίων και στη Κρήτη και μείωση στο νομό Ρεθύμνου και στο Σύνολο Χώρας.
– Στο συνολικό πληθυσμό (ανδρών και γυναικών) σημειώθηκε μείωση στον πληθυσμό των νομών Ηρακλείου και Ρεθύμνου και του Συνόλου Χώρας και αύξηση σε εκείνο των νομών Λασιθίου και Χανίων και της Κρήτης.
– Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η αύξηση του πληθυσμού της Κρήτης οφείλεται περισσότερο στην αύξηση των ανδρών και γυναικών στο νομό Λασιθίου και λιγότερο στην αύξηση των γυναικών των νομών Ηρακλείου και Χανίων.
Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ανάμεσα στις 13 περιφέρειες της χώρας, οι μόνες στις οποίες σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού τους ήταν το Νότιο Αιγαίο (Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), η Κρήτη και, (πολύ μικρή) τα Ιόνια Νησιά.
ΙΙ. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Οι παράγοντες στους οποίους οφείλονται οι μεταβολές του πληθυσμού τη δεκαετία είναι από τη μεριά η φυσική μεταβολή του πληθυσμού (η διαφορά των θανάτων από τις γεννήσεις) και από την άλλη τα μεταναστευτικά ρεύματα (η καθαρή εισροή ή εκροή πληθυσμού).
Σε ό,τι αφορά τους νομούς και την Κρήτη τα μεταναστευτικά ρεύματα είναι τόσο από και προς τους άλλους νομούς και περιφέρειες της χώρας όσο και από και προς το εξωτερικό, ενώ για το Σύνολο Χώρας μόνο από και προς το εξωτερικό. Στον Πίνακα 2 δίνονται τα σχετικά στοιχεία.
Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα 2 δίνεται το σύνολο των γεννήσεων, στη 2η στήλη το σύνολο των θανάτων, στην 3η το σύνολο της φυσικής μεταβολής του πληθυσμού και στην 4η το σύνολο των μεταναστευτικών ρευμάτων την περίοδο 2011-2020 και στην 5η το άθροισμα της φυσικής μεταβολής και των μεταναστευτικών ρευμάτων της Κρήτης και των νομών της και του Συνόλου Χώρας.
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται τη δεκαετία 2011-2020:
– Στους νομούς Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων και στην Κρήτη το σύνολο των γεννήσεων ξεπέρασε το σύνολο των θανάτων ενώ, αντίθετα, στο νομό Λασιθίου και στο Σύνολο Χώρας οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις (βλέπε 3η στήλη του Πίνακα).
– Στους νομούς Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων, στην Κρήτη και στο Σύνολο Χώρας σημειώθηκε καθαρή εκροή πληθυσμού (μετανάστευση) και μόνο στο νομό Λασιθίου καθαρή εισροή (βλέπε 4η στήλη του Πίνακα)
Εξαιτίας των παραπάνω διαφορών στη φυσική μεταβολή του πληθυσμού και στα μεταναστευτικά ρεύματα:
– Στους νομούς Ηρακλείου και Ρεθύμνου η καθαρή εκροή πληθυσμού ήταν μεγαλύτερη από τη φυσική αύξησή του με αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού τους, αντίθετα
– Στο νομό Χανίων και στην Κρήτη η φυσική αύξησή του πληθυσμού ήταν μεγαλύτερη από την καθαρή εκροή του με αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού τους.
– Στο νόμο Λασιθίου η καθαρή εισροή πληθυσμού ήταν μεγαλύτερη από τη φυσική μείωσή του με αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού.
– Στο Σύνολο Χώρας, δυστυχώς, η φυσική μείωση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την καθαρή εκροή του είχε ως αποτέλεσμα την, για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μείωση του πληθυσμού της
Σε ό,τι αφορά τις μεταβολές στους νομούς της Κρήτης η καθαρή εκροή πληθυσμού στους νομούς Ηρακλείου και Ρεθύμνου μπορεί να οφείλεται στην αποχώρηση ορισμένων μεταναστών με τις οικογένειές τους. Η καθαρή, όμως, εισροή πληθυσμού στο νομό Λασιθίου είναι δύσκολο να ερμηνευτεί. Ίσως αναλυτικότερα αποτελέσματα της Απογραφής 2021 να βοηθήσουν στην εξήγηση της.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