Τελείωσε κι αυτό το Μουντιάλ στο μακρινό Κατάρ, αφήνοντας όμως το ιστορικό του αποτύπωμα με το στίγμα ενός σκανδάλου στην καρδιά της Ευρώπης. Ενδεικτικός είναι ο τίτλος του Politico: «A few bad apples or a whole rotten barrel?».
Δηλαδή, «Μερικά κακά μήλα ή ένα ολόκληρο σάπιο βαρέλι;». Ο κόσμος πάντως, σε λίγο καιρό δεν θα θυμάται απ’ αυτό το Μουντιάλ ούτε το Κατάρ, ούτε το Qatar Gate, ούτε και τους 6.500 νεκρούς εργάτες. Θα θυμάται μόνο δύο ονόματα. «Messi» και «Mbappe».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βεβαίως, έχει αποδείξει ότι είναι ένας ανθεκτικός και αποτελεσματικός οργανισμός, εξοπλισμένος με αντανακλαστικά αυτορρύθμισης.
Έτσι, όταν παρουσιάζονται φαινόμενα, όπως αυτό της εγκληματικής οργάνωσης τoν, Αντόνιο Παντσέρι, Φραντσέσκο Τζιόρτζι και Εύας Καϊλή, απομονώνονται, δαιμονοποιούνται και εκριζώνονται. Βέβαια, οι πεφτοσυννεφούλες και οι πεφτοσυννεφάκηδες, που ανακάλυψαν τώρα πως η «Euroland», δεν είναι και τόσο μαγική όσο νόμιζαν, καλό είναι να ακούνε και κάποια από τα πολιτικά ανέκδοτα που κυκλοφορούν και λένε περισσότερες αλήθειες.
Το «The Lobby Network», το «Corporate Europe Observatory and Lobby Control», αλλά και άλλοι οργανισμοί, στην ετήσια έκθεσή τους που αναδεικνύει το εύρος των πιέσεων που ασκούνται στην Ε.Ε. μόνο για την ψηφιακή οικονομία, παρουσιάζουν ένα «μέτωπο» 612 εταιρειών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται, Amazon, Google, Microsoft, Facebook, Intel IBM, Vodafone κ.α., που δαπανούν κάτι λιγότερο από 100 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, για να «ακούγονται» οι απόψεις τους.
Το ίδιο βεβαίως συμβαίνει και με τα φάρμακα, τα ορυκτά καύσιμα, τα χημικά, τις τράπεζες και τις αυτοκινητοβιομηχανίες. Έτσι κατοχυρώνουν οι εταιρείες αυτές την πρόσβασή τους στον πυρήνα λήψης των πολιτικών αποφάσεων, με αναπόφευκτα τα φαινόμενα διαπλοκής και διαφθοράς.
Το αντίστροφο όμως δεν γίνεται αποδεκτό. Όταν η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρότεινε τη δημιουργία ενός νέου οργάνου δεοντολογίας που να αστυνομεύει όλα τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., τα ίδια τα θεσμικά αυτά όργανα ήταν εκείνα που αντέδρασαν έντονα.
Όταν όμως συμβαίνουν φαινόμενα, όπου οι θεσμοί προσαρμόζονται χαλαρά σε αξιώσεις πολιτικών απατεώνων, τότε η πιθανότητα της διαφθοράς μετατρέπεται σε βεβαιότητα αθλιότητας. Τα έργα και οι ημέρες των πολιτικών αυτών απατεώνων, δεν προσφέρονται ως ύλη λαϊκής ψυχαγωγίας – γιατί συμβαίνει και αυτό – κλονίζοντας την πίστη των πιο αδύναμων μελών της κοινωνίας μας, ότι υπάρχει η δυνατότητα να ακουστεί κάποτε και η δική τους φωνή.
Σήμερα παρατηρούμε τα συμφέροντα να ευθυγραμμίζονται με μια νέα τάξη πραγμάτων, που καθιστά προνομιούχους εκείνους που κατέχουν υψηλά πολιτικά αξιώματα, σε έναν ευρωπαϊκό και ελληνικό κόσμο που έχει παραμορφωθεί από τις αδικίες, τη διαφθορά και τη διεύρυνση των ανισοτήτων. Καμιά πολιτική επικοινωνία, με όρους σύγχρονου μάρκετινγκ, δεν είναι σε θέση να γεμίσει το κενό της πολιτικής σκέψης και τα ηθικά ελλείμματα που έχουν δημιουργηθεί, προκαλώντας μεγάλα ρήγματα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Έτσι, σήμερα έχει κάθε λόγο να προτάσσει την κριτική του και το Κ.Κ.Ε.: «Οι ανταγωνισμοί των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, τα χιλιάδες θεσμοθετημένα λόμπι και η ίδια η Ε.Ε. των μονοπωλίων, είναι φυτώρια διαφθοράς». Εδώ βεβαίως θα παρατηρήσουμε ότι ο μηχανισμός από τον οποίο προκύπτει το σχεδόν μοιρολατρικό συμπέρασμα, είναι λίγο πιο περίπλοκος.
Η διαφθορά, με τη μορφή εξαγοράς των εκπροσώπων της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας, από τις δυνάμεις της αγοράς και της οικονομικής ισχύος, ενδημεί σε όλα τα κράτη και τις διακρατικές οντότητες του οικουμενικού καπιταλισμού. Αυτό όμως δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι όλο το δημόσιο χρήμα του κόσμου κυκλοφορεί μέσα σε βαλίτσες με ντανιασμένα «τούβλα» διαφόρων αποχρώσεων.
