Οι Απόκριες σχεδόν πάντα ξεκινούν τον Φεβρουάριο. Τον μήνα που πήρε το όνομά του από τον θεό των Ρωμαίων Φέβρουο (Februs), που ήταν ο θεός των νεκρών. Γι αυτό και η λατρεία των νεκρών και οι εξαγνισμοί είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τις Απόκριες. Είναι η περίοδος που τελειώνουν οι γιορτές και ανοίγει το Τριώδιο, για κάθε λογής μασκαράδες. Διαχρονικά, τα μυστήρια αναβιώνουν κάθε χρονιά, έτσι ώστε να κλείνει ένας κύκλος και να ανοίγει ένας καινούργιος. Έτσι, οι Απόκριες αποτελούν τη «γέφυρα» ανάμεσα στο χειμώνα και την άνοιξη. Οι άνθρωποι ξεφαντώνουν με αφιερώματα για τις ψυχές, επιδιώκοντας έτσι να εξευμενίσουν τη γη, ώστε να έχουν πλούσιες σοδειές.
Εμείς οι Έλληνες ζούμε ιδιαίτερα έντονα την περίοδο της Αποκριάς. Το πνεύμα των ημερών επιβάλλει τα μασκαρέματα, τα ξεφαντώματα και τις κραιπάλες, δημιουργώντας ένα είδος Διονυσιακής ατμόσφαιρας όπου τα κρασιά και τα φαγητά είναι άφθονα και καταναλώνονται απ’ όλους. Η λέξη «μασκαράς», ενώ κατά τον υπόλοιπο χρόνο θεωρείται υποτιμητική και εκλαμβάνεται ως βρισιά, τώρα στις Απόκριες αντιμετωπίζεται ως σημείο αναφοράς, γιατί παραπέμπει στην πρωταγωνιστική Διονυσιακή μορφή, πίσω από την οποία όλοι επιθυμούμε να κρυφτούμε.
Το ερώτημα που τίθεται όμως είναι: Υποκρινόμαστε κάποιους άλλους εαυτούς μας μόνο κατά την περίοδο της Αποκριάς ή και σε άλλες περιόδους; Η απάντηση μάλλον είναι προφανής για τον καθένα μας, αρκεί να είμαστε ειλικρινείς, τουλάχιστον με τον εαυτό μας: Είμαστε όλες τις εποχές του χρόνου μασκαράδες, αλλάζοντας προσωπεία ανάλογα με την περίσταση, όπως μας βολεύει καλύτερα. Γι’ αυτό και μας ενοχλεί τότε ο όρος «μασκαράς», γιατί αποκαλύπτει ακριβώς αυτό που θέλουμε να αποκρύψουμε. Δηλαδή το αληθινό μας πρόσωπο. Γιατί αυτό το «ξεμασκάρεμα» φανερώνει επώδυνα και τη γύμνια των συναισθημάτων μας. Την περίοδο της Αποκριάς υποδυόμαστε την πιο αθώα εκδοχή του εαυτού μας. Αυτήν που δεν υπάρχει δηλαδή ή στην καλύτερη περίπτωση αυτήν που σε κάποιους κατοικοεδρεύει κάπου εκεί στα ορεινά του υποσυνείδητου.
Γιατί όμως να συμβαίνουν όλα αυτά; Κακά τα ψέματα. Οι νεοέλληνες είμαστε ένας λαός που μας νοιάζει μόνο η καλοπέραση και ο εαυτούλης μας, ενώ ο μιμητισμός καθόριζε πάντα την Παιδεία μας. Ο πόνος του διπλανού μας αφήνει τις περισσότερες φορές αδιάφορους. Αν υπάρχει σήμερα ένας λόγος που βρεθήκαμε και εμείς ως χώρα – που ουσιαστικά έχει πτωχεύσει κι ας λέει άλλα ο Economist – σε οικονομικά δύσκολους καιρούς που απειλούν ακόμα και την ίδια μας την επιβίωση, είναι αυτός. Γιατί δεν λειτουργούμε πια με γνώμονα το γενικό συμφέρον, αλλά με μόνο κίνητρο το προσωπικό όφελος. Στο DNA του σύγχρονου Έλληνα η έννοια της «υπεροχής» έχει αποτυπωθεί ως συνώνυμη έννοια της «κατανάλωσης». Δηλαδή, υπερέχει εκείνος που μπορεί να καταναλώνει περισσότερα.
Όλα τ’ άλλα, περί πνευματικών αρετών, ιδεών και αξιών, για τον νεοέλληνα είναι… αέρας κοπανιστός.
