–Είμαι ευγνώμων προς την πρόεδρο κυρία Χρυσούλα Αντωνογιαννάκη και το Διοιηκητικό Συμβούλιο του «Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου ΑΓΚΑΛΙΑΖΩ», για την τιμητική πρόσκληση να μιλήσω και να αναπολήσω τον αγαπημένο μου φίλο Μανώλη Δετοράκη, αποθέτοντας ένα μικρό ευωδιαστό λουλούδι θύμησης.
Μετά από 9 χρόνια γήινης απουσίας πραγματοποιείται η σημερινή εκδήλωση προς τιμήν ενός γνησίου Κρητικού, μιας εμβληματικής φυσιογνωμίας του ιατρικού κόσμου και της ηρακλειώτικης κοινωνίας, ενεργού πολίτη με άποψη και σθένος, χωρίς φανατισμούς.
Άτομο με έμφυτη αρχοντιά, συνάνθρωπος πλήρους αγαθότητας, τίμησε την Κρήτη, που υπηρέτησε με όλες του τις δυνάμεις και τις σπάνιες αρετές του: ανθρωπιά, αξιοπρέπεια, σεμνότητα, ταπεινοφροσύνη.
Αλλά ας δούμε ποιος ήταν ο Μανώλης Δετοράκης:
Γόνος πτωχής οικογένειας, γεννήθηκε στο Αμαριανό Πεδιάδος, 24 Αυγούστου 1939, όπου σπούδασε στοιχειώδη παιδεία και αποφoίτησε με Άριστα από το Γυμνάσιο Καστελλίου, όπου κάθε μέρα πήγαινε-έλα με τα πόδια, βρέξει-λιάσει, τρέχοντας για να μπει πρώτος στην αυλή, γιατί έτσι ήθελε, λέει, ο πατέρας του.
Φοιτητής της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ως υπότροφος του Ιδρύματος Μαρκομιχελάκη, λαμβάνει το πτυχίο το 1964. και τον επόμενο χρόνο υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος ανθυπίατρος.
Μετά την απόλυσή του υπηρετεί ως αγροτικός γιατρός στις Μοίρες Ηρακλείου και στις Μάλλες Ιεράπετρας, όπου άφησε «μνήμη αγαθή».
Τότε δεν υπήρχε ακόμα η πολυτέλεια του Ι.Χ. και στα κοντινά χωριά πήγαινε με όποιο μέσο έβρισκε και καμιά φορά με τα πόδια, για να προσφέρει βοήθεια ή να συμμετάσχει στις εορταστικές εκδηλώσεις.
Και μάλιστα στο γραφικό χωριό Πετροκεφάλι Μεσσαράς, όπου άφησε τη σφραγίδα της φροντίδας του και του ενδιαφέροντός του στην ιστορία της κοινότητας, τον Ιούλιο 1995 στα εγκαίνια του Αθλητικού Κέντρου «Μιχαήλ Μπουρνόβας», ο Μανώλης Δετοράκης από το πολύκροτο βιβλίο του «Γιατροί Αγωνιστές των Κρητικών Επαναστάσεων του ΙΘ αιώνα», αναπαρέστησε τη δράση και την προσωπικότητα του οπλαρχηγού Μιχαήλ Μπουρνόβα, εξαίρετου αγωνιστή και φιλάνθρωπου γιατρού, στα ματωμένα εκείνα χρόνια, παρουσία και των απογόνων του και του Πετροκεφαλιανού γαμπρού, του πολυφίλητου Νίκου Ψιλάκη.
Αλλά και ως αγροτικός γιατρός και μετέπειτα υπήρξε συνεργάτης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (ΕΕΣ) και το τμήμα Ιεραπέτρας τού απένειμε μετάλλιο, το οποίο παρέλαβε η ερυθροσταυρίτισσα σύζυγός του Μαίρη, τέσσερις μήνες μετά τον θάνατό του, κατά τη διάρκεια συνεδρίου τον Οκτώβριο 2008, όπου είχε προγραμματιστεί (αλίμονο!) εναρκτήρια ομιλία του.
Μετά και την υπηρεσία υπαίθρου ειδικεύθηκε στην ακτινολογία-ραδιολογία στο νοσοκομείο «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» και εξεπόνησε τη διδακτορική του διατριβή «Συμβολή εις την μελέτην της αρθρικής χονδρασβεστώσεως».