Η Ευρώπη, από τη δεκαετία του ’90 έχει περάσει στα χέρια μιας άλλης γενιάς. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι ηγεσίες τότε έβλεπαν με τρόμο το μέλλον και θέλησαν να το σταματήσουν. Και κατάφεραν και το σταμάτησαν, πάνω στα ερείπια και τις εκατόμβες ανθρώπινων ζωών, αποτυπώνοντας ιστορικά μια ιδιαίτερη δημοκρατική στιγμή.
Η απόφασή τους για τη δημιουργία της «Ένωσης», ήταν τότε καθαρά πολιτική. Το κίνητρό τους ήταν η αλληλεγγύη που χρειάζονταν για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μετά τον πόλεμο, θέτοντας όμως ως προτεραιότητα τον τερματισμό του ίδιου του πολέμου.
Προώθησαν την ισότητα, τη συνεργασία, το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική δικαιοσύνη και μέσα σε ένα περιβάλλον ελευθερίας και δημοκρατίας, επιδίωξαν την ανασυγκρότηση και την οικονομική ανάπτυξη. Οι σημερινοί όμως αξιωματούχοι της Ε.Ε., «αλληθωρίζουν» μπροστά σε αυτές τις αρχές και «πλέουν» μέσα σε μια νέου τύπου γραφειοκρατία, που μεταβιβάζει την κυριαρχία, από τους πάλαι ποτέ κυρίαρχους λαούς, σε εαυτούς και ημέτερους αλλήλους.
Έτσι, δίνεται ξανά η δυνατότητα της ενίσχυσης του ευρωσκεπτικισμού, αλλά και κίνητρο για να κάνουν λόγο, όλο και περισσότεροι Eυρωπαίοι πολίτες, για καθεστώς «μεταδημοκρατίας». Γιατί η περίπτωση της «συμμορίας» Παντσέρι-Τζιόρτζι-Καϊλή – όπως την αποκαλούν – αποτελεί ξεκάθαρο τοξικό συστατικό αυτής της μεταδημοκρατίας και προάγει την αντι-δημοκρατία.
Απ’ όλον αυτόν τον χαμό που δημιούργησε στην επικαιρότητα το Qatar Gate, περισσότερη αίσθηση μου προκάλεσε το αφιέρωμα του γερμανικού τηλεοπτικού σταθμού ZDF, που προβλήθηκε μάλιστα από το κανάλι της εκπαιδευτικής τηλεόρασης, με την κυρία Εύα Καϊλή να πρωταγωνιστεί ως παράδειγμα, για να γνωρίσουν και να κατανοήσουν οι μικροί μαθητές για πρώτη φορά στη ζωή τους, τους όρους «δωροδοκία» και «διαφθορά».
Δεν νομίζω να υπάρχει χειρότερος τρόπος αποδόμησης της προσωπικότητας ενός πολιτικού προσώπου, από το να αποτελεί αυτό το πρόσωπο, εκπαιδευτικό παράδειγμα απληστίας και ματαιοδοξίας, καθώς και αντικείμενο μελέτης σε μαθήματα διαφθοράς.
Μπορεί αυτήν την εποχή να μονοπωλούν την επικαιρότητα το Qatar Gate και το Morocco Gate, όμως δεν είναι φρόνιμο να ενοχοποιούμε μόνο την Ευρώπη γι’ αυτές τις εξελίξεις, γιατί το ρήγμα που δημιουργείται στην αξιοπιστία των θεσμών, δεν αφορά μονάχα την Ε.Ε. Οι ανισότητες από μόνες τους, είναι ένα αυτόνομο ρήγμα, οι οποίες επιδρούν ταυτόχρονα σε όλη τη λειτουργία και τους θεσμούς των δημοκρατιών. Αυτό συμβαίνει γιατί οι οικονομικές ελίτ αποκτούν όλο και περισσότερο πλούτο, ενώ διαθέτουν όλο και πιο καταλυτική πολιτική επιρροή. Ένα είναι σίγουρο.
Οι καπιταλιστικές δημοκρατίες – που εμφανίζονται πιο ισχυρές από ποτέ – δοκιμάζονται, περνούν κρίση και σταδιακά μειώνονται, ενώ οι δικτατορίες πολλαπλασιάζονται και γίνονται περισσότερο αυθαίρετες και επιθετικές στο διεθνές πεδίο. Η επιλογή ακραίων και δογματικών νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην οικονομία, θα διευρύνει δραματικά τις ανισότητες, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν με βεβαιότητα στα πιο βαθιά κοινωνικά ρήγματα.
Τόσο βαθιά, που είναι δύσκολο να τα καταγράψει ακόμα και η πιο σκοτεινή φαντασία. Το συμπέρασμα που βγαίνει μετά απ’ όλα αυτά είναι ότι το σύστημα εξουσίας αντλεί κατά κανόνα τα στελέχη του μέσα από την ίδια ταξική επετηρίδα, που εμπλουτίζεται ενίοτε από υπέρλαμπρους «διάττοντες αστέρες», κομισάριους, γραφειοκράτες, τεχνοκράτες, γλωσσομαθείς, με ισχυρά χαρτιά, πτυχία και άριστα μεταπτυχιακά.
Οι εκπρόσωποι, έρημοι κι απρόσωποι – όπως θα έλεγε και ο Νιόνιος – είναι ιδεολογικά και διανοητικά προετοιμασμένοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στις διάφορες οικονομικές ελίτ. Όσο για τη δικιά μας, την όμορφη Εύα, δεν νομίζω να αμάρτησε επειδή γοητεύτηκε τόσο από την όαση της αραβικής ερήμου. Γιατί την έρημο, την κουβαλούσε ήδη μέσα της.