Λες και ήτανε χθες, λες και δεν έχουν περάσει τα χρόνια… Ακόμα τον “βλέπω” μπροστά μου να έρχεται βιαστικός, μόλις είχε κλείσει το ιατρείο του, χαρούμενος και ευδιάθετος, προσιτός μ’ ένα χαρακτηριστικό μειδίαμα και με το χιούμορ που πάντα τον διέκρινε και σαν όλα και κάτι καινούργιο είχαμε να ακούσουμε από τον ίδιο.
Συνήθιζε πρώτα να περνά από το γραφείο του εφόρου της βιβλιοθήκης του Νίκου Γιανναδάκη για ένα σύντομο χαιρετισμό και μετά ερχόταν στο τμήμα των αρχείων, το οποίο εκείνη την περίδο το διακονούσαμε εγώ μαζί με τον εξαίρετο συνάδελφό μου Ανδρέα Σαββάκη.
Ο λόγος για τον αείμνηστο λόγιο γιατρό και ακούραστο ερευνητή Μανόλη Δετοράκη, έναν από τους εμπνευστές του μουσείου της ιατρικής, ένας ευπατρίδη! Έναν άνθρωπο της προσφοράς και μόνο.
Ο “αγαπητός γιατρός”, όπως τον αποκαλούσα πάντα, ανέτρεψε στο μουσείο της Δημογεροντίας ή σε κάποια παλιά εφημερίδα ή σε κάποιο σπάνιο βιβλίο ή περιοδικό για κάποιο θέμα ιατρικού περιεχομένου προκειμένου να το αναδείξει και να το διασώσει, όπως συνήθιζε και όπως μαρτυρεί το όνομα του Ιωάννου Χαβάκη, ενός ιατρού πολυγραφότατου με συγγραφικό έργο πάνω στις διάφορες ασθένειες της εποχής και ενός μελετητή της θεραπευτικής αξίας των βοτάνων για τον άνθρωπο και φυσικά για την επιστήμη.
Ο γιατρός Ιωάννης Χαβάκης διατήρησε κλινική στην Αλικαρνασσό η οποία εκτός των ιατρικών υπηρεσιών που παρείχε, ήταν και αυτή της λουτροθεραπείας. Στην κλινική του Χαβάκη υπήρχαν μεγάλες λεκάνες- μπανιέρες ο οποίες χρησίμευαν για λουτροθεραπεία.
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια ενός άλλου λογίου και συνταξιούχου φαρμακοποιού ο οποίος πάντα με συμβουλεύει και μου λύνει κάθε απορία για τα γραπτά μου και από τη στήλη αυτή θέλω να τον ευχαριστήσω για μια ακόμη φορά, τον πολύτιμη φίλο μου Γιάννη Χλουβεράκη:
“Το 1958 άνοιξα το φαρμακείο μου, το οποίο ήταν στέκι πολλών. Ο Χαβάκης περνούσε τακτικά και τον προμήθευα λουτρά. Ήταν κάτι φιάλες που έξω ανέγραφαν “Λουτρά Δαμβέργη”. Τα έπαιρνα από το ιστορικό φαρμακείο Αθηνών τα οποία τα παρασκεύαζε ένα φαρμακείο με αρκετό προσωπικό, με πολλά επιστημονικά εργαστήρια, με τμήματα αποστειρώσεων, απολυμάνσεων, χημικών αναλύσεων και κλινικών εξετάσεων.
Ένας ναός της επιστήμης στην οδό Πανεπιστημίου 51, απέναντι ακριβώς από την Εθνική Βιβλιοθήκη. Σήμερα δεν υπάρχει πια. Ιδρυτής του βέβαια ήταν ο παλιός καθηγητής της Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αναστάσιος Δαμβέργης”. Πολύ ενήμερος και διαυγής αλλά και εύστοχος στις πληροφορίες του ο αγαπητός κ. Γιάννης Χλουβεράκης συνεχίζει: “Ο Χαβάκης ήταν ένας ευχάριστος και απλός άνθρωπος, ευαίσθητος, ένας καταξιωμένος ερευνητής, συγκεντρώνοντας όλα τα στοιχεία ενός διανοούμενου”.