Το 1969 παντρεύτηκε την ξεναγό Μαρία Παύλου Χαλκιαδάκη, κι όπως έλεγε ο κοινός φίλος Μανόλης Καρέλλης «ήταν ο ερωτικός σύζυγος με πάντα την καλή κουβέντα στα χείλη του».
Το 1972 εγκαθίσταται στο Ηράκλειο, όπου άπλωσε τις βαθιές ρίζες του, ως ιδιώτης ακτινολόγος. υπηρετεί συγχρόνως στο ΙΚΑ και ως διευθυντής στο «ΑΠΟΛΛΩΝΕΙΟΝ» θεραπευτήριο.
Με την πολυδύναμη συμπαράσταση της εκλεκτής συζύγου του Μαίρης και τη στήριξη των άξιων παιδιών τους Κατερίνας, αλλεργιολόγου σήμερα και του Στάθη, ακτινολόγου και συμπαραστάτη του ΕΕΣ, μόχθησε με ανιδιοτέλεια και αγάπη για πολλούς και πολλά αυτού του τόπου.
Ευτύχησε στην οικογενειακή του κατάσταση ως αδελφός, ως σύζυγος, ως πατέρας και ως παππούς.
Ευγενικός χαρακτήρας, καταξιωμένος γιατρός, ευρυμαθής, ερευνητής και μελετητής της ιστορίας υπήρξε μέλος πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών ιδρυμάτων και πολλών συλλόγων και σωματείων.
Αναφέρω χαρακτηριστικά: Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών μελετών (ΕΚΙΜ), Μεσογειακή Ιατρική Εταιρεία, Ραδιολογική Εταιρεία Βορείου Αμερικής (αντεπιστέλλον μέλος), Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας Κοινωνιολογίας και Φιλοσοφίας των Ιατρικών Επιστημών, Διεθνής Εταιρεία της Ιστορίας της Ιατρικής, Σύλλογος φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, Πολιτιστική Επιτροπή του Δήμου Ηρακλείου.
Δραστήριο μέλος του συλλόγου «Φίλοι Μουσείου Ελληνικής Ιατρικής» υπήρξε και συνεργάτης με τιμητικό δίπλωμα του περιοδικού «ΔΕΛΤΟΣ» – με διευθυντή συντάξεως τον κοινό φίλο καθηγητή Γιώργο Αντωνακόπουλο.
Πρωτεργάτης του «Μορφωτικού Συλλόγου Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης» και κατοπινός πρόεδρος, συνεργάστηκε με τον αξέχαστο φίλο καθηγητή Γιάννη Τσαμπαρλάκη, και τον Γιάννη Μουζά για την οργάνωση του «Μουσείου Ιστορίας της Ιατρικής» και την περισυλλογή ιατρικού και φαρμακευτικού υλικού και τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης. Αλλά η διακαής επιθυμία στέγασης του μουσείου στο κέντρο της πόλεως και μάλιστα στην πρώην κλινική Ευαγγελισμός, παρέμεινε επιθυμία.
Βιβλιοφάγος και μελετηρός, δεν θα ξεχάσω ποτέ τη χαρά του, όταν ανακάλυπτε κάτι ξεχωριστό των ενδιαφερόντων του στα παλαιοβιβλιοπωλεία και την αγωνία του για την απόκτηση σπάνιων βιβλίων ή αρχείων στις δημοπρασίες. Επίσης πάντα με εντυπωσίαζε η γνήσια και φιλική υποδοχή στο γραφείο του.
Λάτρης της γενέθλιας γης και της ιστορίας στον ευρύτερο ελληνικό χώρο, με προσωπική έρευνα, έφερε στην επιφάνεια πλούσια άγνωστα στοιχεία, αποτέλεσμα μόχθου πολλού και συστηματικής μελέτης πολλών ιστορικών πηγών και βιβλίων, σε μια πρσοπάθεια να επαναφέρει στη μνήμη μας προσωπικότητες, το έργο των οποίων ήταν σημαντικό (συνεχιστής του έργου των σεβαστών φίλων Στέργιου Σπανάκη, Νίκου Σταυρινίδη και Λευτέρη Πλατάκη.)
Τα βιβλία του, οι μελέτες του, τα πρακτικά των συνεδρίων και τα ανάτυπα των δημοσιευμάτων του σε έγκυρα περιοδικά, με τις προσωπικές αφιερώσεις πλουτίζουν τα ράφια της βιβλιοθήκης μου – όπως και του αγαπητού μου Θεοχάρη.