Πολλοί περιγράφουν τους πολιτικούς μας, ως «τους καλύτερους μασκαράδες του τόπου». Κάποτε μάλιστα – όταν υπήρχε ακόμα η έννοια της πολιτικής σάτιρας – ανάμεσα στα άρματα των μεγάλων καρναβαλιών της χώρας, εξέχουσα θέση κατείχαν οι τεράστιες καρναβαλικές μορφές που αναπαρίσταναν τους πολιτικούς αρχηγούς όλων των κομμάτων. Τα τελευταία χρόνια όμως δεν συναντάμε πια στα καρναβάλια τέτοιες πολιτικές παρουσίες, ίσως γιατί η πολιτική σάτιρα έχει κι αυτή αποδημήσει εις Κύριον, μαζί με τις προικισμένες πολιτικές φυσιογνωμίες αυτού του τόπου. Ίσως όμως και γιατί, τους πραγματικούς μασκαράδες τους βλέπουμε πια καθημερινά μέσα στους καθρέφτες μας…
Το ότι, ο Βασιλιάς Καρνάβαλος επέλεξε να ζει και να βασιλεύει σε τούτη τη χώρα, νομίζω πως το έχουμε πια εμπεδώσει. Γιατί κι εμείς στην ίδια χώρα ζούμε. Στη χώρα που κυβερνά η διαφθορά και βασιλεύει η υποκρισία. Γιατί οι πάντες εδώ υποκρίνονται: Υποκρίνονται οι πολιτικοί που υποδύονται τις «αθώες περιστερές» για να αποποιηθούν τις πολιτικές ευθύνες τους απέναντι στο μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της χώρας. Υποκρίνονται οι πολίτες που, λίγους μόνο μήνες μετά την μεγάλη τραγωδία στα Τέμπη, αντί να επιδοκιμάσουν με την ψήφο τους την τότε κυβέρνηση και τον αρμόδιο υπουργό Συγκοινωνιών – που όπως και να το κάνουμε φέρουν και την κύρια πολιτική ευθύνη – τους αποθέωσαν, επαναφέροντάς τους στην εξουσία, με θριαμβευτικά ποσοστά μάλιστα.
Υποκρίνεται η κυβέρνηση απέναντι στους πολίτες της ακριβότερης χώρας στην Ευρώπη – που ακόμα όμως δείχνουν να την εμπιστεύονται – όταν ισχυρίζεται πως καταπολεμά την ακρίβεια, την οποία μάλιστα έχει βαφτίσει «εισαγόμενη», όταν ουσιαστικά υπηρετεί με απόλυτη συνέπεια αυτά και μόνο τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου που την στηρίζει.
Υποκρίθηκε η κυβέρνηση στους αγρότες που βρέθηκαν απέναντί της, ότι τους νοιάζεται πραγματικά και ότι θεωρεί δίκαιο τον αγώνα τους, αρνούμενη όμως την ικανοποίηση έστω και κάποιων αιτημάτων τους. Την μεγαλύτερη όμως υποκρισία, ακόμα και από αυτήν της κυβέρνησης, την εισέπραξαν οι αγρότες από εκείνους τους κομματικούς «εκπροσώπους» τους – ας πρόσεχαν ποιους επέλεγαν – που οδήγησαν και πάρκαραν τα τρακτέρ τους στην Πλατεία Συντάγματος για «ξεκάρφωμα» και το βράδυ «την έκαναν» για τα μπουζούκια…
Υποκρίνεται βεβαίως η κυβέρνηση και με την απόφασή της να ιδρύσει τα «Μη κρατικά-Μη κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια», που ο τίτλος τους και μόνο παραπέμπει στο μεγάλο ανέκδοτο της χρονιάς. Το μόνο θετικό αυτής της εξέλιξης είναι το γεγονός ότι, αυτό το ανέκδοτο αφήνει απέξω όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αφήνει όμως έκθετους και τους συνταγματολόγους της χώρας που αδυνατούν να ομονοήσουν σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.
Το 1990, ο τραγουδοποιός και τραγουδιστής Γιάννης Μηλιώκας, γνωστός για το ανατρεπτικό χιούμορ του, αλλά και για το γνήσιο σατιρικό ύφος του, κυκλοφόρησε ένα τραγούδι με τον τίτλο, «Greco mascara» (Γκρέκο μασκαρά). Το τραγούδι αυτό, σε πρώτη ανάγνωση αναφέρεται στον νεοέλληνα που σιγά-σιγά οδεύει προς την χρεοκοπία και σε δεύτερη ανάγνωση μιλάει για το κοινό «ταξίδι» των δύο αδελφών λαών, Ελλήνων και Ιταλών. Το τραγούδι, όχι μόνο αποδείχθηκε προφητικό για όλα αυτά που ακολούθησαν στη συνέχεια, αλλά εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να είναι εξαιρετικά επίκαιρο…
Ας φροντίσουμε, οι φετινές Απόκριες να είναι διαφορετικές από τις προηγούμενες.
Να ντυθούμε ήρωες πρεσβευτές του καλού και χορεύοντας χορούς κυκλωτικούς να ξορκίσουμε το κακό και ό, τι αυτό πρεσβεύει. Ίσως η στολή του ήρωα που θα επιλέξουμε να φορέσουμε, να μας δώσει μια πραγματική ελπίδα να αναβιώσουμε ως άνθρωποι.
Να κοροϊδέψουμε τον θάνατο των ιδεών και των αξιών, που αναπαύονται εν ειρήνη σε τούτο τον τόπο.
Το Τριώδιο ανοίγει σχεδόν πάντα μέσα στον Φεβρουάριο, δίνοντας έτσι το «σύνθημα» για τις Απόκριες και μαζί του, η πρώτη μυγδαλιά ανθίζει – σύμφωνα με την παράδοση – υπενθυμίζοντας πως η ελπίδα είναι ακόμα ζωντανή.
Καλή Αποκριά!