Ας έρθουμε όμως στο προκείμενο θέμα μας, σχετικά με τα λουτρά Χαβάκη και την προσφορά τους στην ηρακλειώτικη κοινωνία.
Σας παραπέμπω σ’ ένα δημοσίευμα τοπικής ειδησεογραφικής εφημερίδας της πόλεώς μας, αρχών της δεκαετίας του εξήντα, που γίνεται λόγος στο κείμενο που ακολουθεί για το συγκεκριμένο θέμα: “Πολλοί συμπολίτες μας αλλά και φίλοι εξ επαρχιών, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε λουτροθεραπεία, στο ενταύθα υδροθεραπευτήριο του διακεκριμένου γιατρού κ. Ιωάννη Χαβάκη, μας παρακάλεσαν να γράψουμε στο φύλλο μας αυτό ότι με το λουτρό που έκαναν το καλοκαίρι στην κλινική που προαναφέραμε, εφέτος δεν αισθάνθηκαν αρθριτικής και άλλης φύσεως ενοχλήσεις κατά τας δριμείας ημέρας του χειμώνα αφού θεραπεύτηκαν εντελώς από τα νοσήματά τους.
Αυτό θα το επαναλαμβάνουμε κάθε φορά ευχαρίστως αν και γνωρίζουμε ότι θα προσκρούσουμε στην εγνωσμένη μετριοφροσύνη του ιατρού κ. Χαβάκη ο οποίος αθόρυβα πάντοτε εκτελεί το επιστημονικό του έργο και θεωρούμε χρέος μας να το τονίζουμε. Βέβαια, από τότε που ιδρύθηκε το υδροθεραπευτήριο αυτό, καθίσταται πλέον περιττή η μετάβαση των ασθενών στις διάφορες λουτροπόλεις, διότι δύνανται χωρίς να κινηθούν από το σπίτι τους και χωρίς να υποβληθούν σε μεγάλα έξοδα να ακολουθήσουν μια αποτελεσματική θεραπεία στον τόπο μας. Οι ασθενείς της υπαίθρου σώθηκαν κυριολεκτικά με την ύπαρξη του θεραπευτηρίου αυτού στην πόλη μας.
Όλοι έχουν να λένε ότι τα αποτελέσματα δεν διαφέρουν των λουτρών εκείνων που έχουν εγκατασταθεί πλησίον των ιαματικών πηγών.
Ο κ. Χαβάκης φροντίζει να συστήσει και να εφαρμόσει σε κάθε ασθενή την αρμόζουσα στην πάθησή του λουτροθεραπεία και παρακολουθεί άγρυπνα όλη την πορεία της.
Στο κοινό εδραιώθηκε ήδη η εμπιστοσύνη στα λουτρά Χαβάκη και ελάχιστοι πλέον θα μεταβούν το καλοκαίρι στις διάφορες λουτροπόλεις, αφού και εδώ μπορούν να θεραπευτούν με περισσότερη μέριμνα και παρακολούθηση”. Μεγάλο βήμα και εξίσου σημαντικό επίτευγμα το οποίο δεν τιμούσε μόνο τον λειτουργό και υπηρέτη της ιατρικής επιστήμης Ιωάννη Χαβάκη, αλλά η συγκεκριμένη ενέργεια αντανακλούσε και ως λαμπρά επιστημονική κατάκτηση σ’ ολόκληρο τον ιατρικό κόσμο της πόλεώς μας!
Υπήρχαν όμως και τα δημοτικά θαλάσσια λουτρά στο διπλανό προάστιο του Πόρου, όπου ο Δήμος από αρχές της δεκαετίας του εξήντα τα ενοικίαζε κάτω από ορισμένους όρους εκχωρώντας το δικαίωμα της εκμετάλλευσης.
Τέτοιες μέρες… του καλοκαιριού, του Αυγούστου, του μήνα που συνηθίζει ο λαός μας να κάνει τα μπάνια του, να παίρνει τις άδειές του και να κάνει τις διακοπές του!
Κι εφέτος ένας λόγος παραπάνω να προσέχει… λόγω της πανδημίας που μαστίζει ολόκληρο τον πλανήτη μας.