Ο Μανώλης Δετοράκης ακαταπόνητος, με παροιμιώδη εργατικότητα, διακρίθηκε και ως δάσκαλος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, όπου με την προτροπή του Τάσου Φιλαλήθη δίδαξε αφιλοκερδώς στους φοιτητές το προαιρετικό και αργότερα το υποχρεωτικό μάθημα «Ιστορία της Ιατρικής»: και έτυχε απονομής τιμητικής διάκρισης (2005), αλλά όχι του ακαδημαϊκού τίτλου που άξιζε.
Αλλά διακρίθηκε και ως δάσκαλος, με την ευρύτερη έννοια, για το πλατύτερο κοινό, με διαλέξεις και δημοσιεύματα για ποικίλα θέματα, κοινωνικά, εκκλησιαστικά, επίκαιρα και ως ερμηνευτής κειμένων ποιητικών.
Από μια μακροχρόνια φιλία με έναν χαρισματικό άνθρωπο, πολύτιμες μνήμες αναβλύζουν αθρόες και ορμητικές, ως περιδινούμενον κύμα θαλάσσης και τροφοδοτούν απείθαρχα τους συνειρμούς των σκέψεών μου.
Όμως και από την πλέον συνοπτική παρουσίαση αναδύεται η μορφή ενός ανθρώπου διαπρεπούς σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς του: Διαπρεπής γιατρός, οικογενειάρχης, φίλος, ιστοριολάτρης, συγγραφέας και εξόχως διαπρεπής άνθρωπος, περιζήτητος στις παρέες ως θαυμάσιος αφηγητής περιπετειών και ανεκδότων με ποιοτικό χιούμορ.
Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Παραρτήματος Ηρακλείου, με πρόθυμη διάθεση κοινωνικής προσφοράς και με άμεση συμμετοχή στον ανθρώπινο πόνο ήταν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του.
Στη δοκιμασία της ασθένειάς του – που ο ίδιος διέγνωσε – υπήρξε υπόδειγμα θάρρους και αισιοδοξίας, ως να είχε την Ιασώ παραστάτρια πανίσχυρη. Προσωπικά του οφείλω τη συμπαράσταση και διαρκή στήριξη στην περιπέτεια της υγείας μου.
Ως «αιπύς όλεθρος» συντελέστηκε η ξαφνική έξοδος του από τη ζωή, στις 2 Ιουνίου 2008, την ώρα της πνευματικής του ακμής και ερήμωσε τις ελπίδες μας και για λίγες μέρες δεν πρόλαβε να παραλάβει το βραβείο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και να δει τυπωμένο το βιβλίο του «Ιστορία της Ιατρικής στην Κρήτη επί Τουρκοκρατίας (1645-1898)» – έκδοση της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου (2010).
Ο Μανώλης Δετοράκης, ακούραστος στην προσφορά ήταν η προσωποποίηση του κρητικού ήθους, καύχημα της γενεάς του. και θα παραμείνει εμπνευστικό παράδειγμα επιστημόνος και ανθρώπου, ο οποίος έφτασε στη θαυμαστή εκείνη ωριμότητα που ευγονικός καρπός της είναι ο «ευπατρίδης».
Αφού συγχαρώ τους συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης, τελειώνω με τη ρήση του αλησμόνητου φίλου Στυλιανού Αλεξίου: «Δεν υπάρχει θλίψη για την παροδικότητα της ζωής όταν ένας άνθρωπος έχει προσφέρει όλα όσα μπορούσε στον τόπο και την κοινωνία». Χωρίς αμφιβολία ο Μανώλης προσέφερε πάρα πολλά. Να δώσει ο Θεός, αλησμόνητε φίλε Μανώλη Δετοράκη, να βλαστήσουν και άλλες προσωπικότητες σαν τη δική σου!
Σας ευχαριστώ για την προσοχή και την υπομονή σας.
* Ομιλία του Γιάννη Γρ. Χλουβεράκη στα 10 χρόνια λειτουργίας του Ομίλου Εθελοντών Κατά του Καρκίνου, Αγκαλιά-ζω στο Ηράκλειο στο ξενοδοχείο ΑΣΤΟΡΙΑ την 25η Οκτωβρίου 2017.
** Ο Γιάννης Χλουβεράκης είναι φαρμακοποιός